-V»
Blad 18-71
1
A b
7°
e>
'■>77
"7>
■9>I
,1
t /J
PfM
Raak r. I.
J J S
I
3
c
J '5
1 i
a>
J
cf
2
J O
J
>)-in
m-o
b-o.
Obj. *niri*
(Vul«mule
J i iz
3 i b
rl t 6
t
J s 6
3 2 3"
i J <t t
1
3 3 3
i j
Jc-
l J fi
J c i
II
l'bi «ndc
Ocwl.WïHlO
ill
Obj rnidr
(Vul piiuV»
S
4 S c
i ,fv- <-
;«./-<
3 3
C
V
.1
3
'A
i I
C
.r .M i
a .-7.»
3 3
Deel van de originele teruggevonden resumptiestaat van de water
passing Deventer - Amsterdam.
voor de aanvang van de waarnemingen werd de afwij-
kingsfout van het instrument onderzocht en als deze een
bepaalde grens overschreed, werd het instrument ge
justeerd.
De gebruikte baken waren van hout gemaakt en werden
door een zorgvuldige behandeling van vocht gevrijwaard.
Ze waren wit geverfd met om de centimeter zwarte
deelstrepen van één millimeter dikte. Het onderuiteinde
van de baak was voorzien van een glad gepolijste stalen
plaat. Bij waarnemingen werd deze plaat geplaatst op de
glad gepolijste stalen kop die boven op het piket was ge
schroefd. Óm iedere kilometer over het gehele te water
passen traject werd een kilometerpaal (3 bij 3 bij 125 cm)
bij wijze van tussenpunt in de berm van de weg geslagen.
Deze palen waren van eikehout, het ondergrondse ge
deelte was verkoold en het bovengrondse gedeelte ge
teerd. Dit was om verrotting van de palen tegen te gaan.
De kop van de paal was met lood bedekt, met daarop een
gegalvaniseerde ijzeren knop, die als steunpunt voor de
baak diende.
Met behulp van een stalen vergelijkingsstaaf werd ook
iedere dag de verandering in de lengte van de baken
vastgesteld. In de vergelijkingsstaaf was, net als bij de
instrumenten, een thermometer aangebracht, waarop
men de temperatuur aflas alvorens de lengte van de baak
op te meten.
Gewoonlijk was de afstand van het meetinstrument tot
aan de baak 62,5 meter. Was er sprake van gunstige
weersomstandigheden, dan werd deze afstand vergroot
tot 80, en soms wel tot 100 meter. Omgekeerd werd bij
slechte weersomstandigheden de afstand verkleind.
Heel streng hield men gedurende de waterpassing vast
aan het principe dat waarnemingen en berekeningen
strikt van elkaar gescheiden moesten blijven. Aanvanke
lijk ging het veldwerk naar Delft, en vanaf 1879 naar de
Sterrenwacht te Leiden. Dit kwam door het plotselinge
overlijden van Cohen Stuart in 1878. Hij overleed in de
eerste week van het meetseizoen; men was net begon
nen met de jaarlijkse oefenweek, waarin de meetploegen
aan elkaar en aan de instrumenten konden wennen.
Doordat er op zo'n korte termijn geen vervanger voor
handen was, werden alle meetactiviteiten voor dat jaar
afgeblazen.
De dood van Cohen Stuart leidde tot de oprichting van de
Rijkscommissie voor Graadmeting en Waterpassing
(1879). Eerste voorzitter hiervan werd Stamkart. Deze
werkte vanuit Leiden nog steeds aan de graadmetingen.
Twee andere commissieleden (dr. H. G. van de Sande
Bakhuyzen en ir. G. van Diesen) werden belast met het
toezicht op de waterpassing. Van Diesen was hoofdinge
nieur van de Waterstaat en Van de Sande Bakhuyzen
was Kaisers opvolger als directeur van de Leidse Sterren
wacht. Men achtte het daarom beter de thuisbasis van de
waterpassing te verhuizen van Delft naar Leiden. Van-
daaruit konden Van de Sande Bakhuyzen, Van Diesen en
eventueel Stamkart het project beter in het oog houden.
In de rekencentra werden alle berekeningen van het
binnengekomen veldwerk in duplo uitgevoerd en wel in
de avonduren door onderwijzers die hiermee iets bijver
dienden. De waterpassers bleven zodoende onbekend
met de resultaten van hun werk, waarmee het gevaar van
een bevooroordeelde meting verviel,
leder traject werd minimaal tweemaal gewaterpast, eerst
in de ene, daarna in de andere richting, door verschillen
de meetploegen met verschillende instrumenten. Bleek
bij de berekeningen dat er te grote verschillen optraden
tussen beide waarnemingsreeksen, dan werden beide
waterpassingen herhaald.
Peilmerknummer:
Omschrijving:
Jaar:
H in M:
25 GO 125
Amsterdam Muiderpoort
1876
4.9041
25 HO 029
Naarden Raadhuis
1875
4.9990
32 AO 058
Laren Prot. Kerktoren
1876
8.3119
32 B0 010
Amersfoort Grote Toren
1875
4.0986
32 B0 040
Hoevelaken Raadhuis
1875
4.5106
32 EO 021
Barneveld Tolgwng. bij Terschuur
1875
8.5319
33 B0 046
Apeldoorn Willem Emma School
1875
21.4153
33 B0 028
Apeldoorn Raadhuis
1875
19.4345
33 EO 101
Deventer prot. Grote Kerktoren
1875
10.1851
Overzicht van negen peilmerknummers uit
de 1e Nauwkeurigheidswaterpassing.
216
NGT GEODESIA 93 - 5
