camera's nog in een experimenteel stadium. Momenteel
maakt men in het algemeen gebruik van gescande ana
loge foto's.
Hard- en software aspecten bi] digitale systemen
Er zijn reeds diverse digitale uitwerkingssystemen op de
markt. Voor de afbeelding van digitale beelden op een
monitor is een hoge-resolutie rasterbeeldscherm gewenst
van minstens 1280 x 1024 pixels. De beeldfrequentie
moet minstens 60 Hz zijn. Een krachtige processor is
vereist.
Filterbewerkingen op digitale beelden
Filterbewerkingen worden zowel toegepast bij de beeld
verbetering als bij de beeldverwerking.
Image matching
Image matching is het vinden van corresponderende ken
merken in twee verschillende beelden. Het wordt toe
gepast bij de inwendige, relatieve en absolute oriëntering
bij puntsoverdracht en bij de vervaardiging van digitale
hoogtemodellen.
Digitale hoogtemodellen (DHM)
Veel onderzoek wordt gedaan naar automatische DHM-
vervaardiging. De precisie van een automatisch vervaar
digde DHM is vergelijkbaar met die van een operateur
0,1%o van de vlieghoogte).
Digitale orthofoto's
Om een orthofoto te maken van een foto, dient deze eerst
te worden gescand, zodat een digitaal beeld ontstaat.
Gebruikmakend van de inwendige en absolute oriënte-
ringsgegevens en een DHM van het afgebeelde terrein
kan het digitale beeld worden getransformeerd naar een
orthofoto. Orthofoto's kunnen dienen als gegevensbron
voor een geografisch informatiesysteem en als visuele
ondergrond voor een kaart.
De thema's van de Photogrammetrische Woche waren:
Nieuwe technieken in de luchtfotogrammetrie
De Forward Motion Compensation (FMC) is gemeengoed
geworden. Het NAVSTAR Global Positioning System
(GPS) wordt in de fotogrammetrie zowel voor de navigatie
als voor de bepaling van de absolute oriëntering gebruikt.
Het Duitse Forschungsanstalt für Luft- und Raumfahrt
werkt met succes aan het MOMS-camerasysteem dat
ontworpen is om in een satelliet te worden gemonteerd.
MOMS staat voor Modular Opto-electronic Multispectral
Scanner. Eigenschappen van de MOMS-beelden zijn:
continue drievoudige stereo-overlap;
hoge ruimtelijke resolutie van 4,5 meter;
multispectrale opnamen binnen het zichtbare licht.
Het Franse Institut Géographique National is reeds enke
le jaren bezig met het ontwikkelen van een digitale lucht-
camera met een matrix-CCD van 4096 x 4096 pixels.
Voorlopig zal de digitale luchtcamera nog wel in een
experimenteel stadium blijven.
Het Deutsche Agentur für Raumfahrtangelegenheiten
(DARA) is bezig met experimenten om de planeet Mars in
stereo te karteren. Daartoe zullen tijdens de Russische
marsmissie 94/96 de High Resolution Stereo Camera
(HRSC) en de Wide Angle Opto-electronic Stereo Scan
ner (WAOSS) opnamen maken van Mars.
Digitale fotogrammetrische beeldverwerking
Digitale fotogrammetrie is een informatietechnologie om
geometrische, radiometrische en semantische informatie
van ruimtelijke objecten in de 3D wereld af te leiden uit 2D
digitale beelden van deze objecten. Automatische ver
vaardiging van DHM en orthofoto's is goed mogelijk. Ook
op het gebied van de radiometrie worden goede resulta
ten geboekt, bijvoorbeeld bij de multispectrale classi
ficatie.
Op het gebied van de geautomatiseerde interpretatie van
luchtopnamen is nog nauwelijks enig resultaat geboekt.
Hoofdprobleem is dat kennis van de wereld, zoals een
operateur die heeft, voor de computer toegankelijk moet
worden gemaakt. Op deelgebieden worden wel enige
resultaten geboekt, bijvoorbeeld bij de semi-automa-
tische detectie van wegen en bebouwing.
Digitale beelden en GIS
Digitale orthofoto's zijn zeer geschikt om in een GIS te
worden opgenomen. Voorbeelden van toepassingen van
orthofoto's in een GIS zijn:
controle van de geometrie door de orthofoto gelijktijdig
af te beelden met andere kaartlagen;
opsporen van veranderingen in grondgebruik of kavel
indeling door oude gegevens te vergelijken met recen
te orthofoto's, waarna bijwerking kan plaatsvinden;
draperen van orthofoto's over een DHM in perspecti
visch aanzicht, eventueel in combinatie met andere
vector- of rastergegevens om bepaalde zaken te visu
aliseren;
combinatie van orthobeelden met beelden van diverse
opnamesystemen, zoals SPOT, Landsat TM en
ERS-1
Digitale orthofoto's zullen in de toekomst steeds meer
worden gebruikt.
Ook deze keer was de Photogrammetrische Woche zeker
de moeite waard, niet alleen vanwege de lezingen en de
demonstraties, maar ook vanwege de vele informele con
tacten.
Geert Blommers
NEGENDE EUROPESE CONFERENTIE AM/FM/GIS
Van 13 tot 15 oktober 1993 vond te Straatsburg de negen
de Europese AM/FM/GIS-conferentie plaats. Deze vooral
educatieve organisatie werd in 1982 in de VS opgericht,
de Europese divisie in 1985 en de Nederlandse subdivisie
in 1989. Op alle niveaus worden conferenties gehouden.
De Europese conferenties waren tot op heden altijd in
Montreux. Deze keer was gekozen voor Straatsburg en
voor samenwerking met de Association Frangaise pour
l'lnformation Géographique (AFIGEO). Dit leidde tegen
de verwachting in niet tot een veel grotere deelname!
Ruim 200 personen woonden de conferentie bij, die als
motto droeg Spatial management in a Europe without
borders". Na de opening werden in zes achtereenvol
gende sessies 45 lezingen gehouden. (Dat deze deels
parallel waren, was een novum voor AM/FM/GIS.)
Er was een qua oppervlakte bescheiden tentoonstelling.
Bij de opening waren naast prominenten uit de AM/FM/
GIS-organisatie vooreerst ook presentaties van de orga
nisaties AFIGEO, EGIS (H. Ottens uit Utrecht), UDMS
(M. Rumor uit Delft) en CERCO.
Hoewel de nutswereld op dit congres centraal blijft staan,
waren er ook zeker algemener onderwerpen aan de orde.
40
NGT GEODESIA 94 - 1
