literatuur
295
gekeken naar technieken voor de (letterlijke) ,,on the fly" (OTF)
bepaling van deze biases om met een betere nauwkeurigheid de
positie te bepalen van een vliegtuig in de landingsfase van een
vlucht.
In de presentatie van Cohen (Stanford University, VS) werd hier
nader op ingegaan, waarbij naast GPS gebruik werd gemaakt van
een pseudolite, geplaatst op de grond in de buurt van de aanvlieg
route van het vliegtuig.
Een technische beschrijving van pseudolites werd gegeven door
Elrod (Stanford Telecom, VS) en Van Dierendonck (AJ Systems,
VS Inmarsat, GB). Een werkgroep van de RTCA gaf, bij monde van
MacDonald en Ligler (Arinc, VS), de status van de Minimum Avia
tion System Performance Standards (MASPS) voor de landingsfase
van een vlucht.
Een belangrijke ontwikkeling in de toepassing van DSNS is de uit
breiding van DGPS naar WADGPS (WAD Wide Area Differential).
Is bij DGPS de te behalen precisie een functie van de afstand van
de gebruiker tot een referentiestation, bij WADGPS is dit niet meer
het geval (mits door de mobiele ontvanger aan bepaalde voor
waarden is voldaan). Het idee achter WADGPS is dat voor een regio
naal (bijvoorbeeld zo groot als West-Europa) netwerk van een paar
referentiestations, real time de banen van de waargenomen satellie
ten worden bepaald (of verbeterd). De (correcties voor de) satelliet
coördinaten (en dus geen afstandscorrecties zoals bij DGPS) worden
vervolgens naar de mobiele gebruikers gestuurd.
Volgens Kee (Stanford University, VS) kan voor een gebied ter groot
te van de Verenigde Staten met vier WADGPS-referentiestations
dezelfde nauwkeurigheid worden gehaald als met conventionele
DGPS, waarvoor dan vijfhonderd referentiestations nodig zouden
zijn. Echter, WADGPS is momenteel nog niet real time operationeel.
Door Kee en ook door Ashkenazi (University of Nottingham, GB)
werden al wel resultaten gepresenteerd, verkregen door post
processing van GPS-data.
Loh (FAA, VS) hield een voordracht over de integriteitseisen, te
stellen aan (WA)DGPS-toepassingen. Ook Van Dierendonck ging
hier op in, maar meer vanuit een technisch oogpunt voor wat betreft
dataformats en -links.
Hein (Universitat der Bundeswehr, Duitsland) gaf een algemene be
schrijving waaraan een DGPS-referentiestation zou moeten voldoen,
afhankelijk van de toepassing.
Eissfeller (Kaiser-Threde, Duitsland) en Jungstand (German Aero
space Research Establishment, Duitsland) beschreven een hard- en
software configuratie hiervoor, die in de loop van 1993 zal worden
getest.
Behalve over de operationele DGPS-netwerken, zoals Skyfix, be
sproken door Mack (Racal Survey, GB), werden ook enkele presen
taties gegeven over de gebruikte kwaliteitsbeheersing in dergelijke
systemen, zoals Geo-ref (Orpen van Geoteam, Noorwegen) en
Veripos (Garmulewicz van Veripos UK, Brown Root Survey, GB).
Barboux (Sercel, Frankrijk) ging in op de verschillende soorten data-
links die kunnen worden gebruikt voor real time DGPS-toepassingen
en de voor- en nadelen ervan.
De hiervoor genoemde DGPS-systemen worden vooral gebruikt op
zee. Echter ook voor toepassingen op het land zullen in de toekomst
steeds meer DGPS-netwerken worden opgericht. Behalve voor
navigatie zullen dergelijke netwerken ook kunnen worden gebruikt
voor landmeetkundige toepassingen, zoals kinematische en rapid
static plaatsbepaling met GPS. Hierbij is het van groot belang dat de
meerduidigheden in de fasewaarnemingen zeer snel kunnen worden
bepaald. Zeer snel heeft in dit verband zowel betrekking op rekentijd
als op meettijd. Voorbeelden over de haalbaarheid hiervan werden
gegeven door Landau (terraSat, Duitsland) en Abldin (Institute of
Technology, Indonesië).
Opvallend (maar gezien de toepassingen op het land begrijpelijk) is
dat de in de vorige alinea genoemde netwerken van referentie
stations een nationaal of regionaal karakter hebben, zoals bleek uit
de presentaties van Jonson (National Land Survey, Zweden) en
Rinnan (Seatex, Noorwegen).
