l
iv-> r'
i I»
i fg:;:
Uitdagingen in de toekomst
nische afstandmeters en vooral total stations zijn nog
steeds uitzonderingen. Grote projecten, zoals deformatie
metingen aan de Kariba-stuwdam, worden niet door
Zambiaanse firma's uitgevoerd, maar door internationale
consultants.
Grondregistratie
Land in Zambia valt in twee categorieën uiteen:
State Land. Acht procent van Zambia behoort tot deze
categorie (fig. 6). Het betreft hoofdzakelijk agrarische
gebieden langs belangrijke transportaders en stede
lijke gebieden;
Reserves and Trust Land. Dit zijn economisch minder
belangrijke gebieden. Het zijn dunbevolkte gebieden,
waar traditionele landbouw wordt uitgeoefend. Grond-
toewijzing geschiedt onder gezag van Chiefs, de tra
ditionele leiders van de talrijke stammen in Zambia.
Alleen State Land wordt kadastraal geregistreerd. Dit is
een taak van het Lands Department, dat net als het
Survey Department onderdeel is van het Ministry of
Lands. Percelen worden in erfpacht uitgegeven aan ge
bruikers. De president beheert uit naam van het volk alle
gronden. Voor iedere transactie, zoals overdracht, hypo
theekverlening of splitsing, is toestemming van de pre
sident vereist. Deze taak is bij de wet gedelegeerd aan
de „Commissioner of Lands", hoofd van het Lands
Department.
De wet bepaalt dat land geen waarde heeft. Bij over
dracht is de waarde van het onroerend goed per definitie
gelijk aan de waarde van de verbeteringen die door de
vroegere gebruiker zelf zijn aangebracht, zoals gebou
wen, wegen en irrigatiesystemen. De achterliggende
filosofie is dat het land aan het volk toebehoort en dat
geen enkel individu mag profiteren van waardeverschil
len die niet door zijn eigen investeringen zijn veroorzaakt.
De prijs van het onroerend goed is dan ook een belang
rijke toetssteen bij het verlenen van toestemming voor
overdracht.
De wettelijke regelingen betreffende onroerend goed zijn
bureaucratisch en niet efficiënt. Uitgifte van een nog niet
eerder geregistreerd perceel in erfpacht voor 99 jaar kan
5 tot 10 jaar duren. Het ligt in de verwachting dat de
nieuwe regering hierin verandering zal brengen, onder
andere door de onroerend-goedmarkt te liberaliseren.
Een ander probleem bij grondregistratie zijn de illegale
nederzettingen. Mensen trekken massaal naar de stad en
vestigen zich in illegale krottenwijken. De stedelijke popu
latie bedraagt momenteel 50%. Pessimistische schattin
gen noemen percentages van bijna 80% in het jaar 2000.
De overheid beschikt niet over menskracht, middelen en
instrumenten om het proces van verstedelijking in beeld
te brengen, te controleren of terug te dringen. Er ont
breekt een systeem van grondregistratie, die een basis
vormt voor het terugdringen van de verstedelijking en het
verbeteren van bestaande wijken.
Moderne technieken
In Zambia worden, ondersteund door ontwikkelingspro
gramma's, moderne geodetische technieken ingevoerd.
Die betreffen vooral remote sensing, GIS en GPS.
Digitale Landsat-satellietbeelden van geheel Zambia zijn
beschikbaar. Het Survey Department is eigenaar, maar
door afwezigheid van een werkstation zijn de beelden
opgeslagen in Zweden. Deze bron van informatie zal in
de toekomst van groot belang zijn, omdat de behoefte
aan informatie over natuurlijke hulpbronnen op regionale
schaal erg groot is.
Vanwege die informatiebehoefte zijn enkele instituten be
gonnen met het ontwikkelen van een GIS. Het probleem
is de afwezigheid van bruikbare gegevens. Er zijn geen
digitale bestanden aanwezig en de kwaliteit van het be
staande analoge materiaal is twijfelachtig. Een informeel
comité is opgericht, het National GIS Committee, dat de
implementatie van GIS in Zambia probeert te begeleiden.
Dit comité is onlangs geformaliseerd tot de Zambia Asso
ciation for GIS Users. Het Department of Surveying heeft
daarbij een belangrijke rol gespeeld, onder andere door
het organiseren van twee GIS-seminars.
r
i
y SüSState Land
X,
Fig. 6. Stale Land-gebieden.
In het noorden van Zambia is voor het eerst gebruik
gemaakt van GPS om het bestaande netwerk te controle
ren en te verdichten. In de nabije toekomst zal het Survey
Department de beschikking krijgen over twee ontvangers.
GPS zal vooral worden toegepast voor verdichting van
het nationale stelsel om zodoende de kadastrale metin
gen te vergemakkelijken.
Voor een geodeet liggen er in Zambia letterlijk en figuur
lijk veel werkterreinen braak. Geodetische inbreng is
onontbeerlijk bij het verbeteren van de kadastrale regis
tratie, het toepassen van moderne technieken zoals GPS,
digitale kaartproduktie en remote sensing. Steeds meer
Zambianen zijn en worden opgeleid om hierin een rol te
kunnen vervullen en daarmee minder afhankelijk te zijn
van westerse samenwerking op geodetisch gebied.
Met dank aan Elco van Noort.
Literatuur
1Republic of Zambia, Survey Department, Map catalogue. Lusaka
1990.
2. Republic of Zambia, Ministry of Water, Lands and Natural Re
sources, Survey Department Services, Lusaka 1990.
3. Republic of Zambia, Survey Department, Cadastral Survey
Manual, Lusaka 1986.
4. Republic of Zambia, Survey Department, Control Survey Manual,
Lusaka 1986.
5. Shreeve, S. T., R. M. Moyo, The cadastral challenge in Zambia.
Conference of Commonwealth Surveyors, 1991.
6. University of Zambia, Department of Surveying, Delft University
of Technology, Proceedings of the first seminar on Geographic
information Systems in Zambia, Lusaka 1991.
7. University of Zambia, Department of Surveying, Delft University
of Technology, Proceedings of the second seminar on Geo
graphic Information Systems in Zambia. Lusaka 1992.
NGT GEODESIA 93 - 5
221
