Geodesie-promotie
Geodetische luchtdoop van zes scholieren Theo Scheele, redacteur.
Spitsuur in de doka
De lucht in
door
Ze moesten even zoeken bij het Middelburgse station,
want ze kenden elkaar niet. Zes scholieren van zes ver
schillende scholen in Zeeland, prijswinnaars van de wed
strijd ,,Wat doen geodeten?", op zoek naar Kadaster-
meetauto's. Vaders, moeders, broertjes en zusjes deden
uitgeleide. De tocht ging eerst naar het kantoor van
Deltaphot. Want luchtfotografie gebeurt niet alleen in de
lucht, daar komt binnen ook nogal wat aan te pas. Dat
leerden ze van Laurie, die via de Bosatlas en een paar
kleurenopnamen uit de buurt de relatie tussen een lucht
foto en een kaart uitlegde. Ze liet zien dat er eerst op een
topografische kaart fotostroken worden getekend, dat de
foto's elkaar overlappen en dat de breedte van de foto-
strook alles te maken heeft met de vlieghoogte.
Wat moeilijker werd het om uit te leggen hoe dat met
behulp van de nieuwe digitizer geheel automatisch wordt
geregeld. Door begin- en eindpunt van een vliegstrook
aan te klikken, worden de coördinaten berekend. Door er
wat verdere gegevens, zoals schaal, vlieghoogte en
cameralens aan toe te voegen, worden automatisch de
coördinaten berekend van alle foto's die gemaakt moeten
worden. Koppeling met het CCNS-navigatiesysteem
zorgt ervoor dat de foto's precies op die plaats worden
gemaakt, die vooraf is berekend.
Annelies liet de donkere kamer (doka) zien met de kolos
sale filmrollen van soms 100 m lang. De scholieren zagen
grote cassettes waar de filmrollen in zitten, hoe de film er
in het donker wordt uitgehaald en in de ontwikkelmachine
gestopt, en hoe de film dan door de grote machine wordt
getrokken. Aan de andere kant komt de film er ontwik
keld, gefixeerd en gespoeld, kant en klaar uit. Dan sta je
daar met een film van 50 a 60 meter in je hand.
Allan ontdekt een paar grote tanks naast de ontwikkel
machine. Annelies legt uit dat daarmee geheel automa
tisch de vloeistoffen in de machine op peil worden gehou
den. Loes was benieuwd of de afgewerkte vloeistoffen op
het riool werden afgevoerd, maar daarin werd ze gerust
gesteld, het wordt netjes gescheiden afgevoerd.
Meestal wordt eerst een proefstuk van de film ontwikkeld,
hetgeen daar speciaal voor is opgenomen. Daaruit kan
worden afgeleid of de hele film wat zwaarder of lichter
moet worden afgedrukt. Dat is het voordeel van alles zelf
in de hand te hebben, volgens Annelies, die ook nog een
uitleg gaf over het kleine aantal vliegdagen in verband
met weersgesteldheid, helderheid en gebladerte aan de
bomen. Als het een paar dagen achter elkaar mooi weer
is, komen er honderden meters film binnen, die ontwik
keld moeten worden. Dan is het spitsuur, concludeerde
Tim.
Ze zagen nog een tweede film-ontwikkelmachine voor
diapositieven, en een derde voor zwart/wit foto's.
Een indrukwekkend vergrotingstoestel kreeg veel aan
dacht, vooral toen Annelies de foto steeds meer uitver
grootte, uitlegde hoe de foto daarmee op schaal kan
worden gebracht en helemaal toen het onthoekingsprin-
cipe werd gedemonstreerd, waardoor een wat scheef
opgenomen foto toch precies vlak kan worden afgedrukt.
Zelfs het vacuümzuigen was duidelijk. Net als een pak
koffie, zei Sjoerd.
Jobien was benieuwd hoe duur zo'n foto wel is, maar
daarop kreeg zij geen direct antwoord. In ieder geval, zei
Annelies, altijd nog goedkoper dan wanneer een land
meter het hele terrein moet opmeten.
Iedere keer ging er weer een deurtje open en kwam er
weer een vergrotingsapparaat tevoorschijn. Het laatste
was een hele slimme, die volautomatisch werkt. Je moet
er alleen wat gegevens intypen, zoals de grootte van de
foto. Hij gaat dan zelf naar een bepaalde hoogte, stelt de
lens scherp en stelt ook zelf de belichtingstijd in.
In de grote tekenkamer lag een aantal foto's van Middel
burg en Vlissingen op tafel. Daarop probeerde iedereen
zijn eigen school te vinden. Gooien jullie weieens foto's
weg?, vroeg Allan. Maar hij had pech, vandaag niet. Daar
waren deze ook beslist te mooi voor.
Het was wel interessant binnen, maar ze waren natuurlijk
gekomen om te vliegen. Dus vlug naar Midden-Zeeland,
waar het nieuwe toestel van Deltaphot, een Cessna 207
turbo, net terugkwam van een fotovlucht in het oosten
van het land. Het was de eerste vliegdag van dit jaar, en
met dat nieuwe vliegtuig, de nieuwe camera's, de nieuwe
apparatuur en het nieuwe navigatiesysteem, was dat best
een spannende dag voor Deltaphot. Maar het was goed
gegaan.
Teco Slagboom liet de camera's zien en vertelde hoe de
gyro-stabilisatieringen ervoor zorgen dat de camera pre
cies horizontaal ligt als de foto wordt gemaakt. Een
muntstuk blijft er rechtop opstaan, ook als het vliegtuig
schommelt. Allemaal mochten ze even in de navigatie-
kijker naast de camera kijken. De werking van het DGPS-
sturingsmechanisme werd uitgelegd; dit is het systeem
dat signalen van satellieten ontvangt.
Vroeger moesten we met de kaart in de hand steeds
bijsturen, wanneer we over een gebied vlogen, zei Teco,
een beetje links, rechts, enz. Nu is het mogelijk het vlieg
tuig precies op de plaats te krijgen waar de fotostrook
begint. Ook tijdens het vliegen wordt het vliegtuig op
koers gehouden door het GPS-systeem. Hij wijst de GPS-
ontvanger aan en de aansturing van de camera die daar
aan is gekoppeld, zodat die precies op het goede moment
NGT GEODESIA 94 4
De laatste fase van het foto-ontwikkelproces.
