Aansprakelijkheid bij
werkzaamheden,
juridisch beschouwd*)
Aansprakelijkheid
door mr. ir. J. A. Zevenbergen, universitair docent planologische en juridische geodesie
aan de Faculteit der Geodesie, TU Delft.
SUMMARY
Liability in surveying
In case of faults liability will lead to compensation. In the Dutch legal system we have two forms of liability.
Liability out of contract and out of unlawful action (tort). The first one can only occur when there exists some
kind of contract between the two parties involved. The rules which determine the liability in certain cases
are discussed. It is possible to limit the extent of the liability in contracts (disclaimers) between parties. Con
cerning other victims this is not possible. However in these cases the liability can be taken over in the
contract by the principal (guarantees). Apart from the legal rules the judge will consider whether the out
come is reasonable and fair, taking important principles of surveying into account (like validity and super
numerary).
inleiding
„Waar gehakt wordt, vallen spaanders" is een bekend
spreekwoord, waarmee wordt aangegeven dat bij het ver
richten van werkzaamheden weieens „iets misgaat".
Natuurlijk is het aan ieder van ons om bij het verrichten
van werkzaamheden de nodige voorzichtigheid in acht te
nemen, zodat er zo weinig mogelijk misgaat, en als er iets
misgaat, dat de gevolgen daarvan zo beperkt mogelijk
blijven. Daarover gaat het hier niet! In het onderstaande
ga ik ervan uit dat er iets is misgegaan, en dat de vraag
is: wie draait op voor de gevolgen van het misgaan?
Wie zaI dat betalen
Het beantwoorden van de vraag wie voor schade aan
sprakelijk is, en dus die schade moet vergoeden, heeft
veel weg van een spelletje „zwarte pieten". De zwarte
piet (in dit geval de plicht de schade te vergoeden) wordt
vaak tussen de verschillende personen heen en weer
gespeeld, totdat één van hen ermee blijft zitten. Net als
bij het spelletje weetje nooit zeker wie gaat winnen, maar
er zijn spelregels en tactieken die de uitkomst enigszins
voorspelbaar maken.
Lezing gehouden op 29 oktober 1993 te Utrecht tijdens het 17e
NGL congres.
NGT GEODESIA 93-12
Het aansprakelijkheidsrecht wordt altijd in twee groepen
ingedeeld.
Aansprakelijkheid
bij wanprestatie
uit onrechtmatige daad
Van wanprestatie kan alleen maar sprake zijn wanneer
tussen degene die de schade lijdt en degene die aan
sprakelijk moet worden geacht, een contractuele relatie
bestaat. Die partijen moeten een overeenkomst hebben
afgesloten. In die overeenkomst is meestal aangegeven
wat ieder van de partijen moet doen. De ene partij kan
bijvoorbeeld op zich hebben genomen een recent opge
leverde nieuwbouwwijk in kaart te brengen, waar tegen
over de andere partij hem een bepaald bedrag zal beta
len. Als we de gevallen dat onze kaartmaker dat helemaal
niet of veel later dan afgesproken doet, even buiten be
schouwing laten, is wanprestatie mogelijk doordat de
kaart niet klopt, dus niet aan de verwachtingen voldoet.
De vraag is dan of de opdrachtgever de debiteur moet
betalen, en of de debiteur ook niet andere schade aan de
opdrachtgever moet vergoeden, wanneer deze bijvoor
beeld de kaart heeft verwerkt in de nieuwe stadsplatte
grond waarvan net 10 000 exemplaren zijn gedrukt en
onder de bevolking zijn verspreid.
Zou dat ook gelden voor de nabestaanden van iemand
die in de nieuwbouwwijk een hartaanval kreeg en daar
aan overleed, voordat de ambulance met fikse vertraging
arriveerde, omdat de straatnamen op de kaart waren ver
wisseld? En voor zijn werkgever, die door de dood van
deze werknemer een belangrijke opdracht misloopt?
Het antwoord op de twee laatste vragen gaat niet meer
om de aansprakelijkheid bij wanprestatie, er is immers
geen contractuele relatie tussen de familie van de hart
patiënt en de kaartmaker, en evenmin tussen diens werk
gever en de kaartmaker. Zij moeten hun heil zoeken in de
tweede soort aansprakelijkheid, die uit onrechtmatige
daad. Wanneer iemand schade lijdt doordat een ander
iets doet dat als onrechtmatig moet worden beschouwd,
617
