A J
V
A r
Contactloos landmeten
1
door ing. A. H. van Joolingen, werkzaam bij de afdeling Advies Onderzoek Mariene en
Terrestrische Geodesie van de Meetkundige Dienst van de Rijkswaterstaat te Delft.
SUMMARY
Contactless surveying in practice
The principle and the use of tacheometry without reflectors is treated. Contactless tacheometry is for
example important for safety purposes when measuring at and near motorways.
Keywords: surveying, system description, applications.
Trefwoorden: landmeetkunde, systeembeschrijving, praktijk.
Veiligheid voor alles
Twintig jaar geleden constateerde één van mijn voorgangers,
ing. Schrikkema, het volgende
„De beangstigende toeneming van het verkeer en de hoge
snelheden waarmee wordt gereden, maken het landmeten op
en langs wegen tot een levensgevaarlijke bezigheid, niet alleen
voor de landmeter en zijn assistenten, maar ook voor de ande
re weggebruikers, als geen afdoende veiligheids- en beveili
gingsmaatregelen worden getroffen".
Deze uitspraak heeft nog niets aan actualiteit ingeboet. Erger,
er zijn op dit moment stukken snelweg in Nederland waar meer
dan 150 000 auto's per dag passeren. Het beleid van de Rijks
waterstaat is dan ook alle voorrang te geven aan een goede
verkeersdoorstroming. Hierdoor komen er steeds strengere
bepalingen voor het afzetten van snelwegen. Bovendien zijn er
steeds meer berichten over ongelukken bij meetwerkzaam-
heden. In Californië kwamen hierbij in 1993 vijftien mensen
om. Gelukkig zijn in Nederland nog geen ernstige ongevallen
bij metingen bekend.
Bij de Meetkundige Dienst (MD) van de Rijkswaterstaat is een
onderzoek uitgevoerd naar de veiligheid van meetwerkzaam-
heden op autosnelwegen. Deze meetwerkzaamheden omvat
ten het opmeten van paspunten, het detailmeten vooral onder
viaducten en het bepalen van de vorm en ligging van het weg
dekoppervlak. De paspunten zijn door een andere procedure
van het wegdek verdwenen en worden nu, als het enigszins
kan, op paden en wegen naast de snelwegen gelegd.
Detailmetingen op en bij het wegdek worden al enkele jaren
verricht met behulp van reflectorloze afstandmeters. Hierdoor
kunnen punten worden opgemeten, die niet behoeven te
worden betreden. De nauwkeurigheid is sterk toegenomen,
waardoor deze manier van meten resultaten oplevert, die te
vergelijken zijn met de tot nu toe gebruikelijke manier van af-
standmeten.
Ook andere diensten van de Rijkswaterstaat trekken zich dit
probleem aan. Zo probeert de Dienst Weg- en Waterbouw weg
dekprofielen op te meten met behulp van een auto met echo
sounders (de ARAN). Ook heeft zij een systeem ontwikkeld
voor het opmeten van de breedte van het wegdek uit video
beelden. Tot nu toe heeft dit nog geen concreet resultaat opge
leverd.
Inleiding
De Meetkundige Dienst van de Rijkswaterstaat (MD)
heeft een reflectorloze tachymeter aangeschaft en heeft
daarmee het afgelopen jaar onderzoek gedaan. Tevens is
een Brits systeem onderzocht, dat op basis van deze
technologie is ontwikkeld voor het opmeten van het
wegdek: het „clear cone"-systeem. De reflectorloze
tachymetrie kan problemen oplossen en metingen moge
lijk maken, die voorheen niet mogelijk of zeer moeilijk
waren.
Uit het onderzoek van de reflectorloze tachymeter blijkt
dat deze techniek bepaalde problemen oplevert, waar-
NGT GEODESIA 94 - 5
voor een extra beroep wordt gedaan op de creativiteit van
de landmeter. Daarentegen kan een aantal andere pro
blemen worden opgelost of sterk vereenvoudigd. Al met
al is het een interessante aanvulling van de technieken
die de landmeter voor het detailmeten ten dienste staan.
Over de eerste resultaten van het onderzoek gaat dit
artikel.
Meetmethoden
De reflectorloze afstandmeters zijn van het type puls
laser. Het meetprincipe is anders dan de gebruikelijke
afstandmeters die worden aangetroffen in de huidige
generatie tachymeters. De reflectorloze tachymeter werkt
met een laser die korte pulsen uitzendt (pulslasers). Het
tot nu gebruikelijke type werkte met faseverschilmeting
op radiogolven. Reflectorloze afstandmeting is sterk af
hankelijk van het reflecterend vermogen van het op te
meten oppervlak. Daarom wordt hieraan enige aandacht
besteed.
Conventionele afstandmeters (faseverschilmeting)
De conventionele afstandmeting maakt gebruik van fase
meting op radiogolven. Op een draaggolf worden achter
eenvolgens golven met een lengte van 0.2, 2, 20, 200 en
2000 m gemoduleerd. Door het faseverschil te meten van
de uitgaande en de inkomende golf, kan de afstand wor
den berekend (fig. 1).
Om de meting mogelijk te maken, moet altijd naar een
prisma worden gemeten. Alleen dan komt voldoende sig
naal naar de ontvanger. Het maximale meetbereik loopt
van 800 tot 3000 m en de meettijd bedraagt 3 - 5 sec.
1
1
i
i
i
i
i
i
afstand
1
1
1
Fig. 1.
215
