.X? o?
TU-DELFT FACULTEIT DER GEODESIE
Kallbratlerapport preclslebaak
Administratie:
Filenaam kallbratlerapportaug28gl
heenmetingaug28hl.log
terugmetingaug28tl.log
gemiddelde:aug28gl.gem
Datum28-08-1991
OpdrachtgeverMD/RWS
UI tvoerderDB
Baak-merkJENA
-registratie nrBAA0053
-lengte3 m
-materiaal hulsHOUT
-materiaal streepdragerInvar
-kleur ondergrond (W/Z):W
-streepafstand (mm)10
-schaalInterval (mm)10
-afmeting strepen (mm)3. 0 X 8.0
-Li/Re/Enkelv. schaal:E
-laagste streepwaarde (mm)150
-hoogste streepwaarde (mm)2900
Meetwijze: -Horizontale longitudinale comparatoropstel1lng, waarbij de
baak spannlngsvr1j wordt opgelegd op de meetwagen;
-Dynamische signalering symmetrle-1lgging van elk passerend
baakstreepje onder elektro-optische detector.
Referentie: -Heidenhain-1ineaal LS 107,lengte 3 m
lncrementele encoder,scheldend vermogen 0.5 micrometer;
-Regelmatige vergelijking met referentle-lnvarbaak 3m
(semi-standaard);
-IJklng gehele meetsysteem met Laser-interferometer.
Onzekerheid: 0.003 i
0.003 mm/m (2 sigma) ;dit ls 0.012 mm op 3 m.
Oorzaken:
-Resolutie aanmeten streepjes <0.002 mm;
-Restinvloed temperatuur (0.2 gr. C.<0.002 mm/m;
-Stabiliteit meetopstelling: 0.002 mm*0.002 mm/m (a priori).
RESULTAAT METING:
Aantal strepen niet bepaald bij heenmeting.
Aantal strepen niet bepaald bij terugmeting
Meteo:temp (Celsius) begin:baak Li resp. Re.
einde:
rel.luchtvochtigheid (X) begin
einde
Dit kallbratlerapport wordt verstrekt
onder het voorbehoud dat generlei
aansprakelijkheid wordt aanvaard en dat
aanvrager vrijwaring geeft voor elke
aansprakelijkheid Jegens derden.
22.6 22.3
53. 2
Delft
CORRECTIETABEL T.O.V. HET LAAGSTE GEMETEN STREEPJE:
(de correctiewaarden gelden voor een baaktemperatuui
nominale waarde correctie gecallbreerde
nomlnaa
150
160
170
180
190
200
210
220
230
240
250
260
270
280
290
300
1 kallbratle
150.0000
159.9911
169.9962
180.0080
189.9864
199.9935
210.0013
220.0082
230.0215
239.9982
250.0045
260.0123
270.0114
280.0121
290.0068
300.0080
correctie (m
0.000
-0.009
-0.004
0.008
-0.014
-0.007
0. 001
0.008
0.022
-0.002
0.005
0.012
0. 011
0.012
0. 007
0.008
Fig. 6. Kalibratierapport en een deel van de correctietabel.
is voorgeschreven deze te controleren en te justeren met
schietlood ot een verticale kruisdraad van de kijker. Een
betere directe controle geeft een dubbel aangebracht
doosniveau I
10. Slot
Uit financiële overwegingen heeft de Faculteit der Geo
desie voorlopig afgezien van een aanvraag tot erkenning
door de Nederlandse Kalibratie Organisatie (NKO), zodat
bewust voor het rapport niet de naam „Kalibratiecertifi-
caat" is gebruikt. Wellicht is dit kostenverhogende aspect
voor de gebruikers (diensten en bedrijven) ook niet oppor
tuun als het vertrouwen in het produkt tenminste niet
wordt beschaamd. Hiervoor kunnen de vele voorzorgen
borg staan, die bij het ontwerp en de bouw van de kalibra-
tiebank in acht zijn genomen (en in het voorgaande maar
gedeeltelijk ter sprake zijn gebracht), evenals het beant
woorden aan gestelde kwaliteitseisen voor precisie en
betrouwbaarheid (met controles door herhalings- en ijk-
metingen) en last but not least de goede omgevings
condities qua ruimte, temperatuur en bedienend per
soneel!
