I 800 Noordzee Om een indruk te krijgen van de verwerkingssnelheid van een digitaal fotogrammetrisch systeem, volgt een korte samenvatting van een eerste test, die bij de MD is uit gevoerd met de DPW750. De test is uitgevoerd om een vergelijking te kunnen maken tussen hoogtewaarnemin gen, die automatisch met een digitaal systeem en hand matig met een analytisch instrument zijn gemeten. In een later stadium is uitvoerig ervaring opgedaan met de functionaliteit en kracht van dit digitale systeem. Eén set stereoluchtfoto's (kleur, 1 5000) van een deel van de kust nabij Loosduinen is geselecteerd voor de vergelijking van automatische hoogtewaarneming met het DPW750-systeem en handmatige waarnemingen op een analytisch instrument (Kern DSR15). De luchtfoto's omvatten een deel zandige kust, duin hellingen (begroeid en onbegroeid) en een recreatief gebied (fietspad e.d.) (fig. 1). Snelheid, nauwkeurigheid en betrouwbaarheid zijn vergeleken. In een later stadium is gekeken naar de functionaliteit, flexibiliteit en gebruiks vriendelijkheid van het systeem. Een vergelijking tussen de tijd die op een analytisch en digitaal systeem nodig is voor 2451 hoogtewaarnemin gen, geeft de volgende resultaten: Analytisch Digitaal vliegplan gelijk gelijk fotovlucht gelijk gelijk aerotriangulatie gelijk gelijk scannen 30 minuten hoogtemeting 5 uur 1 minuut correctie 15 tot 30 minuten resolutie 10 micron Resultaten van de hoogtewaarnemingen. Het resultaat is een regelmatig digitaal terreinmodel met een dichtheid van één meter. Markante terreinbegren zingen, zoals breuklijnen, dienen extra te worden toe gevoegd, hetgeen de doorlooptijd van de analytische en digitale procesgang uiteraard doet toenemen. De 2451 hoogtemetingen betreffen een steekproef (een vijf meter rooster is geselecteerd) van 59291 hoogteme tingen, die de DPW750 in 14,6 minuten heeft gemeten. Dit houdt een meetsnelheid van maar liefst 67 metingen per seconde in! Bij vergelijking van de DPW750-resul- taten met de metingen van een waarnemer bleek onge veer 85% van de verschillen tussen de twee meetsets in een standaardafwijking van 20 centimeter te resulteren; 3% van de verschillen vertoonden blunders van meer dan één meter. Alle grote blunders lagen bij elkaar in de om geving. Fig. 2 toont een profiel met beide metingen. Gezien de moeilijkheidsgraad van het gebied zand, lage vegetatie en regelmatige vegetatietexturen geeft de eerste test interessante en bemoedigende resultaten. Het geeft ook een indruk van de snelheid waarmee auto matisch hoogtemetingen kunnen worden verricht. Tege lijkertijd geven de resultaten een indicatie van het gemak waarmee lastige delen van het landelijk gebied door middel van digitale fotogrammetrische technieken in hoogte kunnen worden vastgelegd. 1400 1300 1200 1100 1000 900 •F 700 600 o 500 400 300 200 100 0 Interval 5 meter Fig. 2. Een vergelijking van de testresultaten. De standaardaf wijking van de verschillen bedraagt 23,3 cm. Het strand pro fiel staat loodrecht op de kust. Doorgetrokken lijn: resultaten analytische plotter (Leica DPW750). Stippellijn: resultaten digitale plotter (Kern DSR15). Digitale fotogrammetrie: een eerste aanzet tot integratie in GIS-programmatuur? Het gebruik van steeds sterkere en snellere computers, de standaardisatie van programmatuur (Unix, X-windows, enz.) en het gebruik van rastergegevens in verschillende disciplines zijn alle ontwikkelingen die de grenzen tussen geografische informatiesystemen (GIS) en fotogramme trie doen vervagen. De ISPRS Working Group ll/lll bracht dit interessante aspect in Washington uiteraard naar voren Digitale systemen kunnen worden beschouwd als een component van GIS en hebben als doel GIS-gegevens in vector- of rasterformaat in te winnen, waarbij digitale foto grammetrie een actief venster in het gegevensbestand vormt". Dit is een bevestiging van de vermoedens van Helava [1] en Leberl [2], prominente figuren die fotogrammetrie in het vooruitzicht stellen als een stuk programmatuur, draaiend onder bijvoorbeeld Unix en X-windows en wel licht als optie onder een GIS-pakket. De toekomst zal uit wijzen of fotogrammetrie na kartografie het tweede slachtoffer van de GIS-ontwikkelingen wordt. Aan de ontwikkelingen aan de apparatenkant zal het niet liggen: stereo-beeldschermen, subpixelpositionering, opslag van en snelle toegang tot gigabytes-gegevens, stuk voor stuk vereisten voor een operationele digitale plotter, worden de komende jaren gemeengoed. De apparatuur voor zo wel fotogrammetrische als GIS-activiteiten wordt steeds meer gestandaardiseerd. Fotogrammetrische program matuur als optionele module van een GIS-pakket is zeker geen utopische gedachte. Feit is wel dat uitvoerende produktiewerkzaamheden veelal niet tot de taken van veel GIS-gebruikende instan ties behoren en veelal worden uitbesteed. Of dit met de eventuele beschikbaarheid van een fotogrammetrische GIS-module verandert, valt te betwijfelen. GIS: kansen voor fotogrammetrie De vraag naar geografische fotoprodukten (zoals digitale orthofoto's en digitale ontschrankingen) lijkt vooruit te lopen op het huidige (produkt)aanbod en de nog beperkte NGT GEODESIA 92-11 459

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

(NGT) Geodesia | 1992 | | pagina 11