Nieuwe toepassingen
schaduwering bij elke gewenste ruimtelijke belich
tingsrichting;
perspectief-afbeeldingen, voorzien van thematische
informatie, bij vrije keuze van standplaats en over-
schalingsfactor in hoogte.
De overeenkomstige modulen van het HIFI-88 pakket
leiden de vector- en rasterstructuren streng af uit de
DTM-basisgegevens. Bij het vervaardigen van raster-
produkten kan dit zeer effectief in twee fasen geschieden.
Allereerst wordt voor het betreffende gebied een matrix
van bijvoorbeeld 1024 x 1024 rasterpunten gedefinieerd.
Voor elk rasterpunt worden vervolgens de gewenste geo
metrische gegevens berekend, zoals hoogte, helling, ge-
exponeerdheid of de voor de schaduwering noodzakelijke
normaalvectoren, en in de computer opgeslagen. Uit
deze gegevens kan, wanneer men over een krachtig
grafisch werkstation beschikt, in onderdelen van een
seconde het gewenste rasterprodukt worden gepresen
teerd. Hiermee wordt een nieuwe en gemakkelijke manier
van interactief werken verkregen. De overgang naar een
ander interval bijvoorbeeld, wordt zonder noemenswaar
dig wachten uitgevoerd, waardoor men gemakkelijk kan
experimenteren om tot het beste eindresultaat te komen.
Daarnaast wordt de mogelijkheid geboden de reeds bij de
vectorprodukten genoemde profielen en volumen op het
dichte raster snel te berekenen.
In de volgende figuren worden rasterprodukten getoond,
die met behulp van HIFI-88 zijn vervaardigd uit een DTM
van hoge kwaliteit. Het betreft een sterk vergletscherd
berggebied in de Alpen. In fig. 4 zijn verschillende hoog-
telagen afgebeeld, waarbij de helderheid toeneemt met
de hoogte. Uit deze hoogtelagen zijn, met behulp van
rasterverwerking, hoogtelijnen afgeleid en toegevoegd
aan het oorspronkelijke rasterbeeld, hetgeen het aanzicht
nog meer verbetert.
Schaduwering is berekend uit het DTM (fig. 5). Daarbij is
voor elk rasterpunt in de 1024 x 1024 matrix de hoek
berekend tussen de vlak-normaalvector en de vector van
de belichtingsrichting, en getransformeerd naar een grijs
waarde tussen 0 en 255.
Fig. 9. Rasterperspectief van hetzelfde gebied als in fig. 5 en 8,
maar nu verkregen door bedekking met zeven grondge
bruiksklassen.
Voor veel doeleinden kan het nuttig zijn om de helling van
het terrein en geëxponeerdheid in rasterbeelden te visua
liseren. Fig. 6 en 7 tonen in kleur gecodeerde afbeel
dingen, waarbij een klasse-indeling is gekozen voor de
hellingshoek en de exponentiegraad. De klasse-indeling
kan uiteraard vrij worden gekozen.
De realistische indruk van fig. 5 kan door een perspecti
vische weergave worden verbeterd (fig. 8). De vrije keuze
van de ruimtelijke belichtingsrichting, evenals de over-
schalingsfactor en de standplaats voor de centrale pro
jectie maken het mogelijk het DTM in elke gewenste vorm
af te beelden.
In fig. 8 worden de grijswaarden van de schaduwering als
bedekkingsinformatie voor het DTM gebruikt. In fig. 9 is
het DTM bedekt met zeven grondgebruiksklassen, waar
bij het bos onderaan is gesimuleerd.
Fig. 10. Digitaal vervaardigde orthofoto van het gebied afgebeeld in
fig. 5.
Met de beschikbaarheid van grootschalige digitale ter
reinmodellen ontstaat de mogelijkheid om bij de foto-
grammetrische puntsbepaling met behulp van aerotrian-
gulatie terug te vallen op DTM-gegevens als paspunt-
informatie. Daarbij wordt in de blokvereffening voor elk te
bepalen punt waarvoor DTM-gegevens beschikbaar zijn,
een waarnemingsvergelijking opgesteld. Deze vergelij
king geeft aan dat het vereffende objectpunt op het
oppervlak ligt van het DTM [12]. Op dit moment wordt
theoretisch en praktisch onderzocht aan welke rand
voorwaarden DTM's moeten voldoen om traditionele pas-
punten geheel of gedeeltelijk te vervangen.
Een klassiek toepassingsgebied voor digitale terrein
modellen is de analoge en analytische orthoprojectie.
Nieuwe mogelijkheden ontstaan door toepassing van di
gitale orthoprojectie, waarbij de orthofoto beeld-element
voor beeld-element wordt opgebouwd. Het is nu mogelijk
om DTM-gegevens streng toe te passen en desgewenst
radiometrische transformaties door te voeren [13]. Uit
beschikbare monochrome en kleurenluchtfoto's kan nu
een orthofoto, geometrisch correct en radiometrisch aan
gepast, zonder kaartbladbeperkingen worden vervaar
digd.
Wanneer deze ontschrankte digitale beeldgegevens wor
den gebruikt als bedekking voor het DTM, kan men hier
uit nieuwe centraal-projectieve afbeeldingen afleiden. In
fig. 10 is een digitale orthofoto afgebeeld. Wanneer we
deze figuur vergelijken met de schaduwering van fig. 5,
zien we dat daarin de terreinvorm weliswaar herkenbaar
NGT GEODESIA 93 - 1
13
