GPS-klachten
Refererend naar de eerder gemaakte opmerking over het voorge
nomen huwelijk tussen GPS en GIS, opende ir. M. E. E. Haagmans,
senior-projectleider Marien en Terrestrisch Onderzoek van de Meet
kundige Dienst van Rijkswaterstaat, zijn presentatie met de op
merking dat het vooraf samenwonen volgens hem toch al de nodige
strubbelingen had opgeleverd. Het behandelde thema in deze
laatste presentatie ging over de .Toepassingen van GPS in GIS".
Hoewel het de laatste jaren vrij stil is geweest rond GPS, is de afgelo
pen tijd een kentering te bespeuren bij een steeds groter wordend
publiek. Dat is nieuwsgierig en vertoont interesse in wat GPS kan
betekenen voor haar werkzaamheden. Voor deze kentering zijn twee
oorzaken aan te wijzen
het in hoog tempo realiseren van de complete satellietconstel
latie. Hierdoor kan optimaal gebruik worden gemaakt van het
satellietplaatsbepalingssysteem;
het beschikbaar komen van een aantal GPS-,.gereedschappen",
die in een produktie-omgeving kunnen worden gebruikt.
Na deze inleiding werd ingegaan op de eigenschappen en ontwikke
lingen van GPS. Dit werd gedaan door het geven van onderstaande
uitleg over een aantal van de meest relevante eigenschappen
passief; degene die een positie wil bepalen, heeft alleen maar
een ontvanger nodig die de GPS-signalen kan ontvangen, de
coderen en verwerken tot een positie;
goedkoop; de infrastructuur wordt geheel betaald door de (be
lastingbetaler van de) Verenigde Staten van Amerika, waarbij het
gebruik van het GPS-systeem voorlopig gratis blijft;
wereldwijd; positiebepaling is in principe op elke plek op en
boven het aardoppervlak mogelijk. Dit is interessant voor de
fabrikanten van de apparatuur en programmatuur, omdat ze dan
met de ontwikkeling van een produkt de gehele wereld als afzet
gebied hebben;
weersonafhankelijkheid; het is mogelijk om de signalen in alle
weersomstandigheden te ontvangen. Dit is niet altijd een voor
deel, denkende aan de landmeter die in weer en wind op pad kan
worden gestuurd;
24 uur per dag; de configuratie van de satellieten is zodanig
opgebouwd, dat overal op aarde 24 uur per dag minimaal vier
satellieten beschikbaar zijn. Nadelig voor de landmeter (die nu in
een ploegendienst zou kunnen werken), omdat er continu GPS-
metingen kunnen worden gedaan;
3-D coördinaten; de posities worden bepaald in een „earth
centred earth fixed" coördinatenstelsel (WGS84). De problemen
hierbij zijn dat bijna nergens ter wereld deze coördinaten recht
streeks zijn te gebruiken in een lokaal of regionaal coördinaten
stelsel. Er treden coördinaatverschillen op in identieke punten
die zowel in het WGS84-stelsel als in andere coördinaatstelsels
zijn bepaald;
,,üne of sight" noodzakelijk; het signaal tussen antenne en
satellieten mag niet worden onderbroken. Dit houdt in dat de
„zichtlijn" tussen satelliet en antenne gevrijwaard dient te blijven
van obstakels. Dit is een nadeel in zowel stedelijke als in bos
gebieden;
militair; het GPS-systeem is een militair systeem uit de Verenig
de Staten van Amerika. Hierdoor is de civiele gebruiker afhanke
lijk van de Amerikaanse defensiestaf;
beperkte civiele nauwkeurigheid; bij normaal gebruik kan een
positie worden bepaald met een nauwkeurigheid tot binnen de
honderd meter. Voor precieze geodetische plaatsbepaling is
echter een betere nauwkeurigheid vereist.
Men kan stellen dat de realisatie van het GPS-systeem zeker niet
probleemloos is verlopen, maar dat naar verwachting het GPS-
systeem op korte termijn „operationeel" zal zijn. Bij de ontwikkeling
van het systeem hebben specialisten en fabrikanten getracht zoveel
mogelijk de zwakke punten van het systeem te elimineren, waarbij
in eerste instantie de aandacht uitging naar de nauwkeurigheid.
