Ontwikkelingen
in de fotogrammetrie en de
Nederlandse praktijk:
van beeld tot geo-informatie
Inleiding
door ir. M. J. P. M. Lemmens, universitair docent fotogrammetrie en remote sensing aan
de Faculteit der Geodesie van de Technische Universiteit Delft.
SUMMARY
Developments in photogrammetry and Dutch practice: from image to geo-information
The rapid developments in both sensor and computer technology did have and is continuing to have a
tremendous impact on photogrammetry. How looks dutch practice at these developments? How do they
react on them? What should be the consequences for education at both the university and the technical
level? The author has invited six firms and organizations to present their view on the above questions at
a mini symposium held at Delft, November 4, 1992. Five of the six papers are collected in the remaining
part of this special issue of NGT Geodesia. In this article the author first gives a brief review of the deve
lopments in photogrammetry. Next he identifies the characteristics of dutch practice and finally he
evaluates the requirements that firms and organizations put on both education and research.
Even zag het ernaar uit dat de fotogrammetrie een vak
gebied zou zijn dat was afgerond. Maar zoals de land
meetkunde sterke impulsen heeft ondervonden van GPS,
zo ondergaat de fotogrammetrie thans gigantische veran
deringen door de ontwikkelingen in zowel de sensor- als
de computertechnologie.
Gezien de stormachtige ontwikkelingen in de fotogram
metrie leek het ons een goed idee om prof. dr. ir. G. H.
Ligterink ter ere van zijn emeritaat een mini-symposium
aan te bieden, waarin de Nederlandse fotogrammetrische
praktijk wordt uitgenodigd zijn licht te laten schijnen op de
volgende onderwerpen:
ontwikkelingen in het vakgebied van de fotogramme
trie;
hoe men op deze ontwikkelingen als bedrijf of over
heidsinstelling denkt in te spelen;
de gevolgen die de ontwikkelingen dienen te hebben
voor het onderwijs op zowel wo- als hbo- en mbo-
niveau.
Met name zijn we uiterst nieuwsgierig naar wat de
sprekers te vertellen hebben aangaande het laatste punt:
spoort het huidige onderwijs nog met de behoefte vanuit
de praktijk? Immers, wanneer ontwikkelingen snel ver
lopen, dan is het gevaar niet denkbeeldig dat het onder
wijs en de behoefte en vraagstellingen vanuit de praktijk
niet meer synchroon lopen.
Ontwikkelingen in de fotogrammetrie
Fotogrammetrie is de wetenschap en technologie die zich
bezighoudt met het verkrijgen van kwalitatief hoogwaar
dige informatie over de aarde en andere objecten, door
het proces van opname, meten, interpreteren en visuali
seren van beeldgegevens in analoge of digitale vorm.
Gedurende de afgelopen decennia is de fotogrammetrie
over de gehele wereld uitgegroeid van een stiefkinderlijke
meettechniek tot de voornaamste kaartvervaardigings-
methodiek met een hoogwaardige kwaliteit. Automatise
ring is altijd een „Leitmotiv" geweest in de fotogramme
trie. De fotogrammetrie is echter meer een technologi
sche trendvolger dan een trendsetter. Onderzoek is
hoofdzakelijk gericht op het geschikt maken en imple
menteren van bestaande technieken.
450
In het begin van de jaren tachtig hebben de onderzoekers
in de fotogrammetrie onderkend dat digitale beeldverwer
king en computer vision-technieken uitdagingen vormen
met hoog fotogrammetrisch potentieel. Als gevolg van de
explosieve ontwikkelingen in de computertechnologie
werd in een relatief korte tijd een aantal successen ge
boekt, die hebben geleid tot een nieuwe tak aan de foto
grammetrische boom: de digitale fotogrammetrie, door
Amerikaanse collega's vaak aangeduid met „softcopy
photogrammetry".
In overeenstemming met de traditionele kijk op foto
grammetrie, dat wil zeggen extractie van geometrische
informatie uit beeldmateriaal, kreeg aanvankelijk automa
tische puntsbepaling de meeste aandacht. Vooral het
onderzoek in de „image matching"-technieken voor de
automatische vervaardiging van digitale hoogtemodellen
en het meten van verbindingspunten ten behoeve van de
aerotriangulatie resulteerden in commerciële produkten,
zoals het DCCS-systeem en het Match-T programma
pakket.
Ging men in de jaren tachtig nog uit van systemen be
staande uit een analytisch fotogrammetrisch instrument
uitgerust met CCD-camera's, thans zien we een massale
overstap naar werkstations. Deze beschikken over werk
en schijfgeheugens van grote capaciteit en zijn voorzien
van processoren die grote rekensnelheden kunnen rea
liseren.
Thans onderkent men dat de digitale opslag van de
beeldinhoud (de grijswaarden) grote mogelijkheden biedt
met betrekking tot de volledige automatisering van
het fotogrammetrische informatie-extractieproces, zowel
aangaande de geometrische aspecten alsook de thema
tische aspecten. De interpretatie die nu door de operateur
wordt uitgevoerd, zou, gezien de techniek, door de
computer kunnen worden uitgevoerd. Maar nu ontmoeten
we een groot probleem: het menselijke interpretatie
proces is nauwelijks begrepen. Door dit gebrek aan theo
rie staan we voor reusachtige problemen bij het forma
liseren van het interpretatieproces. De modelopbouw
rondom het interpretatieproces is dermate complex, dat
men voor de succesvolle realisering eerder in termen van
decennia dan in jaren moet denken.
NGT GEODESIA 92-11
