maakt onbemind" om te vormen in „Algemeen bekend
maakt velerlei inzetbaar".
Indien de fotogrammetrische gemeenschap niet slaagt in
een verdere promotie van het vakgebied, zullen andere
disciplines, zoals beeldverwerking, informatica en toege
paste wiskunde, zich het domein van de fotogrammetrie
op korte termijn toeëigenen als een door henzelf ontwik
kelde discipline. Publikaties uit deze voor de fotogram-
meter nieuwe wetenschapsdisciplines wijzen erop dat de
eerste stappen reeds zijn gezet.
Voor een klein werkveld, hetgeen fotogrammetrie in feite
wereldwijd is, heeft deze omwenteling verstrekkende ge
volgen, niet in de laatste plaats voor het onderwijs en
onderzoek in de fotogrammetrie. Immers, dit is de kweek
vijver waaruit bedrijven en instellingen hun fotogramme-
trisch personeel recruteren. Goed en op de toekomst
gericht onderwijs en onderzoek zijn daarom essentieel
om de hiervoor vermelde uitdagingen aan te gaan.
Onderwijs in de fotogrammetrie nader bepaald
De fotogrammetrische onderwijsinstellingen staan voor
de taak fotogrammetrische proceskennis te doceren ten
behoeve van een breed scala aan toepassingen in plaats
van fotogrammetrische instrumentkennis voor een min of
meer klassieke kaartvervaardigingstoepassing. De situa
tie in Nederland op dit gebied is echter, dat bij het meren
deel van de reguliere onderwijsinstellingen de fotogram
metrische opleiding al geruime tijd niet optimaal aansluit
op de feitelijke ontwikkelingen in het vakgebied, zoals
hiervoor uiteengezet. Op een aantal gebieden komt dit
duidelijk naar voren
het ontbreekt aan een op elkaar aansluitende ter
minologie en kennis van fotogrammetrie op de ver
schillende geodetische en landmeetkundige onder
wijsniveaus (wo, hbo, mbo). In zowel het wo- als het
hbo-onderwijs wordt sterk de nadruk gelegd op de
klassieke fotogrammetrie. Binnen het mbo-onderwijs
ontbreekt het aan voldoende middelen om fotogram
metrie in een betekenisvolle vorm te doceren;
het geringe aantal afgestudeerden in de fotogramme
trie met een opleiding als in het vorige punt kort aan
gestipt, leidt ertoe dat de fotogrammetrische „lobby"
om de nieuwe mogelijkheden van fotogrammetrie in
organisaties voldoende duidelijk te maken, gering is.
Beide aspecten hebben ertoe geleid dat de geodetische
onderwijs- en onderzoeksinstellingen bij de invoering
van de fotogrammetrische, vernieuwende ontwikkelingen
geen hoofdrol meer vervullen. Binnen Geodelta blijkt dit
duidelijk uit de bij onderzoeksprojecten geraadpleegde
literatuur. Een belangrijk deel van kennisvergaring vindt
plaats door het lezen van literatuur op het gebied van
„vision", „knowledge based systems", „robotics" en
„mathematics". Dit duidt erop dat het proces van heruit
vinding van fotogrammetrie door andere disciplines reeds
aan de gang is [2],
Er zijn echter ook positieve fotogrammetrische ontwikke
lingen gaande. Deze ontwikkelingen vinden plaats bij in
stellingen waar het werkveld breder is dan de traditionele,
geodetisch georiënteerde toepassing. Juist hier leeft de
gedachte fotogrammetrie te integreren in andere discipli
nes. Voorbeelden hiervan zijn de Landbouwuniversiteit
Wageningen, de Meetkundige Dienst van de Rijks
waterstaat, het ITC en Geodelta.
In de eerste drie voorbeelden is er binnen de organisatie
een behoefte om het fotogrammetrische proces in te
470
bedden in GIS en geo-informatica. Bij Geodelta wordt
vanuit een industriële vraag gewerkt aan de vernieuwing
en verdieping van fotogrammetrie en beeldverwerking tot
één geïntegreerd 3D objectherkenningsproces.
Ter illustratie kan in dit verband een project van Geodelta
in opdracht van het Centrum voor Geografische In
formatieverwerking (CGI) van de Landbouwuniversiteit
Wageningen worden genoemd.
De Landbouwuniversiteit, Vakgroep Landmeetkunde
Teledetectie, staat middenin het proces van integratie
van fotogrammetrie in andere GIS-georiënteerde disci
plines. Hierbij ervaart men dat gebruikers moeite hebben
met het hanteren en omgaan van fotogrammetrische
begrippen en technieken. Dit heeft zijn invloed gehad op
de wijze waarop men het onderwijs in de fotogrammetrie
is gaan inrichten. Men heeft dit onderwijs zodanig inge
richt, dat bewust wordt afgezien van een technische en
instrumentele opbouw van de collegestof. In plaats hier
van probeert men doelbewust met eenvoudige hulp
middelen als een digitizer en foto-afdrukken de studenten
de essentie van het fotogrammetrische proces bij te
brengen. Termen als enkelbeelduitwerking en dubbel
beelduitwerking in combinatie met het gebruik van digita-
liseertafels en programmatuur geven aan op welke wijze
het college en de praktica zijn ingericht.
Fig. 2. Fotogrammetrische beeldverwerking.
Een dergelijke aanpak veronderstelt dat het fotogramme
trische meet- en verwerkingsproces optimaal is ingericht
voor de doelgroep, te weten de student die fotogramme
trie als hulpdiscipline zal gebruiken om gestructureerd
context-afhankelijke informatie uit beelden te verzame
len. Een eerste vereiste hiervoor is, dat de gebruikte foto
grammetrische programmasystemen zodanig inzichtelijk
en gemakkelijk in het gebruik zijn, dat de student zich kan
concentreren op de applicatie, waarvoor fotogrammetrie
het juiste gereedschap is.
Geodelta's opdracht bestond uit het opstellen van een
functioneel ontwerp voor een voor educatieve doeleinden
geschikt fotogrammetrisch programmasysteem. Gezien
de diversiteit van vakgebieden binnen de universiteit, en
daarmee samenhangend de gevarieerdheid in techni
sche kennis bij de potentiële gebruiker, mag dit systeem
geen hoge fotogrammetrische voorkennis verwachten
van de gebruiker. Het doel van de ontwikkeling van het
NGT GEODESIA 92-11
