Fig. 3. Kwalileitsaudit mag niet ontaarden in een strafexpeditie [5],
weegt zwaar bij de eindanalyse, die uiteraard vanwege het idee
dat het eigen management ermee verder moet niet mag ont
aarden in een strafexpeditie (tig. 3).
Het uitgevoerde Onderzoek Rijkswaterstaat 1988/1989 is een goed
voorbeeld van zo'n kwaliteitsaudit [6], Het doel van de audit was te
onderzoeken of, gelet op de (toekomstige) behoeften van de Rijkswa
terstaat en op haar kerntaken, de bestaande procedures en werkwij
zen ten aanzien van het technisch/wetenschappelijk onderzoek lei
den tot:
de juiste keuze van onderzoeksterreinen en -projecten;
de juiste keuze inzake aanvang en beëindiging van onderzoeks
projecten;
de (vereiste) onderzoeksprodukten;
een optimale inzet van de beschikbare gelden;
een optimale inzet van RWS-menskracht;
de optimale keuze in de verhouding tussen het uitbesteden van
onderzoek, het begeleiden van onderzoek en het door RWS-
diensten zelf uitvoeren van onderzoek;
voldoende technologische innovatie,
In het eindrapport van de audit [6] heeft deze vraagstelling op
basis van veel externe interviews geleid tot een redelijk positief
beeld over het onderzoek bij de Rijkswaterstaat, met echter een aan
tal concrete zorgpunten waarvoor aanbevelingen zijn gedaan aan
het management. Deze punten betreffen onder andere:
sturing: er is een bruikbare sturingsstructuur (wat wel, wat niet)
ontwikkeld, waarbij echter de inbreng van de hoofddirectie en de
regionale directies moet worden vergroot;
management: sterke punten zijn over het algemeen deskundig
heid en motivatie. De loopbaanmogelijkheden voor hoog gekwa
lificeerde onderzoekers zijn bij de Rijkswaterstaat echter beperkt
en worden onvoldoende benut;
output en implementatie: de kwaliteit van de resultaten van
onderzoek en ontwikkeling wordt niet betwijfeld. Aan publikatie,
kennisoverdracht en ondersteuning bij de klant moet meer wor
den gedaan.
3. Meetkundige Dienst
Situatieschets
De Meetkundige Dienst is de dienst voor geo-informatie, geo-
informatica en informatica-infrastructuur op die gebieden waar de
Rijkswaterstaat/V&W haar taak heeft bij het oplossen van maat
schappelijke vraagstukken. De MD valt te beschouwen als een intern
ingenieursbureau van de Rijkwaterstaat, een technisch-wetenschap-
pelijke dienst genaamd, waarin uit efficiency-overwegingen alle
geodetische activiteiten (ruim geformuleerd) zijn samengebundeld.
De MD levert twee soorten produkten: geo-informatie en adviezen.
De eerste soort betreft alle meer routinematig te vervaardigen pro
dukten, als kaarten, bestanden en resultaten van deformatiemetin
gen. De adviezen betreffen met name op onderzoek en ontwikkeling
gebaseerde, vaak specifiek op één opdracht toegesneden zaken als
programmatuur, apparatuur en onderzoeksrapporten.
Traditioneel besteedt de MD veel aandacht aan technologisch hoog
waardige produktieprocessen, met inzet van in huis opgeleid perso
neel (de inmiddels beëindigde Basisopleiding Landmeetkunde,
vgl. het CTO van het Kadaster), werkend volgens zelf ontwikkelde
normen. Het is dan ook logisch dat de MD-organisatie techniek-
gewijs is opgezet met hoofdafdelingen als „Mariene Geodesie en
Terrestrische Metingen" en „Luchtkaartering".
Verder zijn bij de MD zeer veel voorbeelden van goed-werkzame
technische normen te vinden. In een recent uitgevoerd project van
derdejaars studenten Geodesie aan de TU Delft [7] met betrekking
tot de kwaliteit van geodetisch werk, wordt dan ook regelmatig ge
refereerd aan voorschriften e.d. van de MD, onder andere op het
gebied van zwaartekrachtmeting, deformatiemeting en uitzetwerk-
zaamheden.
