2
3
O
O
SOKKIA
Test plate
-///my////#//////////////.
Section A-A
Separation of surfaces at
this point is 6 fringes
or 66 microinches.
Surface
being tested
Reference surface
Fig. 1. Met het tellen van de lichte en donkere strepen (fringes) wordt
de vlakheid van het oppervlak gecontroleerd.
donkere strepen (fringes). In de figuur kan door tellen van de fringes
de vlakheid van het te testen oppervlak worden bepaald.
In principe wordt bij het vervaardigen van prisma's allereerst het
voorvlak en vervolgens de voor reflectie dienende achter- of zij
vlakken van het prisma gefreest, geslepen en gepolijst. In het slijp
en polijstproces kunnen meerdere prisma's worden samengebouwd
tot een zgn. cluster, bestaande uit vier prisma's (fig. 2). De vlakken
worden met behulp van dezelfde basistechnieken van slijpen en
polijsten zodanig behandeld, dat zij uiteindelijk haaks op de voor
gaande vlakken komen.
Voor elk vlak gaat het prisma na de polijst-fase naar de QC ruimte
(QC Quality Control of kwaliteitscontrole) om te worden gecontro
leerd. Als het resultaat wordt goed bevonden, gaat het prisma naar
de volgende fase van fresen, slijpen en polijsten of eventueel terug
in dezelfde fase voor het afgekeurde vlak.
Fig. 2. Een cluster van vier prisma 's.
In de eindfase wordt de uiteindelijke vorm aangebracht door het
prisma met de juiste diameter axiaal uit te fresen en van het juiste
profiel te voorzien. Het prisma wordt tenslotte voorzien van een
zilvercoating op de achtervlakken, waarna het gereed is voor mon
tage in een behuizing.
Op deze wijze wordt een hoge kwaliteit mogelijk gemaakt met een
zeer geringe uitval bij de eindinspectie.
DIN, JIS, ISO, IEC
DIN 18723, deel 3
Gedurende dit congres wordt volop aandacht besteed aan ISO 9000
en kwaliteitsborging van processen en procedures. Door alle fabri
kanten van landmeetkundige instrumenten wordt uiteraard gestreefd
tot hoogwaardige produkten te komen. Hiervoor wordt gebruik ge
maakt van een zeer uiteenlopend aantal voorschriften, normen en
standaards. Velen van u zullen bekend zijn met de DIN-normen
(Duitse Industrie Norm). Voor wat betreft landmeetkundige in
strumenten is vooral de norm DIN 18723 bekend, de algemeen aan
vaarde norm voor de specificaties van de richtingsmeting. Er be-
Fig. 3. Collimator-opstellingen.
staan nog vele andere normen die door veel fabrikanten worden
gehanteerd en waarvan een aantal nader zal worden beschreven.
JIS B 7909
De Japanse tegenhanger van DIN 18723 is de JIS B 7909-standaard.
Alle Japanse fabrikanten van landmeetkundige instrumenten zullen
de Japanse Industrie Standaard (JIS) B 7909 standaard hanteren, de
Japanse norm om een classificatie te kunnen maken voor hoekmeet-
instrumenten.
Voor waterdichtheid en laser-veiligheid wordt internationaal de IEC
(Internationale Elektrotechnische Commissie) standaard gehan
teerd. Ook wordt reeds lange tijd van gedachten gewisseld om te
komen tot een ISO-norm voor landmeetkundige instrumenten.
Japanse Industrie Standaard (JIS)
In Japan bestaan diverse JlS-normen die betrekking hebben op land
meetkundige instrumenten. Van de verschillende normen zal slechts
verder worden ingegaan op de norm JIS B 7909, de Japanse In
dustrie Standaard voor hoekmeetinstrumenten. Alle Japanse fabri
kanten van landmeetkundige instrumenten hanteren deze, en uiter
aard andere JlS-standaards, bij de produktie van landmeetkundige
instrumenten.
Bij JIS B 7909 wordt een onderverdeling gemaakt in vier cate
gorieën: A t/m D met hoofdzakelijk resolutie als onderverdelings
criterium. Voor elke categorie worden eisen gesteld aan specifica
ties.
In deze JlS-standaard komt een
groot aantal andere punten naar
voren met betrekking tot kijker,
kruisdraden, buisniveau en me
chanische opbouw. Een aantal
hiervan geldt voor alle klassen (A
t/m D), zoals toleranties voor spe
cificaties:
vergroting 5%;
diameter uittreepupil 10%.
Een aantal andere punten ver
schilt weer afhankelijk van de
klasse-indeling, zoals:
resolutie van de kijker;
afwijking van de vizierlijn op
verschillende afstand;
nauwkeurigheid verticale as;
nauwkeurigheid horizontale
as;
nauwkeurigheid vizierlijn op
horizontale as;
excentriciteit van de randen.
Het wezenlijke verschil tussen de
JlS-standaard en de DIN-norm is,
dat bij de JlS-standaard veel spe
cificaties worden aangegeven
voor hoekmeetinstrumenten van
verschillende nauwkeurigheid. Bij
de DIN-norm wordt hoofdzakelijk
een procedure beschreven, waar
mee de nauwkeurigheid van een
hoekmeetinstrument kan worden
bepaald.
Fig. 4.
iJkbasis 2300 meter.
NGT GEODESIA 91 - 12
537
