Algemene voorwaarden
Afsluiting
teitsborging van groot belang, en deze kunnen dus van
invloed zijn op de uiteindelijke aansprakelijkheid. Bij pro
blemen tussen geodetische bedrijven onderling kan dat
overigens weer anders uitpakken dan bij problemen tus
sen een geodetisch en een andersoortig bedrijf.
Verwisselde straatnamen.
Vrijwaringsclausule
In het algemeen kan alleen worden geëxoneerd tussen
partijen die een contractuele relatie hebben. In de praktijk
wordt veel gewerkt met een keten van onderaannemers,
waarbij de opdrachtgever in de ene overeenkomst, de
debiteur in een andere overeenkomst is. Wanneer iedere
debiteur netjes exonereert, lijkt alles in orde. Maar dat is
niet zo I A heeft zich ten opzichte van B geëxonereerd, en
B heeft dat ook ten opzichte van C gedaan, maar daar
mee kan C „gewoon" een onrechtmatige daad-actie
tegen A beginnen. Daarmee heeft hij immers geen rela
tie. Als A dit wil voorkomen, moet hij een vrijwarings
clausule opnemen in de overeenkomst, die stelt dat B de
door A aan derden veroorzaakte schade voor zijn reke
ning neemt. Als B zich voor die schade ten opzichte van
C had geëxonereerd, zal de zwarte piet waarschijnlijk bij
C belanden, tenzij de exoneratie niet aanvaardbaar is, of
het beroep erop niet redelijk en billijk is.
Voor de aanvaardbaarheid van vrijwaringsclausules en
de redelijkheid en billijkheid van beroep daarop geldt
verder hetzelfde als hiervoor voor de exonerates is ge
zegd.
Wanneer een exoneratie deel uitmaakt van een contract,
kan worden gesteld dat beide partijen bij het aangaan
hiervan zich bewust waren van de strekking van deze be
dingen. Dit kan anders liggen wanneer de exoneraties
deel uitmaken van algemene voorwaarden. In de wette
lijke regeling over de algemene voorwaarden die sinds
1992 gelden, wordt namelijk aangenomen dat geldende
algemene voorwaarden vrijwel altijd deel zijn gaan uit
maken van de tussen de partijen geldende rechtsverhou
ding. De wederpartij hoeft daarvoor de voorwaarden niet
uitdrukkelijk te aanvaarden. Daartegenover staat wel een
eenvoudige procedure om de bedingen te vernietigen.
622
Dat kan wanneer de bedingen, gelet op de aard en de
overige inhoud van de overeenkomst, de wijze waarop de
voorwaarden tot stand zijn gekomen, de wederzijds ken
bare belangen van partijen en de overige omstandig
heden van het geval, onredelijk bezwarend zijn voor de
wederpartij, en ook als de gebruiker aan de wederpartij
niet een redelijke mogelijkheid heeft geboden om kennis
te nemen van de algemene voorwaarden. De vernietiging
kan niet worden gevraagd door een wederpartij die ver
gelijkbare algemene voorwaarden zelf gebruikt of een
bedrijf is, dat zijn jaarrekening openbaar moet maken of
meer dan vijftig werknemers in dienst heeft.
Wanneer de wederpartij een consument is, wordt deze
nog meer beschermd. Er is dan een zwarte lijst, met daar
op bedingen die per se onredelijk bezwarend worden
geacht. Verder bestaat er een grijze lijst, met daarop
bedingen waarvan wordt aangenomen dat deze onrede
lijk bezwarend zijn, maar waartegen tegenbewijs is toege
laten. Op die laatste lijst staat het beding „dat de gebrui
ker of een derde geheel of ten dele bevrijdt van een wette
lijke verplichting tot schadevergoeding"; de exoneratie
dus. Omdat opdrachtgevers van geodetische bedrijven
meestal geen consumenten zijn, lijkt het belang van deze
laatste regeling beperkt. Maar er wordt van uitgegaan dat
de beide lijsten ook buiten de directe toepassing via de
algemene norm voorbeeldwerking (reflexwerking) zullen
hebben op andere rechtsverhoudingen, zoals die tussen
bedrijven onderling.
Laten we nog even teruggaan naar het voorbeeld dat ik
aan het begin heb geïntroduceerd (de kaart waar wat mis
mee was). Hoe zou nu het antwoord op de vier aanspra-
kelijkheidsvragen luiden?
Laten we ervan uitgaan dat de aansprakelijkheid is be
perkt, maar niet „volledig" uitgesloten (bijvoorbeeld be
perkt tot driemaal het bedrag van de tegenprestatie). De
gemeente zal dan het voor de opdracht afgesproken be
drag vrijwel zeker terugkrijgen. Of ook de kosten van de
foutief gedrukte kaarten (gedeeltelijk) zullen worden ver
goed, is minder duidelijk. Dit zal al snel het geval zijn als
de kaartmaker wist dat de door hem verzamelde ge
gevens op grote schaal verspreid zouden gaan worden
en die aansprakelijkheid buiten de exoneratie valt. Als de
kaartmaker terecht in de veronderstelling verkeerde dat
de gegevens alleen bedoeld waren voor intern gebruik
binnen de gemeente, ligt dit minder voor de hand.
Hoe nu te denken over de familie van de hartpatiënt? De
aansprakelijkheid in hun richting zou volgen uit onrecht
matige daad. In de praktijk zal de familie de ambulance
dienst en mogelijk de gemeente (als uitgever en versprei
der van de kaart) aanspreken. De familie zal namelijk niet
direct weten wie onze kaartmaker was, en dat daar de
fout lag. De ambulancedienst lijkt mij mede verant
woordelijk, omdat zij gezien hun taak (en wettelijke plicht
om binnen vijftien minuten ter plaatse te zijn) niet zomaar
op een kaart kunnen afgaan. Het zelf verkennen van
recent veranderde delen van hun rayon ligt voor de hand.
Bovendien neem ik aan dat de gemeente op de kaart een
exoneratie heeft opgenomen, waardoor de ambulance
dienst de zwarte piet niet makkelijk naar de gemeente zal
kunnen doorspelen. Ook het feit dat de gemeente de
plattegronden gratis (of voor een gering bedrag) heeft
verspreid, zal haar helpen. Als de gemeente zelf direct
NGT GEODESIA 93 12
