Duaal bestel
Samenwerkingsverbanden van
strategisch belang
bruiker het op eigen houtje doet. Noodzakelijk hiervoor is
standaardisatie. Zo wordt ook de voorwaarde geschapen
om bij de uitvoering van werken onderling informatie uit
te wisselen. De vraag is nu, hoe een dergelijke samen
werking het beste vorm kan krijgen.
Bij het vorm geven van samenwerking tussen gemeen
ten, nutsbedrijven en Kadaster hebben verschillende
aspecten een rol gespeeld, zoals het belang van bijhou
ding, de vereiste deskundigheid, de urgente behoefte
aan informatie, enz. Gekozen is voor een flexibele
samenwerkingsopzet. Daarbij is vooral geprobeerd in te
spelen op de ontwikkelingen bij gemeenten, de bij het
Kadaster verzamelde deskundigheid en de urgente be
hoefte aan grootschalige topografie bij nutsbedrijven.
Volgens de overeengekomen opzet behouden gemeen
ten de bestuurlijke eindverantwoordelijkheid voor de
(digitale) GBK(N), waar zij deze reeds feitelijk bezitten.
Gemeenten treden hier op als verantwoordelijke voor het
inwinnen of verzamelen, beheren en verstrekken aan
andere gebruikers.
Voor die gebieden, waar gemeenten niet de rol vervullen
van opdrachtgever, nemen de (belanghebbende) ge
bruikers gezamenlijk de verantwoordelijkheid door een
samenwerkingsverband op te richten. Deze samenwer
kingsverbanden bestaan in elk geval uit gemeenten,
nutsbedrijven en Kadaster. Andere structurele gebruikers
zijn niet uitgesloten. In de praktijk betekent dit in verband
met de schaal waarop de gebruikers functioneren, dat
overal samenwerkingsverbanden zullen worden opge
richt. De kleinste schaal of regio waarop zal worden ge
opereerd, is hoogstwaarschijnlijk de provinciale. Zo'n
samenwerkingsverband neemt dan haar verantwoorde
lijkheid voor die gemeentelijke gebieden, waar gemeen
ten niet reeds zelfstandig actief zijn. Evenmin hoeft zo'n
samenwerkingsverband actief te worden voor gebieden,
waar gemeenten binnenkort actief zullen worden. Dan is
het niet nodig dat het samenwerkingsverband voor dat
territoir activiteiten ontplooit. Daarom is afgesproken dat
alle gemeenten waar nog geen digitale GBK(N) is, over
een voorkeursrecht beschikken om de bestuurlijke eind
verantwoordelijkheid voor de GBK(N) uit te oefenen. In
fig. 1 is de verantwoordelijkheidsverdeling weergegeven.
In het ene geval zijn gemeenten dus verantwoordelijk
voor de GBK(N), in het andere geval de gebruikers ge
zamenlijk in de vorm van (provinciale) samenwerkings
verbanden. Tot zover de bestuurlijke verantwoordelijk
heidsverdeling, die kan worden getypeerd als een duaal
bestel. Daarmee is nog niets gezegd over de feitelijke
uitvoering. Gemeenten behoeven niet de uitvoering in
eigen beheer te verzorgen. Denkbaar is ook dat gebruik
wordt gemaakt van samenwerkingsconstructies of het
bedrijfsleven. Het ligt helemaal niet voor de hand dat de
regionale samenwerkingsverbanden in eigen beheer aan
de slag gaan. Mede daarom is in dit geval aan het
Kadaster een voorkeursrecht toegekend om de uitvoering
in opdracht van de samenwerkingsverbanden op zich te
nemen. Het Kadaster zal op haar beurt weer gebruik
kunnen maken van het bedrijfsleven.
De feitelijke uitvoering in beide gevallen is wel gehouden
aan enkele spelregels over financiering, bijhouding en
produkt. Deze hebben betrekking op zowel gemeenten
als regionale samenwerkingsverbanden. Maar eerst
wordt nog ingegaan op de betekenis van de samen
werkingsverbanden en het gemeentelijk voorkeursrecht.
Voor de regionale samenwerkingsverbanden circuleert
ook wel de afkorting PPP. Deze afkorting staat voor
Public Private Partnership. Wij houden het op regionale
samenwerkingsverbanden. De vorming daarvan is geen
sinecure. Juist daarom zal de stuurgroep van het lande
lijke samenwerkingsverband hiervoor modellen aanrei
ken. Deze stuurgroep vormt tevens het bestuur van de
stichting die de 10 miljoen beheert. Hopelijk zal het aan
reiken van modellen snel gebeuren, omdat de betekenis
van deze samenwerkingsverbanden niet mag worden
onderschat. De samenwerkingsverbanden worden im
mers verantwoordelijk voor de vervaardiging en bijhou
ding voor die gebieden, waar gemeenten niet actief zijn
of zullen worden binnen afzienbare termijn. Het duale
bestel betekent een essentiële wijziging in vergelijking
met het verleden, toen gebruikers alleen over een advise
rende stem konden beschikken in provinciale karterings-
commissies. Deze zullen worden opgeheven, voor zover
zij nog actief zijn. In aanvulling op fig. 1 wordt dit ge
ïllustreerd in fig. 2a en 2b.
Het praktische belang van de vorming van de regionale
samenwerkingsverbanden schuilt in twee aspecten. Ten
eerste zijn de spelregels uit de landelijke raamover
eenkomst niet in detail uitgewerkt. Regionaal zal verder
inhoud moeten worden gegeven aan de samenwerking,
bijvoorbeeld inzake de rechtsvorm van die samenwer
kingsverbanden. Ten tweede heeft de GIS-markt de
A
B
C
verdeling
eindverantwoor
delijkheid
zelf-
registrerende
gemeenten
gemeenten, die
gebruik maken
van voorkeurs
recht
overige
gevallen
informatie
beheer
gemeente
gemeente
PPP
systeem
beheer
gemeente
i.o.m.
afnemers
gemeente
i.o.m.
PPP
PPP
NGT GEODESIA 93 - 4
Fig. 1. Duaal bestel.
Informatiebeheer inwinnen, beheren
en verstrekken van informatie.
Systeembeheer gezamenlijke afspra
ken over inhoud, wijze van verstrekking,
kosten, enz.
161
