Van prisma tot GPS-ontvanger
Wellicht dat VNBG (de branche-organisatie) en CCLK (het over
leg van de directeuren van Kadaster, Meetkundige Dienst, Topo
grafische Dienst en Landinrichtingsdienst) hieraan nog eens
aandacht kunnen besteden, vooral ook met het oog op de uit
besteding. Immers publieke sector vooral in rol opdracht
gever) en private sector vooral in rol opdrachtnemer) moeten
kwaliteitszorg samen doen
6. Er moeten meer geodeten werken bij automatiseringsafdelingen
van de geodetische bedrijven en diensten.
Toelichting: vaak kost het veel moeite om automatiseringsdes
kundigen ook al zijn ze werkzaam binnen het eigen bedrijf
de typisch geodetische finesses bij te brengen. De communicatie
tussen geodeet-klant en geodeet-automatiseerder verloopt veel
sneller en daarmee is de kwaliteit van de programmatuur gebaat,
vooral in termen van flexibiliteit en op tijd; zie als afschrikwek
kend voorbeeld fig. 5.
Met dank aan mijn collega-MD-ers Aart van Joo/ingen, Henk ten
Damme en Jan van den Berg voor hun waardevolle bijdragen.
Literatuur
1. Waszink, A. C., Kwaliteitszorg en certificatie: nieuwe uitdagin
gen voor organisaties! NGT Geodesia 1991 no. 11.
2. Gielen, L. J. M. W. G. J. P. Swinkels, Kwaliteitsbeheersing bij
systeemontwikkeling. Compact, zomer 1990.
3. Oud, H. J. C., Rijkswaterstaat en de kwaliteitsborging. PT Ci
viele Techniek 1990 no. 1, p. 32 - 37.
4. Projectgroep Kwaliteitszorg Wegenbouw, Wegwijs in Kwaliteit.
DWW-Rijkswaterstaat, Delft, juli 1989.
5. Afdeling Organisatie, Kwaliteitsaudit, methode voor het door
lichten van organisaties. Hoofddirectie Rijkswaterstaat, Den
Haag, april 1988.
Prisma's
De in de landmeetkunde voor afstandmeting gebruikte prisma's (ook
wel spiegel of reflector genoemd) verdienen, als wij over kwaliteit
spreken, eigenlijk veel meer aandacht. Deze prisma's worden ver
vaardigd volgens een aantal elementaire principes, waarbij vakman
schap en kwaliteitscontrole zeer belangrijke aspecten zijn.
De keuze van het gebruikte ruwe materiaal heeft reeds invloed op de
uiteindelijke kwaliteit van de prisma's, zoals ze door veel landmeters
dagelijks worden gebruikt.
Pyramid Optical, een volle dochteronderneming van Sokkisha
Japan, produceert sinds 1973 precisie-prisma's (corner cubes),
welke worden gebruikt voor militaire toepassingen in de laser inter-
ferometrie en in de landmeetkunde.
Prisma's bezitten geen enkele optische eigenschap, behalve de
unieke eigenschap een straal te reflecteren naar zijn oorsprong. Om
dit te bereiken, is het slechts nodig over technieken te beschikken
om glas-oppervlakken te produceren, die volkomen vlak zijn en lood
recht op elkaar staan.
Bovendien zijn er procedures om deze vlakheid en haaksheid te
controleren gedurende het produktieproces. In het gehele proces
Lezing gehouden op 24 oktober 1991 te Utrecht tijdens het 16e
NGL congres.
6. Audit-team, Kwaliteitsaudit Onderzoek Rijkswaterstaat. Hoofd
directie Rijkswaterstaat, Den Haag, april 1989.
7. Derdejaars Projectgroep, Kwaliteitsbeschrijving en -bewaking
bij uitbesteding van geodetische werkzaamheden. Faculteit der
Geodesie, TU Delft, maart 1991.
8. Brink, G. van den, P. G. Schwarz, G. J. van der Wildt, A new
Testing Procedure for Recruitment of Photogrammetrists. Phot.
Eng. and RS, Vol. 56, no. 4, april 1990, p. 501 - 504.
9. Afdeling NAP, Hoogtemetingen deel 1, doorgaande waterpas
singen. MD-Rijkswaterstaat, Delft, januari 1991.
10. De Haas, C. J. J., Beoordeling van tussenprodukten bij de Meet
kundige Dienst. NGT Geodesia 1991 no. 11.
11. Witmer, R., Kwaliteitszorg bij de afdeling Fotogrammetrie van
het Kadaster. NGT Geodesia 1990 no. 9.
12. Waszink, A. C., Kwaliteitszorg en certificatie. Inaugurele rede
Erasmus Universiteit Rotterdam, juni 1991.
13. Joolingen, A. H. van, Het meten van paspunten. Intern memo
MD-Rijkswaterstaat, Delft, augustus 1991.
14. Baarda, W., A testing procedure for use in geodetic networks.
Neth. Geod. Comm., Publ. on Geodesy, new series, vol. 2, no.
5, Delft 1968.
15. Baarda, W., S-Transformations and Criterion matrices. Neth.
Geod. Comm., Publ. on Geodesy, new series, vol. 5, no. 1Delft
1973.
16. Rummel, R.. Terug naar de toekomst. Lustrumboek Snellius
1985 - 1990, Delft, november 1990.
17. Baaijens, N., Ingenieurskrant, no. 23, november 1990.
En voor degenen die op het NGL congres waren:
18. Jackson, K. B. Jackson: Plofje de Olifant. Gouden Boekjes no.
3, De Bezige Bij. 1949.
wordt slechts gebruik gemaakt van een aantal elementaire technie
ken, te weten: fresen, slijpen en polijsten. Elke stap in het produktie
proces wordt gevolgd door een controle op de bewerking, alvorens
het prisma wordt afgegeven voor de volgende bewerking.
Bij Pyramid Optical kunnen dus, zoals uit het bovenstaande valt op
te maken, geen lenzen en dergelijke worden geproduceerd. Hiervoor
zijn totaal andere technieken vereist dan die voor de produktie van
prisma's. De produktie van optische componenten geschiedt in
enkele fabrieken in Japan.
Zoals bij u allen bekend is, behoeft een corner cube niet exact te
worden gericht. Afhankelijk van de nauwkeurigheid van het prisma
wordt de uittredende straal evenwijdig aan de binnenkomende straal
gereflecteerd. Deze nauwkeurigheid wordt bepaald aan de hand van
„fringes" voor wat betreft vlakheid, en aan de hand van boog-
seconden voor wat betreft haaksheid.
De kwaliteit wordt gecontroleerd met behulp van twee instrumenten,
te weten de autocollimator en de interferometer. Beide instrumenten
worden gebruikt voor het meten van hoekwaarden. De autocollimator
is meestal gekalibreerd in boogseconden.
De in fig. 1 getoonde lichte en donkere strepen worden geteld om de
vlakheid van het oppervlak te controleren. De testplaat in de figuur
is volkomen vlak en dient als referentie voor het te testen oppervlak.
Als een lichtstraal op het te testen vlak wordt gericht, zullen er in
principe twee reflecties optreden. Eén van het referentievlak en één
van het te testen vlak. Door interferentie ontstaan zichtbaar lichte en
door ing. L. J. van Dijk, werkzaam bij Sokkisha Europe BV te Almere.
SUMMARY
From prism to GPS-receiver
Several years ago Sokkisha Europe started to improve quality. In Almere new methods and procedures are
developed to improve, control and maintain quality. In this article the author describes which procedures
are applied to guarantee the quality of Sokkisha's products.
536
NGT GEODESIA 91 - 12
