Gevolgen voor het instrumentarium
Fig. 2. Beide beelden vormen een satellietopname van het centrum van Berlijn. Zij zijn weergegeven op dezelfde schaal. Het linkerbeeld is
een panchromatisch SPOT-beeld, genomen op 4 augustus 1986. Het rechterbeeld is een opname gemaakt met de Russische
KWR-1000, genomen op 25 mei 1992. Bron: [6],
van bemande of onbemande ruimtestations worden mee
gevoerd nooit goed van de grond is gekomen, heeft de
vroegere Sovjet Unie zeer veel activiteiten ontplooid op
dit terrein [5], In dit kader is een recente ontwikkeling die
het gevolg is van het uiteenvallen van de Sovjet Unie,
mogelijk van belang. Medio 1992 is de Russische rege
ring ertoe overgegaan om hoge-resolutie satellietopna
men op de commerciële markt te brengen. Deze beelden
hadden oorspronkelijk een militaire bestemming en heb
ben dienovereenkomstig een hoge kwaliteit. De foto's
worden vervaardigd met een camera-systeem uit eind
jaren zeventig. Dit systeem bestaat uit 3 KWR-1000 hoge-
resolutie camera's en een TK-350 topografische over
zichtscamera gedragen door KOSMOS-satellieten.
Karakteristieken van de KWR-1000 ruimtefoto's
cameraconstante 1000 mm
opnamehoogte 220 km
fotoschaal 1 220 000
beeldformaat 18x18 cm2
scenegrootte 40 x 40 km2
20% langs- en dwarsoverlap
aanleverhoedanigheden2):
filmkopie (positief of negatief)
zwart/wit foto
digitaal beeld
Uit experimenten uitgevoerd aan de Technische Univer
siteit van Berlijn blijkt dat de beelden voldoende detail
bevatten voor kaartvervaardiging vanaf schaal 1:10 000
[6] (zie ook fig. 2). Wanneer deze beelden daadwerkelijk
op reguliere basis worden verstrekt, komen voor Neder
land eindelijk satellietopnamen beschikbaar waarvan de
informatie geschikt is voor topografische toepassingen.
Digitale beelden
Digitale beelden kunnen direct of indirect ontstaan. Bij
directe opnamen is de sensor in het opnameplatform ge
plaatst. Vooral satellietplatforms, zoals de Landsat en de
SPOT, zijn uitgerust met zulke scannende sensoren. In
Nederland vormt de CAESAR-scanner een voorbeeld van
een digitale sensor die scant vanuit vliegtuigen. Indirecte
opnamen ontstaan door het scannen van foto's met bij
voorbeeld een drumscanner of CCD-camera. De pixel-
2) Volgens informatie verstrekt door het International Journal of
Photogrammetry en Remote Sensing, vol. 48, no. 2, 1993, be
draagt de prijs van KWR-1000 opnamen 3600.
NGT GEODESIA 93 - 7
grootte is daarbij afhankelijk van de schaal van de foto en
het gekozen scaninterval.
Hoewel men af en toe geluiden hoort om luchtfoto-
grammetrie te bedrijven door digitale sensoren in vlieg
tuigen te plaatsen, vormen foto's nog steeds de beste
manier om beeldmateriaal vast te leggen. Dit is het ge
volg van de volgende eigenschappen van foto's:
hoge resolutie, waardoor details scherp waarneem
baar zijn en goed te identificeren;
hoge geometrische nauwkeurigheid, vooral bij op
name met metrische camera's;
relatief eenvoudig op te bergen, zonder veel plaats in
beslag te nemen.
Rechtstreekse opname in digitale vorm is alleen zinvol
onder de volgende omstandigheden:
het beeld moet via telecommunicatie worden verzon
den. Dat is bijvoorbeeld het geval bij de permanente
aardobservatiesatellieten, zoals Landsat en SPOT;
gedeelten uit het elektromagnetisch spectrum die bui
ten het fotografische registratiebereik (0.3 - 0.9 p)
vallen, zoals thermische banden, moeten worden op
genomen;
zeer smalle spectrale banden afzonderlijk moeten
worden opgenomen; fotografische systemen hebben
geen hoog spectraal scheidend vermogen.
Voor de uitwerking daarentegen zijn digitale beelden uit
stekend geschikt.
Radar
Naast de bovenstaande passieve systemen zijn er de
actieve radar-systemen. Beeldvormende radar wordt zo
wel vanuit vliegtuigen als satellieten bedreven. ERS-1 is
een experimentele Europese Radar Satelliet met een
beeldvormende SAR (Synthetic Aperture Radar) aan
boord, met een resolutie van 25 m. De Russische tegen
voeter van ERS-1 wordt gevormd door de ALMAZ (reso
lutie 15 m) en de Japanse door JERS-1 (resolutie 18 m).
Voor topografische toepassingen heeft radar het grote
voordeel dat het nagenoeg onafhankelijk is van weer
typen.
Al een aantal decennia kan men met een gerust hart
beweren dat de technische ontwikkelingen, met name
met betrekking tot de computertechnologie, razendsnel
verlopen, al dan niet vergezeld van de uitroep dat we in
een informatiemaatschappij leven. Het is dan ook niet
325
