NS
Spoorgeodesie bij de NS
Sector Landmeten
door Theo Scheele, redacteur.
SUMMARY
Survey at the Netherlands Railways
The geodetic department of the Netherlands Railways NS works with one particular requirement in mind
safety. High precision measurements must be carried out while trains are passing with full speed. Further
more, to be prepared for the 21st century, a large improvement and extension of the railroad network are
under construction.
Keywords: profile, mapping, surveying.
Trefwoorden: reportage, kaartvervaardiging, landmeetkunde.
Dwarsliggers heb je overal, maar nergens zoveel als bij
de NS. Het zijn echter wel functionele dwarsliggers, ze
dienen om de ijzeren staven te dragen waaroverheen
dagelijks duizenden treinen ervoor zorgen dat mensen en
goederen kriskras door Nederland kunnen worden ver
voerd. En daar komt nogal wat bij kijken.
Een blik op een groot rangeerterrein met zijn tientallen
spoorstaven naast en door elkaar roept de vraag al op
hoe de machinist daaroverheen zijn weg kan vinden. Dat
kan alleen als al die staven precies op de goede plaats
liggen, er communicatiemogelijkheden en energievoor
zieningen zijn aangelegd, die ervoor zorgen dat bomen
open en dicht gaan, wissels op tijd worden verzet en
signaalpalen aangeven of er moet worden doorgereden
of gewacht. Bovendien zijn er nog veel overwegen, brug
gen, duikers, kunstwerken en allerhande stationsgebou
wen nodig.
Dat alles moet worden onderhouden, verlegd, uitgebreid,
verbeterd en vernieuwd. Kortom: die hele infrastructuur
moet in stand worden gehouden en daarvoor heeft de NS
een aparte dienst in het leven geroepen: de Dienst Infra-
beheer.
Het kan niet anders of daar komt heel wat meetwerk aan
te pas. Daarvoor beschikt de Dienst over een eigen geo-
desiebedrijf, de afdeling Geodesie en Infradocumentatie
met een zestigtal medewerkers.
Dr. ir. Herman Quee is hoofd van die afdeling en is er
trots op. Het is een levendig bedrijf, vol afwisseling en
spanning. Het is een facilitair bedrijf voor de Dienst Infra-
beheer en onze eigen ingenieursbureaus, legt hij uit. Met
de invoering van het plan „Rail 21" (sporen naar een
nieuwe eeuw) is er nogal wat in gang gezet: snellere en
zwaardere treinen, uitbreiding van de vervoerscapaciteit,
dat wil zeggen spoorverleggingen, baanverbredingen,
nieuwe tracés, nieuwe bruggen en stations en andere
communicatietrajecten.
Het werk in de afdeling is verdeeld over twee sectoren:
Landmeten en Vastgoeddocumentatie. Landmeten kent
een rekencentrum en een buitendienst. Vastgoeddocu
mentatie bestaat uit de bureaus Kadaster en Kartografie.
Verder heeft de afdeling een eigen automatiseringsgroep
van drie personen, die het machinepark, de programma
tuur en de gegevensbanken beheert, en programmatuur
162
aanpast aan de wensen. Samen zijn ze ondergebracht
(als ze niet buiten aan het meten zijn) in „de inktpot", een
opmerkelijk bouwwerk nabij het Centraal Station van
Utrecht. De officiële naam is Hoofdgebouw 3, met onder
in een serie catacomben waarin je gemakkelijk de weg
kwijt kunt raken (hetgeen ik proefondervindelijk heb vast
gesteld), en bovenin een torentje van waaruit je een
prachtig uitzicht hebt over de stad Utrecht en het spoor
wegcomplex met zijn grote verzameling sporen, het werk
terrein dus.
De inktpot".
Kees van Hamersveld, hoofd van de sector Landmeten,
geeft een globaal overzicht van de huidige werkzaam
heden en het aandeel van de sector Landmeten hierin.
Grote nieuwbouwprojecten zijn de spoortunnel in Rotter
dam en de hefbrug in Dordrecht. Voor mijn Zeeuwse be
grip noemt hij ook de Vlakebrug bij Kruiningen, maar die
NGT GEODESIA 94 - 4