Enige verdere voorbeelden;
Kwaliteitsnormering Digitale Terreinmodellen;
voor uitzetwerk: de ISO 4463 norm;
controleren van lodingswerk;
stereo-test voor fotogrammetrische waarnemers [8];
en als meest bekende, met nationale uitstraling onder andere omdat
het Staatstoezicht op de Mijnen deze verplicht stelt voor controle
metingen door concessiehouders:
Instructie Doorgaande Waterpassingen van het NAP [9j.
Ontwikkelingen
Al in hoofdstuk 1 is geconstateerd dat vrijwel overal de problemen
betreffende kwaliteit niet in de techniek liggen.
De in het voorgaande beschreven technologische inslag leidde voor
de MD tot een werkwijze die afgaande op de signalen van de klant
resulteerde in een nauwkeurig, volledig en betrouwbaar (vaak
standaard) produkt. Doordat alle produkten binnen de MD werden
vervaardigd, kon ook tijdens het produktieproces flexibel op wijzin
gen van klantwensen worden gereageerd, hetgeen dan ook uitbun
dig gebeurde. met veel vertraging als gevolg. Door de techniek-
gewijze organisatie ontstonden ook afstemmingsproblemen tussen
de deelprocessen, bijvoorbeeld fotogrammetrisch karteren en ter-
restrisch bijmeten, waardoor ook veel tijd verloren ging met het
bijstellen van tussenprodukten. Dit alles toont aan dat het knelpunt
met betrekking tot kwaliteit bij de MD met name lag bij de sturing op
tijd. Daarnaast was het voor de klant onduidelijk tot welke afdeling
hij zich kon richten met vragen [10],
Als deel van de gehele Rijkswaterstaat hebben verder de ontwikke
lingen als in hoofdstuk 2 geschetst (terugtredende overheid, Grote
Efficiency Operatie e.d.) ook hun invloed op de MD. Zo zal de perso
neelsformatie van de MD in 1994 zijn teruggebracht van 500 nu tot
ongeveer 410, terwijl deze ten tijde van de Oosterscheldewerken
zelfs zo'n 650 heeft bedragen. Om ten behoeve van de klanten toch
Kwaliteitszorgeen waar gebeurd verhaal
X had behoefte aan een vlaktewaterpassing van een bepaald
gebied en wilde het werk uitbesteden. Op basis van ervaring
werd de klus door X geraamd op een aanneemsom van
f 60 000 65 000. Aan verschillende firma's werd een offerte
gevraagd, en tot stomme verbazing van X was de laagste
offerte slechts f 25 000, met verder de één na laagste f 55 000
en de hoogste f 75 000.
Conform alle regels rond de laagste inschrijving werd het werk
gegund aan Y met z'n offerte van f 25 000, alhoewel X natuur
lijk wel zo z'n twijfels had of en hoe Y het voor zo'n bedrag kon
doen. Voor de goede orde: Y was niet een of ander nieuw,
onbekend of onervaren bedrijfje.
De uitvoering van het werk was er ook naar: aan de regels in
het contract dat bijvoorbeeld wekelijks de meetresultaten
moesten worden ingeleverd bij X, werd niet voldaan en ook de
eindaflevering was onvoldoende: de gegevens waren zodanig
slordig genoteerd, dat ze niet geschikt waren voor de geplande
volgende verwerkingsslag. Opdrachtgever X nam dan ook con
tact op met de betreffende projectleider bij Y en na de gebrui
kelijke excuses en het vertolken van z'n oprechte mening dat
hij het liever ook anders had gehad, zegde de projectleider van
Y aan X toe dat hij de gegevens zou bijwerken. Dus X tevreden,
maar wie schetst z'n verbazing als een halve dag later de direc
teur van Y belt met de mededeling: „Voor dat geld kunnen wij
niet beter afleveren, en bovendien heb ik het contract er nog
eens op nagelezen: het biedt ons de ruimte het zo te doen".
Het slot van het liedje is, dat X nog even nadenkt over juri
dische stappen, maar toch berust in de situatie, voor akkoord
parafeert, de f 25 000 laat overmaken, een van z'n eigen
mensen aan het werk zet (4 mandagen slechts!) om de fouten
!e verbeteren en de eerstkomende paar jaar geen offerte meer
bij Y aanvraagt I
NGT GEODESIA 91 - 12
533
