Meer dan onderzoeken
27 - 29 oktober Utrecht, Nederland NGL-congres.
Zeventiende congres van het Nederlands Genootschap voor Geodesie.
Thema: Geodesie is meer dan onderzoeken. (GIS Nieuwsbrief RWS, 1993-2)
Piksel
kader valt ook dat kwaliteitsinformatie over het eindpro-
dukt wordt gepresenteerd op een wijze die voor de door
sneegebruiker inzichtelijk is. De kwaliteitskenmerken die
soms behoorlijk complex kunnen zijn, zie de geodetische
kwaliteitskenmerken, moeten daarbij worden omgezet
naar begrijpelijke proporties.
Grafische weergave van informatie blijkt, door de hoge
capaciteiten van het menselijke visuele systeem, tot de
snelste communicatie te leiden. De visualisering van de
variabiliteit van het eindresultaat is een aspect waaraan
nog weinig aandacht is besteed.
Tot één van de recente aanzetten behoort de visualise
ring van de geometrische nauwkeurigheid van vector
bestanden met behulp van banden langs de polygoon-
grenzen, waarvan de breedte de lokalisatieprecisie weer
geeft [13]. Hier liggen zeker uitdagingen voor de com-
puterkartografie.
Samenvatting
Nu we in staat zijn gebleken om ruimtelijke gegevens met
behulp van de computer op te slaan, te bewerken, te
reproduceren, te analyseren en te presenteren, wordt de
vraag wat de uiteindelijk verkregen informatie feitelijk
waard is op een zeer breed front steeds urgenter. Kwali
teitsbewaking, -analyse en -beschrijving kunnen worden
beschouwd als de achilleshiel van de ruimtelijke infor
matievoorziening. Het ontbreekt in GISsen niet alleen
aan gereedschap om een goede kwaliteitsanalyse uit te
voeren, maar er is ook nog geen overkoepelende fouten-
theorie ontwikkeld om de kwaliteit van geo-informatie ont
leend aan GISsen in alle facetten te bepalen en kwantita
tief te beschrijven. Het bewerkstelligen van zo'n theorie
vergt veel onderzoek. Kwesties die hierbij onder andere
aan de orde dienen te komen, zijn:
een systematische lijst (taxonomie) van bronnen van
fouten, variabiliteit en onzekerheden in GIS te realise
ren;
voorkomen dat fouten insluipen in gegevens bij de
diverse inwinningstechnieken;
opsporen en verbeteren van foutieve gegevens, wan
neer ze eenmaal bovenstaande zeef zijn gepasseerd,
met behulp van beperkingsregels;
voorkomen dat gegevens onderling tegenstrijdig zijn;
variabiliteit van de verschillende typen gegevens
modelleren en kwantificeren;
onzekerheid in de functionele relaties tussen gege
vens en informatie modelleren en kwantificeren;
met welke methoden de doorwerking van de variabili
teit in gegevens en de onzekerheid in modellen op de
geproduceerde informatie moet worden uitgevoerd;
opslag van variabiliteit van gegevens en de onzeker
heid in modellen in gegevensbestanden.
Het uiteindelijke resultaat dient een programmapakket te
zijn, dat als het ware een beschermend schild vormt om
alle GIS-componenten. De functie van de programmatuur
is om de kwaliteit van de gegevens en de daaruit afgelei
de informatie te bewaken en te waarborgen.
De laatste jaren zijn veel initiatieven opgestart om boven
genoemde aspecten op onderdelen te onderzoeken; zie
bijvoorbeeld de verzamelde opstellen in [10] en het werk
van Burrough en medewerkers [5] [11]. Deze initiatieven
zijn met name geïnitieerd vanuit de toepassingsrichtin
gen. Hier ondervindt men immers het gebrek aan kwali-
teitsbeheersingsmiddelen aan den lijve. Ook geodeten
kunnen van dit onderwerp een kernactiviteit maken.
