die waren opgeleid in het zeer precies omgaan met
imposante, mechanische instrumenten. Voorbeelden van
dergelijke apparatuur zijn het stereo-uitwerkingsinstru
ment, de monocomparator en het puntsoverdrachtinstru-
ment. De fotogrammeter was een persoon die als geen
ander wist hoe met dit instrumentarium geometrische en
thematische informatie uit luchtopnamen kon worden
gehaald om topografische kaarten te maken.
Ten gevolge van de ontwikkelingen in de computer
industrie begon in de fotogrammetrie, evenals in veel
andere beroepsvelden, de specifieke instrumentkennis
van de fotogrammeter langzamerhand te eroderen. De
eerste stap werd gezet met de komst van het analytisch
stereo-uitwerkingsinstrument. Computers zorgden ervoor
dat de fotogrammeter veel betere mogelijkheden kreeg
om geometrische en thematische informatie uit foto
beelden te verzamelen.
Allereerst uitte zich dit bij de luchtfotogrammetrie in een
efficiëntere procesgang van de traditionele fotogramme-
trische kaartvervaardiging. In tweede instantie, toen de
computers krachtiger werden en CAD/DBMS-systemen
konden worden gekoppeld aan de uitwerkingsinstrumen
ten, ontstond een nieuwe wijze van kaartvervaardiging. In
plaats van direct een kaart op te bouwen, werd eerst een
digitaal topografisch bestand opgebouwd. De kaart kon
worden beschouwd als een visualisatie van het ge
gevensbestand, waarbij de kaartinhoud werd bepaald
door de specificaties van de opdrachtgever.
Superimpositiesystemen [1], een mooi voorbeeld van een
technische CAD-integratie, maakten de analytische uit
werkingsinstrumenten tevens inzetbaar voor de bijhou
ding van topografische bestanden.
Ook andere fotogrammetrische toepassingsgebieden, zo
als „close-range" fotogrammetrie, werden dank zij de
computer en de analytische uitwerkingsinstrumenten
bedrijfsmatig toepasbaar. Het zwaartepunt ligt, anders
dan bij de luchtfotogrammetrie, niet zozeer op de koppe
ling van thematische en geometrische informatie in de
vorm van digitale topografische bestanden, maar meer
op een nauwkeurige extractie van geometrische groot
heden uit fotobeelden. De configuraties van dergelijke
close-range netwerken verschilllen sterk van luchtfoto-
grammetrische configuraties. De hieruit voortkomende,
afwijkende opname- en verwerkingsstrategieën maken
close-range fotogrammetrie tot een geheel eigen vak
gebied.
Thans vindt binnen de fotogrammetrie een ware revolutie
plaats, veroorzaakt door de ontwikkeling en het gebruik
van geheel digitale (softcopy) fotogrammetrische syste
men. Deze systemen zullen het instrumentele aureool
rondom de fotogrammeter geheel doen verdwijnen. Im
mers, fotogrammetrie wordt een op computerwerksta
tions uitvoerbare vakdiscipline, waarmee iedereen kan
omgaan zonder dat fotogrammetrische instrumentkennis
nodig is. Voor het vakgebied houdt deze ontwikkeling een
aantal nieuwe uitdagingen in. Dank zij de opkomst van
deze technieken brengt fotogrammetrie ons:
de integratie van digitale beeldverwerkingstechnieken
met fotogrammetrische meet- en berekeningsprin
cipes. Hierdoor wordt het mogelijk beeldverwerkings
technieken toe te passen bij de fotogrammetrische
analyse van beelden als eerste stap tot een geïnte
greerde geometrische en radiometrische analyse van
beelden;
de mogelijkheid om met behulp van reeds aanwezige
voorkennis een op hypothesen gebaseerd kennisge-
stuurd beeldinterpretatiesysteem op te zetten. Voor-
NGT GEODESIA 92-11
beelden van voorkennis zijn spectrale metingen in het
terrein, reeds aanwezige digitale topografische be
standen of vooraf bekende geometrische object
kennis;
de mogelijkheid fotogrammetrische technieken te ver
ankeren in een groot aantal andere disciplines, zoals
„machine vision", robotica en het snel opkomende
toepassingsgebied van de geografische informatie
systemen.
Bovenstaande drie punten maken duidelijk dat fotogram
metrie staat voor een tweetal uitdagingen, namelijk één
van technisch/wetenschappelijke aard en één van edu
catief/promotionele aard.
1
Wf
Fig. 1. Microfotogrammetrie.
Ten aanzien van de technisch/wetenschappelijke uit
daging moet worden gesteld dat fotogrammetrie niet
meer mag worden beschouwd als een opzichzelfstaande
vakdiscipline die hoofdzakelijk is gericht op de geo
metrische gegevensextractie uit beelden ten behoeve
van kaart- en of bestandsvervaardiging. In plaats hiervan
komt een vakdiscipline waarin wiskundige en fysische
systeemkennis in combinatie met een context-afhanke
lijke (voor)kennis van de objectruimte wordt aangewend
om de in beelden opgeslagen geometrische, radiometri
sche en thematische informatie om te zetten in 2D of 3D
applicatie-afhankelijke objectgeoriënteerde informatie.
De educatieve/promotionele uitdaging houdt direct ver
band met de technische/wetenschappelijke uitdaging. De
benodigde fotogrammetrische kennis van vandaag is een
andere dan die van gisteren. Kon men in het verleden nog
volstaan met een gedegen fotogrammetrische instru
mentkennis ten behoeve van één geodetische kaartver-
vaardigingstoepassing, thans moet men beschikken over
een fotogrammetrische proceskennis als instrument voor
integratie in veel andere disciplines.
Het maatschappelijk draagvlak van fotogrammetrie wordt
door de toenemende inzetbaarheid vergroot. Het is de
taak van de fotogrammetrische gemeenschap om andere
disciplines inzicht te verschaffen in de krachtige toepas
singen van op fotogrammetrie gebaseerde processen.
Deze promotionele activiteiten dienen het voor fotogram
metrie nog steeds geldende spreekwoord „Onbekend
469