Echter in de loop van de tijd is deze aandacht verschoven zowel naar
het minder afhankelijk worden van onderbrekingen in het satelliet
signaal als naar de verbetering van de integriteit van GPS.
Uit het voorgaande blijkt dat de ontwikkeling van het GPS-systeem
zo ver is gevorderd, dat een introductie op velerlei terreinen tot de
mogelijkheid behoort. Hiertoe hoort ook de toepassing van GPS in
een GIS-omgeving, waarbij door Haagmans een onderscheid wordt
gemaakt tussen het verzamelen van gegevens en de toepassing van
een GIS. Bij de data-acquisitie kan onderscheid worden gemaakt
tussen een directe en een indirecte relatie met de inwintechnieken
(bijvoorbeeld remote sensing) voor een GIS. Bij de directe relatie valt
te denken aan GPS als een directe positiesensor ten behoeve van de
inwinning van gegevens (digitaliseren te velde). Hierbij valt, afhanke
lijk van de gewenste positienauwkeurigheid en de puntdichtheid, te
kiezen uit een breed scala aan mogelijke GPS-meetmethoden.
Een indirecte relatie valt te onderkennen als GPS wordt gebruikt voor
de plaatsbepaling ten behoeve van bepaalde inwintechnieken. Hier
bij kan worden gedacht aan het bepalen van de camerapositie met
behulp van GPS tijdens een fotovlucht. Voor de toepassing geldt dat
de kracht van het GPS-systeem ligt in het feit dat er bijna real-time
posities kunnen worden bepaald met een door de gebruiker gewenst
nauwkeurigheidsniveau. Bij GPS in de applicatiesfeer valt bijvoor
beeld te denken aan positiebepaling ten behoeve van de zoge
naamde „Car Information Systems".
Haagmans sloot zijn presentatie af met enige mededelingen over de
drempels bij het gebruik van GPS in de applicatiesfeer. Deze zijn
onder andere de geringe zeggenschap die de gebruiker over het
systeem heeft en de matige integriteit van het systeem op dit
moment.
Hierna vond nog een discussie plaats met de mogelijkheid tot het
stellen van vragen. Deze discussie, met als items topologie en posi
tie, GPS versus landmeten en de commerciële aspecten, werd geleid
door ir. G. J. Nieuwenhuis, voorzitter van de Federatie voor Aard
observatie en Geo Informatie. Na het beëindigen van deze discussie
werd de studiemiddag met een tevreden gevoel afgesloten.
Eugène-Emile Kuis
Edward Verbree
SEMINAR MULTI-BASE GPS
Op 3 maart 1993 werd door VIGIS BV in Breda een seminar georga
niseerd over het zogenaamde multi-base GPS (MGPS) systeem.
Tijdens het seminar werd het concept van multi-base GPS uit de
doeken gedaan en werden de resultaten van de eerste proefmetin-
gen gepresenteerd.
Multi-base GPS is bedoeld voor alle toepassingen waar een ge
bruiker zijn positie met een redelijk hoge nauwkeurigheid wenst te
bepalen. Het verschil met GPS zoals dat nu in de praktijk wordt
toegepast, is dat men de relatieve positie ten opzichte van meerdere
referentiestations gelijktijdig bepaalt. Deze referentiestations worden
door VIGIS geëxploiteerd en liggen op onderlinge afstanden van
100-200 km. (In de Benelux worden vier stations opgezet.) De
gebruiker kan dan met een eigen ontvanger zijn positie ten opzichte
van de referentiestations bepalen. De gegevensverwerking gebeurt
door VIGIS.
Loodsen en gezagvoerders van de koopvaardij slaan
alarm. „De rillingen lopen over je rug. Tal van
schepen, die onze kustlijn passeren, zijn de weg kwijt.
Denken op hele andere posities te varen. Nederland
vraagt om moeilijkheden", verklaart een zeeloods
namens de groep verontrusten.
De grote problemen met het zogenaamde Global
Positioning System (GPS) worden ook onderschreven
door secretaris Ed Sarton van de Federatie van Zee
varenden. Wij krijgen inderdaad veel klachten",
bevestigt hij. „Gebleken is dat de apparatuur niet
werkt of bemanningen er niet mee weten om te
springen".
(Uit: De Telegraaf, 15 februari 1993)
NGT GEODESIA 93 - 4
185
