«IIf c
Fig. 2. De meetkundige verbondenheid van drie aanzichten volgens
Albrecht Dürer.
beschrijvingen met kwaliteit? De taak van onze vakgroep is, dat aan
de studenten duidelijk te maken. Een van de uitgangspunten die we
daarbij hanteren, is het volgende.
Kwaliteit wordt bereikt door kennis van samenhangen, door kennis
van betrekkingen tussen dingen, processen en handelingen. Bekijk
daartoe de wereld en de werkprocessen van verschillende kanten,
vanuit meer dimensies, als geheel van eigenschappen, kenmerken
en relaties. Maak gebruik van de vele bekende, goed gebleken, be
trekkingen, om daarmee nieuwe goede betrekkingen te vormen.
We gaan hem nu eerst van verschillende kanten en op verschillende
manieren bekijken (fig. 1We doen net alsof het een onbekend voor
werp is, vergeet dus even alles wat u van motorfietsen weet.
Eerst maar een plaatje van boven, zoals landmeters en kartografen
gewend zijn. We kunnen deze tekening aan iemand anders geven,
maar deze zal daar niet veel mee kunnen beginnen: wat stelt dat nou
voor? En middelen om te controleren of deze beschrijving van een
motorfiets deugt, heeft hij ook niet.
Dat wordt al anders wanneer we een tekening van de achterkant toe
voegen. Nog steeds is er geen volledig beeld, maar wanneer we
weten dat beide tekeningen van dezelfde motorfiets afkomstig moe
ten zijn, kunnen we toch al bepaalde meetkundige controles uit
voeren. Dan zou bijvoorbeeld kunnen blijken, dat er met de achteruit
kijkspiegel iets scheef zit. Dat verschillende projecties van een zelfde
voorwerp elkaar controleren, werd al vijf eeuwen geleden beseft door
Albrecht Dürer, zoals u kunt zien aan zijn grafische constructie van
een menselijk hoofd (fig. 2). Motorfietsen waren er toen nog niet,
anders had Dürer er wel één getekend.
Fig. 3. De motorfiets in het hoofd: het doosje zelf is leeg!
De voorstelling van de motorfiets, zoals die zich in het menselijk
hoofd kan vormen, wordt nog beter wanneer we een vooraanzicht
toevoegen. Vooraanzicht, bovenaanzicht en zijaanzicht zijn de
tekeningen waarmee een technicus in principe elk voorwerp moet
kunnen maken. Hoe is dat nu mogelijk? De drie aanzichten zijn toch
maar projecties, manifestaties, beschrijvingen van een driedimensio-
Het laatste type verbondenheid, de een
heid van het object van onderzoek, zal ik
nu verder met u verkennen. Ik wil dat in
eerste instantie doen via het voertuig, dat
Robert Pirsig in zijn roman laat analyseren
en berijden, namelijk de motorfiets. Ik zal
het hebben over hoe we, door de wereld of
een deel ervan van verschillende kanten te
bekijken en de samenhangen te over
denken, tot kwalitatief betere beschrijvin
gen ervan komen. De relatie tussen de
motor en de berijder, zoals die onder ande
re tot uiting komt in het motoronderhoud,
en de relatie tussen de verschillende weg
gebruikers, blijven daarbij op de achter
grond. U moet daarvoor bij Robert Pirsig
en andere auteurs [5] te rade. Ik analyseer
eerst de motor op zich, om daarna op weg
te gaan in het landschap.
Motorfiets
Wat doet een motorfiets op een landmeet
kundig congres? Ogenschijnlijk is er geen
relatie, maar ter verduidelijking van mijn
betoog is de motorfiets heel goed bruik
baar.
Fig. 4. Een technische tekening van een zuigerstang met toebehoren. Let op de materiaal-
staat. Bron: F. M. van Apeldoorn, Vaktekenen voor motorherstellers. Rotterdam: Nijgh en
Van Dit mar, 1949.
BOUT
SLUITRING
BEUGEL
DRUFSTANG
OPMERKING
MATERIAAL
Je kunt dit uitgangspunt verschillende namen geven [4]: systeem
denken, synergie, een objectgerichte benadering, een ecologische
zienswijze, holisme, of ook „denken uit verbondenheid".
Met het laatste werd de levenshouding van mijn onlangs overleden
eerste chef, Van Lent, door zijn broer gekarakteriseerd tijdens de
crematieplechtigheid. Voor Van Lent was
dit in de eerste plaats verbondenheid met
de medemensen, dan kwam de verbon
denheid van de mensen en hun werk, en
zeker niet in de laatste plaats de verbon
denheid, de eenheid van het object van het
werk, het land dat moest worden beschre
ven en verkaveld.
DRUFSTANG
BENAMING
NGT GEODESIA 91-11
479
