nvk
,m, iM UIT DE INH0UD VAN HET kartografisch
ffÏÏjËr TIJDSCHRIFT 1993.XIX.1
Vjg grf Artikelen
R. van der Schans: In plaats van kaarten II.
De werkplaats zonder woorden. Over modaliteiten en
functies van taal en tekening
Taal en tekening zijn rijker dan veel mensen beseffen. Ze
beschrijven niet alleen wat we hebben waargenomen of
bedacht, maar ze bevatten ook zeer veel elementen
waarmee de taalgebruiker aangeeft hoe hij denkt over
wat hijzelf, in taal of tekening, zoal naar voren brengt:
„Bij mijn weten is dat daar te vinden", of „Wij beloven u,
dat daar een plantsoen komt", of ,,'t Is een vreemd'ling
zeker, die verdwaald is zeker". Taal en tekening zitten vol
met vormen om allerlei modaliteiten uit te drukken. Heus,
echt waar, ik meen het! Hoewel ze onmisbaar zijn in de
communicatie en voor het menselijk handelen, wordt er in
taalkundig en kartografisch onderzoek relatief weinig
aandacht aan geschonken. Bij de tekening geldt dat ook
voor de functionele aspecten. Dit artikel probeert op deze
verwaarloosde zaken wat zicht te geven, vanuit een taal
kundig, grafisch en kartografisch perspectief. Helaas (al
weer een modaliteit!) lukt dat niet zonder woorden.
Wang Ze-shen: Een kennissysteem voor het ontwer
pen van kartografische symbolen
Eén van de uitgangspunten van de redactie van het Kar
tografisch Tijdschrift is, dat er in principe aandacht moet
worden besteed aan elke academische promotie die er in
Nederland plaatsvindt op het gebied van de kartografie.
Aan de promovendi wordt dan ook altijd gevraagd om op
basis van hun proefschrift een artikel voor KT te schrij
ven, opdat lezers zich op de hoogte kunnen stellen van
de inhoud en de resultaten van het verrichte promotie
onderzoek. In dit artikel wordt verslag gedaan van een
onderzoek op het gebied van de moderne kartografie, dat
ook veel niet-kartografen zal aanspreken. Immers, een
kennissysteem voor het ontwerpen van kaartsymbolen
richt zich met name ook op diegenen die niet kartogra
fisch geschoold zijn, maar toch hun eigen kaarten willen
maken.
P. Benjaminse: Kaarten in de krant
Sinds de Golfoorlog zijn kaartjes niet meer weg te denken
uit de dagelijkse krant: een actueel overzicht van de
strijdende partijen in Irak, ex-Joegoslavië of waar ook ter
wereld. In beeld wordt gebracht waar een deel van de be
volking wegkwijnt onder de gevolgen van hongersnood,
gifwolken, aardverschuivingen, overstromingen, bombar
dementen of epidemieën. Het kruisje geeft aan waar het
lijk ligt van de rechter die zonet met een bom werd opge
blazen. Langs het volgende deel van de kust zal morgen
een grote olievlek op het strand aanspoelen. Maar ook:
de volgende etappe van de Tour de France, compleet
met dwarsprofiel en fietsertje!
Het werk van kartografen kenmerkt zich vaak door een
maandenlange gestage opbouw van een kaartproduktie.
Ook al zijn de produktiemethoden tegenwoordig veel
sneller, onze kartografische kennis dwingt ons vaak tot
een zorgvuldige afweging van de elementen die we op
nemen en de vormgeving die wij daarvoor kiezen. Een
relatief traag proces dus.
428
Haaks hierop staat de realiteit van de dagbladkartografie.
Binnen enkele uren na de inslag van de meteoriet op
Straatsburg kunnen we in de krant zien in welke straten
de vermoedelijk verkoolde resten liggen van argeloze
burgers. Hoe worden deze kaartjes gemaakt en door
wie?
P. Goddijn: Kaartenconservering nader bekeken
De laatste jaren is er bijzonder veel ophef gemaakt over
de conservering van museum-, archief- en bibliotheek
materiaal. Terecht wordt de nadruk gelegd op conserve
ring en niet op restauratie. Zorg dat wat je hebt niet
verder achteruit gaat en laat het „terugbrengen" in de
oorspronkelijke staat nog even rusten.
J. K. van Gooi en R. O. Koop: Een inventarisatie van
het gebruik van de Apple Macintosh bij kartografische
bedrijven en instellingen
De Amerikaanse computerfirma Apple heeft met de Mac
intosh de laatste acht jaar een vaste plaats weten te ver
overen in de computerwereld. Het succes van Apple
weerspiegelt zich in de vele, met name grafische, toe
passingen waarvoor de Macintosh wordt gebruikt. Ook
binnen de kartografie heeft de Macintosh, ook wel aange
duid met de koosnaam Mac, inmiddels een brede gebrui
kerskring gevonden. In dit artikel wordt uiteengezet hoe
de toepassing van de Mac in de kartografie vorm heeft
gekregen. Daarnaast zal worden getracht een profiel te
schetsen van de gebruikersgroep. De gegevens zijn ver
kregen uit een inventarisatie van het Mac-gebruik onder
kartografen, in het kader van een afstudeeronderzoek dat
is uitgevoerd bij de Vakgroep Kartografie van de Faculteit
der Ruimtelijke Wetenschappen van de Universiteit
Utrecht. Het onderzoek heeft in de eerste helft van 1992
plaatsgevonden.
M. J. Kraak: Digital Chart of the World
In 1992 heeft de Amerikaanse Defence Mapping Agency
(DMA) in samenwerking met de Australische, Canadese
en Britse militaire karteringsinstituten de Digital Chart of
the World (DCW) uitgegeven. De DMA heeft het produk-
tiewerk uitbesteed aan ESRI, de makers van ARC/INFO.
Deze, voor algemene doeleinden op vier CD-ROM schij
ven uitgegeven, database bevat een topografische basis-
kaart van de wereld op schaal 1 1 000 000 in vector
formaat. De database is ontworpen ter ondersteuning van
GIS-toepassingen en heeft een omvang van meer dan
1700 Megabyte. De DCW wordt geleverd met speciale
software voor bevragen en weergeven en kan worden
gebruikt op computers met het MS-DOS besturings
systeem.
N. J. Bakker: De stafkaart digitaal
De Nederlandse soldaten lopen nog niet met „laptops",
draagbare computers, in het veld waarop de kaart
1 50 000 op het beeldscherm staat. Wat betreft de
beschikbare data behoort dit inmiddels tot de reële
mogelijkheden nu de Topografische Dienst de topo
grafische kaart op de schaal 1 50 000 geheel digitaal
vervaardigt. Na een aanloop van ongeveer twee jaar be
ginnen de eerste gedrukte kaarten, gemaakt vanuit het
digitale bestand, van de drukpers te rollen. Als bijlage bij
dit Kartografisch Tijdschrift treft men het tweede kaart-
blad aan dat volgens de nieuwe produktiemethode is ver
vaardigd: blad 39 West Tiel. Er is echter meer. Van de
betreffende gebieden is alle topografie in vectorvorm aan-
NGT GEODESIA 93 - 9
