Henssen verdedigt ,,zijrt" beleidsverklaring tijdens de FIG-bijeen-
komst in Beijing.
Ruimtelijke ordening
(inclusief planning van grondgebruik)
Om optimaal toegang tot en gebruik van grond te krijgen,
is een geïntegreerd en samenhangend systeem van plan
ning noodzakelijk voor alle bestuurlijke niveaus (bijvoor
beeld nationaal, provinciaal en lokaal).
Na op (bijvoorbeeld) nationaal niveau de planning van het
grondgebruik te hebben bepaald, moet door middel van
procedures fundamenteel en instrumenteel richting
worden gegeven aan de uitwerking en uitvoering door
andere bestuurslagen. Dus voor alle doeleinden moet
een goede coördinatie, integratie en synchronisatie van
planningsactiviteiten aanwezig zijn. Er moet een wissel
werking zijn tussen planning op nationaal, regionaal en
lokaal niveau. Daarbinnen moet aandacht worden ge
schonken aan bijvoorbeeld huisvesting, industrie, land
bouw, infrastructuur, gezondheidszorg, onderwijs, werk
gelegenheid en vervoer, natuurlijk rekening houdend met
de gevolgen voor het milieu.
Een wet op de ruimtelijke ordening, met haar verschillen
de regelingen, moet de wettelijke basis vormen voor de
wisselwerking tussen de verschillende bestuurslagen en
de betrokken instellingen. De wet moet de verantwoorde
lijkheden in de onderscheiden processen regelen. De ver
schillende regelingen voor nationale, regionale en lokale
planning moeten goed op elkaar zijn afgestemd en vooral
in overeenstemming zijn met de inhoud van de ruimtelijke
wetgeving zelf.
Naast deze wettelijke, administratieve en organisato
rische aspecten is speciale aandacht nodig voor de ont
wikkeling en uitvoering van moderne technologie met be
trekking tot ontwerpen, toewijzen en uitvoeren van plan
ningsactiviteiten. Het overheidsbeleid en de gehanteerde
technieken voor ruimtelijke ordening moeten worden be
keken en beoordeeld op basis van criteria van doelmatig
heid, gelijkheid, behoud van milieu en maatschappelijke
behoefte.
Waardebepaling en taxatie
Waardebepaling van grond (inclusief de gebouwen) is
zeer belangrijk, zowel voor de bepaling van de grondprijs
en de compensatiewaarde bij overdracht of onteigening,
102
voor hypothecair krediet, voor verzekering en huur, als
voor grond- of eigendomsbelasting en andere belastin
gen die min of meer betrekking hebben op grond.
Grondprijzen worden in het algemeen gevormd op basis
van de heersende marktwaarde of opbrengend vermo
gen. Bij het schatten van de waarde van percelen grond,
inclusief alles wat erop is gebouwd, kunnen de methode
van prijsvergelijking, de opbrengst- dan wel de vervan
gingskostenbenadering worden toegepast.
Soms hebben grondprijs en werkelijke economische
waarde weinig relatie met elkaar, vooral waar in stedelijke
randgebieden en gebieden in ontwikkeling de normale
grondprijzen zijn verstoord door speculatie en onrecht
vaardig gestegen prijzen en daarmee dus het functione
ren van de grondmarkt. Maatregelen moeten worden ge
nomen om deze problemen te boven te komen, zoals uit
sluiting van de „verwachtingswaarde", bepaling van de
prijs op een vast tijdstip, introductie van waardebevrie-
zing, recht van voorkoop en wegnemen van onverdiende
waardevermeerdering door middel van belastingen.
In dit opzicht kan een aanbeveling van het VN Habitat
rapport ,,Land for housing the poor", Tallberg (Zweden
1983) worden aangehaald:
,,Bij het verkrijgen van grond zouden de overheden een
prijs moeten betalen die gelijk is aan de oorspronkelijke
investering en de actuele waarde die aan de desbetref
fende grond is gegeven door de eigenaar of de rechtheb
bende.
Natuurlijk moet deze aanbeveling worden beschouwd
binnen het raamwerk van de grondwettelijke rechten in
de afzonderlijke landen.
Met betrekking tot de waardebepaling is het noodzakelijk
om kort het belang te benadrukken van de grond- of ei
gendomsbelasting als mechanisme voor het mobiliseren
en het toekennen van fondsen voor grondontwikkelings-
activiteiten. Behalve als bron van overheidsinkomsten
kan de grondbelasting eigenaren van ongebruikte of te
weinig gebruikte grond aanmoedigen deze grond te ont
wikkelen, vooral in stedelijke gebieden. Bovendien kan
de grondbelasting, vooral in de stedelijke randgebieden,
grondspeculatie ontmoedigen door de belastingdruk te
verhogen naarmate de grond minder of niet wordt ge
bruikt. Verder is grondbelasting moeilijker te ontduiken
dan elke andere soort belasting, aangezien grond of ge
bouwen niet kunnen worden verborgen. Tenslotte is
grond- of eigendomsbelasting altijd gekoppeld aan een
zekere vaste locatie, zodat het kan worden gebruikt als
instrument voor de uitvoering van ruimtelijke ordening.
Vormen grondverwerving en -levering
feitelijke verwerving en aansluitende levering van
grond
legalisering bestaande situatie
opzetten grondbank
maximum stellen aan landbezit
landinrichting/ruilverkaveling
In ontwikkelingsprojecten is het altijd belangrijk de finan
ciële middelen af te stemmen op het project. De waarde
van grond moet bekend zijn om realistische bijdragen te
vragen van degenen die van de ontwikkeling profiteren.
In dat geval moeten gerechtvaardigde kostenvoordelen
kunnen worden behaald, waardoor terugverdienen moge
lijk wordt gemaakt.
NGT GEODESIA 92 - 3
