systeem is dus niet om deze gebruiker de specifiek
technische kennis van fotogrammetrie aan te leren. In
plaats hiervan dient het systeem de gebruiker de nodige
vaardigheden aan te leren in het zinvol omgaan met
fotogrammetrische meet- en verwerkingsprocessen ten
behoeve van de eigen vakdiscipline. Drie categorieën ge
bruikersgroepen worden hierbij onderscheiden, te weten
Gebruikersgroep categorie 1
Studenten die het vak fotogrammetrie aan de Landbouw
universiteit volgen. Zij beschouwen fotogrammetrie als
een nuttig vak in het kader van hun eigen studierichting.
Deze studenten zullen het fotogrammetrisch programma
systeem beschouwen als een middel om de verschillende
processtappen duidelijk te kunnen herkennen en te be
grijpen.
Gebruikersgroep categorie 2
Studenten en medewerkers die geen fotogrammetrische
voorkennis bezitten. Zij willen een vakspecifiek meet- of
interpretatieprobleem oplossen met behulp van een foto
grammetrische techniek. Fotogrammetrie is voor hen een
black box" ter verkrijging van geometrische en thema
tische informatie. Het systeem moet het hen mogelijk
maken om stapsgewijs de fotogrammetrische proces
stappen te doorlopen, die leiden naar het gewenste eind
resultaat. Voor deze categorie is het essentieel dat het
systeem in staat is om de uiteindelijke resultaten te
toetsen aan het gewenste resultaat.
Gebruikersgroep categorie 3
Studenten en medewerkers die het systeem gedurende
langere tijd inzetten voor hun (afstudeer)onderzoek. In
principe komen de aan het systeem te stellen eisen over
een met de eisen voor de gebruikersgroep categorie 2,
echter met dien verstande dat hogere eisen worden
gesteld aan de opslagstructuur van de gegevens in
relatie tot de overige produktie-omgevingen van de ge
bruiker (GIS, gegevensbestanden, enz.).
Een analyse van de gebruikersgroepen leerde dat het
systeem moest voldoen aan de volgende zes functionele
systeemeisen
1. Extractie van geometrische informatie uit beelden
Het systeem moet in staat zijn geometrische informatie te
extraheren uit (digitale) beelden. Met deze bewust ge
kozen ruime formulering wordt duidelijk gemaakt dat het
systeem universeel toepasbaar dient te zijn. Dit houdt in
dat alle voorkomende fotogrammetrische technieken in
het systeem zullen moeten zijn geïmplementeerd. Gezien
de ontwikkelingen op het gebied van de geografische
informatiesystemen en de digitale fotogrammetrie moe
ten rasterbeelden kunnen worden verwerkt.
2. Koppeling van geometrische met niet-geometrische
informatie
Het systeem moet het mogelijk maken om de verkregen
geometrische informatie op een consistente wijze te
koppelen aan niet-geometrische informatie. Deze koppe
ling dient op een zodanige wijze te worden gerealiseerd,
dat een communicatie met of een aansluiting aan be
kende GIS-systemen mogelijk is. Zowel aan invoer- als
aan uitvoer-zijde moeten koppelingsmogelijkheden aan
wezig zijn met fotogrammetrisch instrumentarium, digita-
liseertafels, plotters en diverse GIS-systemen.
3. Communicatie met de gebruiker
Hoewel het systeem zal bestaan uit meerdere subsyste
men met elk onderling verschillende functionele specifi
caties, dient de gebruiker de indruk te hebben dat hij een
geïntegreerd fotogrammetrisch systeem bedient. Onder
alle omstandigheden dient het systeem de communicatie
met de gebruiker op een logische en eenduidige wijze te
verzorgen. Dit betekent dat help-informatie, foutmel
dingen en bedieningsinstructies optimaal op elkaar die
nen te zijn afgestemd.
4. Nemen van beslissingen
De gebruiker zal eisen formuleren, die hij wenst te reali
seren met het inzetten van het systeem. Men kan zich
afvragen of een gebruiker in staat is de realiteitswaarde
van zijn eisen te toetsen aan de potentie van het foto
grammetrisch systeem. Vaak is bij gebruikers sprake van
een kenniskloof tussen hetgeen men denkt te kunnen
realiseren en hetgeen men kan bereiken. Door de ge
bruikerswensen binnen het systeem te toetsen aan de
technische mogelijkheden en tevens suggesties aan te
dragen voor de te kiezen fotogrammetrische opname-,
meet- en verwerkingsstrategie, kan het optreden van een
kenniskloof worden ondervangen. Gedurende het ge
bruik van het systeem dient het systeem de gebruiker
informatie te leveren, waaruit blijkt of nog voldaan gaat
worden aan de gestelde doelen.
5. Educatief en beperkt produktiegericht
Het systeem moet geschikt zijn voor het begrijpen van de
elementaire basisprincipes en toepassingsmogelijkheden
van fotogrammetrie. Tevens dient het geschikt te zijn
voor het in het kader van contract-research produktie-
matig uitvoeren van het volledige fotogrammetrische
gegevensinwinnings- en verwerkingsproces. De in het
systeem te implementeren bevragingsstructuur, de help-
informatie en de presentatiemogelijkheden dienen te
worden afgestemd op het niveau van de gebruiker en het
type werkzaamheden dat met het systeem wordt uitge
voerd. Immers, na verloop van tijd zal de gebruiker meer
vertrouwd zijn met fotogrammetrie en het gebruik van het
systeem. In een dergelijke situatie wordt een grote hoe
veelheid helpinformatie op het beeldscherm niet langer
gewaardeerd. Op dat moment moet het systeem kunnen
worden opgestart voor meer ervaren gebruikers.
6. Geometrie, topologie, thematiek
Het te ontwikkelen systeem moet rekening houden met
een binnen afzienbare termijn te verwachten groeiende
behoefte naar een formele koppeling tussen geometri
sche informatie, thematische informatie en verbindende
topologische gegevensstructuur. Hierbij kan worden aan
gesloten op de onderzoeksinspanningen van de Vak
groep Landmeetkunde Teledetectie van de Landbouw
universiteit [3, 4].
Ten aanzien van de vierde eis, het nemen van beslissin
gen, maakt een voorbeeld duidelijk hoe het systeem de
gebruiker moet helpen een juiste beslissing te nemen.
Het komt voor dat een gebruiker een luchtfoto met een
schaal 1 2000 wil koppelen aan een topografische kaart
met een schaal 1 50 000. Indien meer paspunten dan
minimaal noodzakelijk aanwezig zijn, zal het systeem de
inpasverschillen kunnen tonen. Deze verschillen kunnen
aanzienlijk zijn.
NGT GEODESIA 92-11
471
