X, x>-i;
Produktieproces: bestandsopbouw
Digitaal hoogtemodel van Nederland
t'a7<"\ <.i. - -
X*» X f X'^ v- 44
;->vïx
X I
4V
46 X'V" \?4s\Xa Vs -
«.V- -V<V\'V'
METER EN
HOE HOOG ZiT
DE OWTVANGER
QtVEN HET
MAAIVELD
45 CM
Fig. 2. Punlsbepaling met GPS.
tersysteem koopt of je wilt bijvoorbeeld GPS-gegevens
opnemen, koop je gewoon een nieuwe versie. Was het
met de kartografische pakketten ook maar zo simpel!
Fotogrammetrische detailmeting wordt in beperkte mate
uitgevoerd. Objecten met een grote omval, zoals flatge
bouwen en hooggelegen kunstwerken, worden verkregen
uit stereokartering. Uitbreiding van de stereokartering zal
voorlopig niet plaatsvinden, omdat de integratie van foto
grammetrische detailmeting met de gegevens uit andere
bronnen te veel editeerwerk oplevert bij de bestands-
opbouw als gevolg van het verschil in nauwkeurigheid,
respectievelijk 0,5 m en 2 m.
Het digitale produktieproces is in [5] beschreven. Het
proces is inmiddels bijgesteld en verloopt als volgt. De
ongewijzigde topografie wordt verkregen van de be
staande film 1:10 000. Vervallen topografie wordt weg-
geradeerd. De film wordt vervolgens gescand met een
resolutie van 50 micron. Het rasterbeeld wordt op een
beeldscherm gevectoriseerd, het zogenaamde „head up
digitizing". Punt- en lijnelementen worden met hun
hoofdcode gedigitaliseerd. De codering wordt verkregen
van kleurmodellen die ten behoeve van de vorige editie
van de kaartserie 1 25 000 zijn vervaardigd.
De nieuwe topografie wordt in inkt getekend op luchtfoto
vergrotingen 1 10 000. Daartoe worden de luchtfoto's
vergeleken met de bestaande kaart. De nieuwe situatie
wordt op kantoor en, voor wat betreft onduidelijke situa
ties, in het terrein opgetekend. De luchtfoto's worden
daarna gescand met een resolutie van 100 micron
en gedigitaliseerd. De vectorbestanden van de foto's
worden getransformeerd naar het RD-stelsel door de
stralengang van de fotopunten naar het terrein te recon
strueren. De stralengang wordt bepaald met behulp van
de oriënteringsparameters die uit de blokvereffening
worden verkregen. De snijding van de stralengang met
een digitaal hoogtemodel levert de RD- coördinaten op
van de fotopunten. Hoewel het produktieproces 3D-
coördinaten produceert, worden slechts de planimetri-
sche coördinaten opgeslagen, omdat het produktie
proces is gebaseerd op 2D-bestanden. Indien in de toe
komst een 3D-bestand nodig is, kan door interpolatie van
het hoogtebestand de derde dimensie eenvoudig worden
toegevoegd. De getransformeerde fotobestanden worden
per kaartblad 1 10 000 aangesloten aan het bestand
van de ongewijzigde topografie. Toevoeging van de nog
ontbrekende vlakcoderingen en aansluiting aan de be
standen van omringende kaartbladen levert het basis
bestand 1:10 000 op.
Ten behoeve van de kaartseries 1:10 000 en 1 25 000
wordt het basisbestand uitgebreid met kartografische
symbolen tot een kartografisch bestand. Uit dit bestand
worden de drukfilms voor de genoemde kaartseries
middels een Optronics 4040 rasterplotter vervaardigd.
Voor het digitale produktieproces van het basisbestand is
een hoogtemodel in matrix-vorm noodzakelijk. In het ana
loge produktieproces worden hoogteverschillen in het
maaiveld tot vijf meter getolereerd. Tachtig procent van
Nederland is dan, gezien de brandpuntsafstand van
21 cm, als vlak te beschouwen. Voor het analoge pro
duktieproces, dat was gebaseerd op ontschrankingen en
orthofoto's, werd daarmee het aantal (bewerkelijke)
orthofoto's beperkt.
Het enige landsdekkende hoogtemodel van Nederland
dat in digitale vorm beschikbaar is, is het DTED-bestand
(DTED Digital Terrain Elevation Model) dat tien a vijf
tien jaar geleden door de Topografische Dienst is ver
vaardigd. Dit model heeft een precisie van enkele meters.
Hoewel DTED een betere hoogtebepaling mogelijk maakt
dan het analoge produktieproces, zal het niet worden
gebruikt. De reden is, dat DTED is ontstaan door een zeer
grove digitalisatie van hoogtelijnen. Hoogtelijnen gege
nereerd uit DTED geven fouten van enkele meters ten
opzichte van de hoogtelijnen die nu op de kaarten voor
komen. De goede hoogtelijnen moeten ook digitaal be
schikbaar komen.
Het ligt daarom voor de hand de Hoogtekaart Nederland
te digitaliseren. De Hoogtekaart, 650 kaartbladen op
schaal 1:10 000 met per hectare één hoogtepunt, is ver
ouderd Nederland is hier en daar verzakt en op de schop
gegaan, maar een betere hoogtegegevensbron is niet
voorhanden (fig. 3).
wX T\ 'v 3 8". v V
4). 4,'f '4«1\ 4.8\ 4 2 4q
v\ 3 94.6 v 44
A2
«t?
'■A\i
•-*. 4 &X 4,4 2 4 3
4"?
4 6' 4,9
-4 8
LX V-V 3-X ".4.3'i
V X Av 'Ar\%+46 48
4.2f\ - ,46 v V",. *49
3.8
*-r ',4 5
43]'
'A
V
4.3\
"4*5
A 4 5
4.5"
4 4-, 'Vv V 4.5 -fc.' V T
Vl~r~4,48 -l4.' 1
A* 1 'AT A
r 4 9 v *.4.7 i 4^; -i ',,43
45 '-46
4.6
4 0 4,
40 V43
•V 3.7
->« 4.0
5 2
5.1'
.45
49
Fig. 3. Uitsnede uit de Hoogtekaart Neder/and.
Pogingen de hoogtecijfers op de kaart automatisch te
vectoriseren, zijn tot op heden mislukt. De onderzochte
programmapakketten zijn niet in staat meer dan 95% van
de getallen foutloos te herkennen (fig. 4) [6].
NGT GEODESIA 92-11
455