NGL RAYONBIJEENKOMST TE UTRECHT
Op een warme dinsdagavond in mei 1992 heeft ir. Marco Hofman
een voordracht gehouden met als titel.Ontwikkelingen in verkeer en
vervoer". Deze boeiende voordracht werd helaas maar door een
voor Utrechtse begrippen kleine groep mensen bijgewoond. Met
dia's werd het verhaal ondersteund en werden onder andere het
Chinese karretje, Mercator, Astrolabium Yemen, breedtegraad- en
lengtegraadbepaling, hyperbolische plaatsbepaling, Loran-C en
Decca behandeld. De plaatsbepaling op zee werd hierdoor chrono
logisch in beeld gebracht. Ook de ontwikkeling van de plaatsbepa
ling in de luchtvaart werd op een duidelijke wijze uiteengezet.
Met de komst van het ruimtetijdperk werden andere methoden ont
wikkeld, zoals het GPS-systeem (Global Positioning System). De
nauwkeurigheid kan middels differentiële GPS sterk worden opge
voerd en biedt, zoals reeds bekend, zeer veel mogelijkheden, ook
voor de geodesie. Met een blik in de toekomst: ,,4D-navigatie" voor
de luchtvaart en „elektronische kaarten" op zee zullen de plaats
bepaling sneller, beter en nauwkeuriger maken dan de klassieke toe
passingen.
Op land zullen door het computer- en communicatietijdperk waarin
we leven, eveneens nieuwe toepassingen ontstaan. Hofman behan
delde hierbij achtereenvolgens de „Automatische voertuiglocatie"
en de „Travelpilot". Het laatste systeem kent altijd de positie van de
auto en kan dan ook de richting aanwijzen waarin de opgegeven
bestemming zich bevindt.
Nog meer toekomst is het systeem „Wegwijs". Dit systeem vertelt
dat u beter direct de parkeergarage, waar het systeem u natuurlijk
heen leidt, kunt opzoeken en vervolgens de tram/bus nemen. Welke
tram/bus geeft het display ook aan. Wilt u later uw auto terugvinden,
dan kijkt u op het display dat u hebt meegenomen uit de auto, en dat
geeft dan het tram/busnummer en de uitstaphalte, en eventueel zelfs
het nummer van het parkeervak waarin uw auto staat.
Tot slot merkte de spreker op dat al dit soort systemen valt of staat
met een goede, digitale, kaart. Deze „kaart" blijft de drager van de
informatie waarop al die geavanceerde processen zijn gebaseerd.
Nadat hij nog een groot aantal vragen van de aanwezigen had beant
woord, werd de avond afgesloten. Een interessante bijeenkomst was
weer ten einde.
A. Feith
Op 29 april 1992 overhandigde uitgever dr. A. T. van Holten het
eerste exemplaar in het Provinciehuis te Haarlem aan de loco-
Commissaris van de Koningin in Noord-Holland, drs. W. T. van
Gelder (die straks als nieuwe commissaris van Zeeland ook daar wel
het eerste exemplaar zal krijgen!). Dr. Van Holten ging in zijn toe
spraak ook in op de voorgeschiedenis van de kaarten: „1/oor 1800
was er nauwelijks sprake van samenhangende uniforme gedetail
leerde karteringen. De gewesten waren ook op dit vlak baas in eigen
gebied. Zij gaven opdracht aan particuliere ondernemers. Rond 1800
yti-.Ktf f f
GROTE HISTORISCHE PROVINCIE ATLASSEN
GEPRESENTEERD
Wolters-Noordhoff Atlasprodukties heeft als nieuwste uitgeefproject
de Grote Historische Provincie Atlas 1 25 000. De delen van Noord-
Holland en Friesland zijn reeds verschenen; Limburg en Zeeland
volgen nog dit jaar. De atlassen zijn gebaseerd op de handgekleurde
manuscriptkaarten (nettekeningen) van de Topografische en Mili
taire Kaart van het Koninkrijk der Nederlanden schaal 1 50 000 van
rond 1850. Van deze kaarten bestond maar één exemplaar in het
Algemeen Rijksarchief. Op hun originele schaal werden de kaarten
in 1990 bij het 175-jarig bestaan van de Topografische Dienst voor
het eerst gedrukt en uitgegeven als de Grote Historische Atlas van
Nederland. Het idee voor een serie historische provincie-atlassen
schaal 1 25 000 met dezelfde pagina-indeling als de reeks moderne
provincie-atlassen was daarna snel geboren. Bovendien kreeg men
reacties van kopers dat de kaarttekst op de historische 1 50 000
klein was en dat een register werd gemist.
Een aspect van vergroting en bladindeling is uiteraard dat namen
worden doorsneden. Waar mogelijk heeft men dat opgelost door ze
in de marge aan te vullen.
begint de periode van kaarten maken door instellingen van een
centrale overheid: kadaster, militaire kartering". Hij haalde uitge
breid aan dat de kadastrale minuutplans op schalen van 1 1250 tot
1 5000 eigenlijk de bron waren voor de nieuwe atlas. ,,De netteke
ningen worden gekenmerkt door een zeer gedetailleerde uitbeelding
van de begroeiing en het bodemgebru/k. Het gebruik van de kadas
terplans heeft uiteraard zeer bijgedragen tot de uiterst gedetailleerde
weergave van het verkavelingspatroon".
De uitgever memoreerde dat de nettekeningen 1 50 000 nu op
1 25 000 zijn gereproduceerd, ,,dus op 200% van de ware grootte".
(Volgens mij kost het wel 400% van de hoeveelheid papier.) Hij
illustreerde het vergelijk met de Gote Provincie Atlas met voorbeel
den als „Geen Noordzeekanaal of IJmuiden" en „Amsterdam kende
nog geen Centraal Station".
De Grote Historische Provincie Atlas van Noord-Holland bevat 151
pagina's en kost f 90,—.
Op 20 mei werd in de historische koffiekamer van het Provinsjehüs
te Leeuwarden het eerste Friese exemplaar aangeboden aan
Commissaris van de Koningin H. Wiegel. Daar ging adjunct
directeur F. R. Schreuder van Wolters-Noordhoff BV in op het uit
geefproject. ,,Het gaat hier om serependiteit, het kunnen bladeren
zonder doei, dat volgens het jaarverslag van 'ons' Wolters KI uwer
één van de kenmerken van het uitgeven in de jaren negentig is. In
de Grote Koenen is dit omschreven als 'de gave om prettige ont
dekkingen te doen, het doen van ongezochte vondsten' De pro
vinciegrenzen van nu zijn niet die van rond 1850, dus wat deed men
met het toen Noordhollandse Vlieland en Terschelling? ,,Deze eilan
den behoorden rond 1850 weliswaar nog niet tot Friesland, maar
staan wet in de Historische Provincie Atlas van Friesland om oud en
nieuw gemakkelijk te kunnen vergelijken", aldus Schreuder.
Hij haalde de opvatting van Jan Romein aan, dat het verleden altijd
eender en tegelijk anders is dan het heden, en illustreerde dat met
tal van details uit de kaarten van Friesland: ,,Op Terschelling was ten
oosten van Oosterend nog nauwelijks land" en ,,Barthleh/em stond
nog niet op de kaart, maar wel Bethlehem, de naam van het voor
malige klooster". Van Lauwersoog was nog geen spoor te bekennen,
maar er was al wel een geprojecteerde dijk tot droogmaking van de
Lauwerszee.
De heer Wiegel wist dat er bij de Friezen grote historische belang
stelling is voor hun land" en ze daarom deze Provincie Atlas waar
deren.
NGT GEODESIA 92 - 7/8
315