Literatuur
1Bemelmans, T. M. A., Bestuurlijke informatiesystemen en auto
matisering. 3e herziene druk, Stenfert Kroese, Leiden/Antwer
pen. 1987.
2. Bolstad, P. V., P. Gessier, T. M. Lillesand, Positional uncertainty
in manually digitized map data. Int. J. Geographical Information
Systems, vol. 4, no. 4, p. 399 - 412. 1990.
3. Brevoord, C., De informatiehuishouding; Boek I: grondslagen
en metamethode. Kluwer Bedrijfswetenschappen, Deventer.
1991.
4. Burrough, P. A., Principles of Geographical Information
Systems for Land Resources Assessment. Clarendon Press,
Oxford. 1986.
5. Burrough, P. A., G. B. M. Heuvelink, The sensitivity of Boolean
and continuous (fuzzy) logical modelling to uncertainty. Procee
dings EGIS'92, EGIS Foundation, Utrecht. 1992.
6. Campbell, W. G., D. C. Mortenson, Ensuring the quality of
geographic information system data: a practical application of
quality control. Photogrammetric Engineering and Remote
Sensing, vol. 55, no. 11, p. 1613 - 1618. 1989.
7. Drummond, J. E., Determining and processing quality para
meters in geographic information systems. Proefschrift, The
University of Newcastle upon Tyne. 1991.
8. Drummond, J. E., Beheersing van fouten binnen een GIS.
Kartografisch Tijdschrift, jrg. 18, no. 1p. 13 - 22. 1992.
9. Fisher, P. F., First experiments in viewshed uncertainty: simu
lating fuzzy viewsheds. Photogrammetric Engineering and
Remote Sensing, vol. 58, no. 3, p. 345 - 352.
10. Goodchild, M., S. Gopal (samenstellers), The Accuracy of Spa
tial Databases. Taylor Francis, London. 1989.
11Heuvelink, G. B. M., P. A. Burrough, A. Stein, Propagation of er
rors in spatial modelling with GIS. Int. J. Geographical Informa
tion Systems, vol. 3, no. 4, p. 303 - 322. 1989.
12. Kittler, J., On the accuracy of the Sobel edge detector. Image
and Vision Computing, vol. 1, no. 1, p. 37 - 42. 1983.
13. Kraus, K., K. Haussteiner, Visualisierung der Genauigkeit geo-
metrischer Daten. GIS, vol. 3, p. 7 - 12. 1993.
14. Lemmens, M. J. P. M., GIS: The data problem. Proceedings
EGIS'91, EGIS Foundation, Utrecht, ISBN 90 73414 04 0,
p. 626 - 636. 1991.
15. Lodwick, W. A., Developing confidence limits on errors of suit
ability analyses in geographical information systems. In: Good-
child, M., S. Gopal (samenstellers), The Accuracy of Spatial Da
tabases, Taylor Francis, London, p. 69 - 78. 1989.
16. Molenaar, M., Object-hiërarchieën en onderzekerheid in GIS.
NGT Geodesia, 34e jrg. no. 5, p. 199 - 205. 1992.
17. Openshaw, S., Learning to live with errors in spatial databases.
In: Goodchild, M., S. Gopal (samenstellers), The Accuracy of
Spatial Databases. Taylor Francis, London, p. 263 - 276.
1989.
18. Openshaw, S., P. J. Taylor, The modifiable areal unit problem.
In: Wrigley, N., R. J. Bennett (samenstellers), Quantitative geo
graphy, p. 61 - 69. 1981.
19. Teunissen, P. J. G., Nonlinear inversion of geodetic and geo
physical data: diagnosing nonlinearity. In: Brunner, F. K., C.
Rizos (samenstellers), Developments in Four-Dimensional Geo
desy. Lecture Notes in Earth Sciences, no. 29, Springer-Verlag,
p. 241 - 264. 1989.
20. Ven, M. P. J. van de, Consistentie en regels in ruimtelijke in
formatie. NGT Geodesia, jrg. 35 no. 6, p. 258 - 264. 1993.
412
NGT GEODESIA 93 - 9
