Het is verhelderend om een statistisch overzicht van
Nederland te zien met de belangrijkste uitgangsge-
gevens: oppervlakten, bevolkingsaantallen en bebou-
wingsinhouden. De afgebeelde staafdiagrammen geven
deze informatie in procenten. Het totaal van Nederland is
100. De percentages van de provincies worden afge
beeld. Daarnaast is onder in de beelden apart weerge
geven hoe die percentages zijn voor drie groepen steden,
te wetende vier grote steden, de stedengroep met meer
dan 100 000 inwoners (waarin de vier grote steden be
grepen) en de stedengroep met meer dan 60 000 inwo
ners (waarin weer de vorige groep begrepen).
Bij het oppervlaktediagram moet worden opgemerkt dat
de bestuurlijke indeling van Nederland in gemeenten is
gehanteerd. Dit houdt in dat met name Friesland en
Zeeland en in mindere mate Noord- en Zuid-Holland,
aanzienlijke wateroppervlakten krijgen toebedeeld. Dit
verstoort voor onze doelstelling het beeld enigszins.
Wateroppervlakten zijn immers topografisch uiterst goed
koop. Het bevolkingsdiagram en het bebouwingsdiagram
vertonen overeenstemming. Dat ligt ook voor de hand.
Mensen wonen in gebouwen. Alleen industriële en ande
re bebouwing hoeft niet evenredig te zijn met bevolkings
aantallen (centrumfunctie van steden). Een aardige uit
komst geven de stedengroepen te zien. Zowel de bevol
king als de bebouwingsinhouden van deze drie groepen
zijn nagenoeg gelijk aan 13%; samen ongeveer 40% van
Nederland. De stedengroep boven de 60 000 inwoners
bestaat uit 47 (van het totaal ongeveer 600) gemeenten.
Indien de kosten van de topografie evenredig zijn met de
bebouwingsinhoud, moet in deze gemeenten dus 40%
van het werk tot stand worden (zijn) gebracht. Veronder
stellen we dat de bijhouding in stedelijke gebieden rela
tief hoger ligt dan in meer landelijk gebied, dan is het
aannemelijk dat in deze 47 gemeenten ongeveer de helft
van het werk moet worden gedaan.
Met medewerking van een aantal in Nederland verspreid
liggende gemeenten die ervaring hebben met kosten van
digitale topografie [1] en met enige informatie van het
Kadaster omtrent GBKN-projecten, is de volgende grafiek
ontstaan.
De horizontale as geeft de gemiddelde bebouwings
hoogte in meters. Deze loopt in Nederland van ongeveer
0,30 m tot ongeveer 2,00 m. Een waarde van 0,30 m heeft
dus betrekking op een gemeente met een bebouwde kom
die een minimale bebouwingsdichtheid heeft. De hoogste
bebouwingsdichtheid heeft Amsterdam met een gemid
delde hoogte van 2,12 m. De gemiddelde hoogte van
Nederland, gerekend over de som van alle kommen, is
0,77 m. Langs de verticale as is de gemiddelde prijs per
hectare uitgezet.
Bij toenemende bebouwingsdichtheid neemt ook de ge
middelde prijs toe. Dit geldt zowel voor de vervangings
waarde van de topografie als voor de jaarlijkse bijhou-
dingskosten.
Wanneer we per gemeente de individuele scores van de
werkelijk gemaakte kosten zouden afbeelden, liggen
deze niet op de gemiddelde lijn; er tekent zich een sprei
ding af. Binnen de zone, aangegeven door de twee
buitenste lijnen, ligt 80% van de scores. Individuele ver
schillen zijn te verklaren door de verschillen in aanpak bij
de diverse gemeenten, zoals:
veel of weinig toepassing van fotogrammetrie;
meer of minder intensieve bijhouding;
meer of minder objecten in het bestand;
wel of geen integratie met het wegbeheersysteem,
bijvoorbeeld wel of niet afbeelden van bestratings
materialen en putten;
wel of geen plantopografie.
Uit de tabel is af te lezen dat in de grote gemeenten de
(vervangings)waarde V van het topografische bestand
ongeveer V f 2500,— per hectare bedraagt.
Onderstaande grafiek en bijbehorend commentaar zijn
eerder gepubliceerd in het rapport van de vier grote
gemeenten over digitale grootschalige topografie en hier
overgenomen. Bij de grafiek is geen berekeningswijze
gepubliceerd.
Het is de moeite waard om nader te studeren op beschik
bare gegevens van kosten en verbanden te zoeken. Het
ligt voor de hand om zowel de oppervlakte van het totale
territoir als de oppervlakte van de bebouwde kommen in
KOSTEN
PER
HA. A
F 200Q/HA
FIOOt/HA.
GROTE STEDEN
LAAGSTE 05
WAARDE
GEMIDDELDE HOOGTE BEBOUWING
IN BEBOUWDE KOM, IN METERS
513
Vervangingswaarde digitaal topografisch
bestand per hectare.
NGT GEODESIA 92 - 12