Bij de opzet en de uitvoering van het hier beschreven kali-
bratieproject is een aantal aspecten aan de orde geweest
op het gebied van natuurkunde (optica), werktuigbouw
kunde, elektronika en computertoepassing. Wellicht dat
de resultaten van het project kunnen bijdragen tot ver
betering van de kwaliteitszorg bij het nauwkeurig water
passen I
In aansluiting op het thema van het 16e NGL congres
„Kwaliteit in de geodesie" zal in samenwerking met de
afdeling NAP van de MD een poster in de ontvangsthal
het bovenstaande nader illustreren met foto's en meet
resultaten.
Tot slot een woord van erkentelijkheid voor de bijdrage
van de sectie Micro-techniek van de Faculteit der Werk
tuigbouwkunde met betrekking tot het ontwerp van de
streepdetector en voor de constructieve steun onder
vonden van zowel de instrumentele als elektronische
werkplaats van de Faculteit der Geodesie (H. S. v.d. Berg
en H. Vaandrager). Deze dank gaat ook uit naar de
collega-medewerkers ir. J. Garlich en ing. M. J. M.
Kremers bij de ontwikkeling van de programmatuur en
implementatie op de computer (PC) en bij het uitvoeren
en interpreteren van proefmetingen; zij zijn beiden het
aanspreekpunt voor verzoeken om kalibratie op de meet
bank bij de Faculteit der Geodesie.
zontale en verticale richting. Uit onderzoek is gebleken,
dat sommige baken (door corrosie, slijtage of hardhandig
gebruik?) afwijkingen vertonen in de baakvoet van vele
tienden van millimeters. Een dergelijke afwijking over
schrijdt de afleesnauwkeurigheid van de optische micro
meter op een baak geplaatst op een NAP-bout, met alle
gevolgen van dien!
Een goed doosniveau van een invarbaak heeft een aan
wijzing van ongeveer 20 boogminuten per 2 mm ver
plaatsing en is op ongeveer 0,3 mm in te spelen, dat wil
zeggen op 3 boogminuten scheefstand. Bij een baak-
voetafmeting van 50 x 100 mm kan dit bij een uiterste
variatie in plaatsing een hoogteverschil van 0,05 mm
respectievelijk ±0,10 mm geven. Bij ontregeling van het
doosniveau zal de baakscheefstand groter zijn, ofschoon
Literatuur
1Maurer, W., F. Roszmeier, Calibration of invar rods, scale beha
viour, influence on precise leveling. Symp. on height determi
nation and recent vertical crustal movements. Hannover, 15-19
September 1986.
2. Beek, J. W. van, Schut's Atlas der Geometrische Meettechniek.
Schut's Geometrische Meettechniek BV, Groningen, uitgave
1990.
3. Steinberg, J., M. Wunderlich, Zur Berücksichtigung des Tempe-
ratureinflusses beim Prazisionsnivellement. Vermessungstech-
nik, 37. Jahrgang, Heft 1, S15-17, 1989.
4. Elmiger, A., U. Meyer, H. Oesch, Untersuchungen an Prazisions-
Nivellierlatten. Art. A7 in IX. International Kurs für Ingenieurver-
messung. Graz, september 1984.
5. Soeteman, B. W., Een streepdetector voor het calibreren van
baken; ontwerp en realisatie van een proefmodel. Afstudeer
verslag A-487/S16 (met commentaar van ir. D. C. de Bruijn),
Faculteit der Werktuigbouwkunde, Sectie Micro-techniek, Tü
Delft, oktober 1988.
424
NGT GEODESIA 91 - 10