Een aantal presentaties had betrekking op het Russische Glonass-
systeem. Doordat S/A niet toepasbaar is op Glonass, zijn de absolute
plaatsbepalingsresultaten beter dan van GPS met S/A. Bij differen
tieel gebruik is de precisie van GPS echter beter, zoals bleek uit de
door Fraile (Kaiser-Threde, Duitsland) gepresenteerde resultaten
van statische metingen met beide systemen. Lechner (Avionik Zen-
trum Braunschweig, Duitsland) liet resultaten zien van statische en
kinematische metingen, uitgevoerd met [DjGPS, [DjGlonass en INS
en combinaties daarvan. De RMS-waarden van de verschillen tussen
DGPS/INS en DGIonass en DGPS/INS en DGIonass/INS waren beter
dan vijf meter in breedte, lengte en hoogte. Eén van de grondleggers
van Glonass, Shebshayevich (Russian Institute of Radionavigation
and Time, Rusland) pleitte in zijn paper voor standaardisatie van het
format van de boodschappen met differentiële correcties en andere
data, om zo het gecombineerd gebruik van GPS en Glonass, althans
wat dit betreft, te vereenvoudigen.
Op het gebied van integratie van GPS en INS presenteerde Hein de
resultaten van een haalbaarheidsonderzoek naar het gebruik van
een dergelijk systeem voor precieze plaatsbepaling van vliegtuigen.
Nauwkeurigheden van vijf centimeter in positie en 0,05' in attitude
lijken haalbaar. De operationele aspecten van een geïntegreerd
GPS/INS-navigatiesysteem voor de landingsfase van een vlucht
werden beschreven door Schanzer (TU Braunschweig, Duitsland).
Een praktische realisatie, in de vorm van het commercieel beschik
bare systeem Aeronav, dat tevens gebruik maakt van Glonass, werd
gepresenteerd door Haverland (Aerodata Flugmesstechnik, Duits
land).
Doordat het op vliegvelden steeds drukker wordt, is het vanuit veilig
heidsoogpunt zeer belangrijk dat een betrouwbaar plaatsbepalings
systeem beschikbaar is voor over de luchthaven taxiënde vlieg
tuigen. Systemen hiervoor werden beschreven door Möhlenkamp
(TU Braunschweig, Duitsland) en Spellman (Harris Corporation, VS).
Andere toepassingen op het land van DGPS zijn die op het gebied
van autonavigatie. Doordat zich in dit geval vaak obstakels, bijvoor
beeld gebouwen, tussen de GPS-satellieten en de auto-antennes
bevinden, is integratie met andere sensoren, zoals gyro's en odo
meters, noodzakelijk, zoals naar voren kwam in de voordracht van
Harrer (SEL, Duitsland). Ook Kastles (Aerodata Flugmesstechnik,
Duitsland) presenteerde een DGPS-systeem voor autonavigatie. Bij
dit systeem worden de waarnemingen van de mobiele stations
verstuurd naar een centraal verwerkingsstation, zodat men daar kan
zien waar de mobiele gebruikers zich bevinden.
Op de slotdag van het symposium werden prijzen uitgereikt voor de
beste presentaties. De winnaars waren R. D. J. van Nee (TU Delft)
en S. Vieweg (TU Braunschweig, Duitsland). Van Nee presenteerde
een nieuw algoritme voor een Delay Lock Loop (DLL) in een
GPS-ontvanger. Met deze zogenaamde Multipath Estimating DLL
(MEDLL) kunnen multipath-effecten aanzienlijk worden geredu
ceerd. Vieweg ging in op de kalibratie van traagheidsnavigatie-
sensors met DGPS en het gebruik van een dergelijk geïntegreerd
systeem voor vliegtuignavigatie.
Concluderend mag worden gesteld dat het uitstekend georganiseer
de symposium een succes was. De grote verscheidenheid van de
onderwerpen die aan de orde kwamen tijdens het congres en de
laatste ontwikkelingen op het gebied van hard- en software, gepre
senteerd op de tentoonstelling, zorgden ervoor dat de deelnemers
aan het symposium een goede indruk konden krijgen van hetgeen
zich afspeelt op het gebied van de toepassingen van DSNS.
C. D. de Jong
De hieronder vermelde tijdschriften kunnen door de lezers van
NGT Geodesia worden geleend bij ing. H. A. Schok, Vakgroep
Landmeetkunde, Landbouwuniversiteit, postbus 339, 6700 AH
Wageningen.
I Surveying and Land Information Systems
1992-3
Zilkoski, Richards, Young, Results of the General Adjustment of the
North American Vertical Datum of 1988. Butler, Schipke, The Stran
ge Case of the Appearing (and Disappearing) Lakes: The Use of
Sequential Topographic Maps of Glacier National Park, Montana;
Stoughton, Some Notes on the U.S. Coast and Geodetic Survey's
Collimation (Error) Test. Stevenson, Fundamentals of Large-Format
Scanning Technology. Kuang, Geodetic Network Optimization: A
Handy Tool for Surveying Engineers.
1992-4
Soehngen, Blackman, Lange, Pair-Point GPS Over a Total County,
Nassau County, New York: A Project with Future GIS, Engineering
and Surveying Implications. Acharya, Talbert, Choosing an Optimal
Surveying Technique. Greenfield, Development of Projection Tables
for a Transverse Mercator Projection of NAD 83. Salsig, Teaching
NGT GEODESIA 93 - 6
