GPS in de praktijk [3a]
Het GPS-kernnet: schakel tussen
RD en GPS
GPS bij de RD
GPS-kernnet
door ir. J. van Buren, senior geodetisch adviseur bij het Geodetisch Adviesbureau van de
directie Informatie- en Geodetische Technologie van het Kadaster in Apeldoorn.
SUMMARY
The GPS-base network of the Netherlands
In the Netherlands, the national triangulation department is establishing a GPS-base network (GPS-
kernnet). GPS-base points are intended for the use of satellite receivers. The GPS-base network is con
nected to the national reference frame (RD) and to the European reference system (EUREF).
Keywords: GPS, surveying, reference system.
TrefwoordenGPS, landmeetkunde, referentiesysteem.
Inleiding
Onder de titel ,,Bij het eeuwfeest van de Rijksdriehoeks
meting" schreef prof. Baarda in NGT Geodesia van okto
ber 1985:
.het betreft hier de snelle opkomst van meer preciese en
economisch handelbare ruimtemethoden in de geodesie,
methoden die wellicht een deel van het bestaande RD-net over
bodig zullen maken. Het coördinatenstelsel zal echter gehand
haafd moeten blijven voor de nodige band met het verleden.
Daar introductie van nieuwe methoden bijna altijd een wilde
boel is in het begin, zal bewaking van het coördinatenstelsel
door de RD nog dringender nodig zijn dan in de huidige
situatie".
naten en NAP-hoogten te gebruiken, kunnen van alle
punten weer RD/NAP-coördinaten worden berekend.
De praktijk leerde al snel dat het merendeel van de RD-
punten ongeschikt is voor de opstelling van een GPS-
antenne. Gebouwen en andere hoge objecten hinderen
de ontvangst van satellietsignalen. Een geschikte an
tenne-opstelling moet dan op enige afstand van het RD-
punt worden uitgevoerd. De onderlinge verbinding dient
met grote nauwkeurigheid te worden gemeten in een om
geving die vaak dicht bebouwd is. Dit is tijdrovend en dus
kostbaar, zeker in vergelijking met GPS-metingen die
steeds minder tijd vergen.
Bijna negen jaar later kunnen we constateren dat de
„wilde boel" is meegevallen, misschien wel dank zij de
grote zorg van de Rijksdriehoeksmeting (RD) voor de
band met het verleden. In dit artikel wordt de rol belicht,
die het GPS-kernnet daarin speelt. (GPS Global Posi
tioning System.)
Om klassieke RD-metingen uit te voeren, moeten vaak
speciale opstellingen op torens worden geconstrueerd.
Bovendien is voor nauwkeurige richtingsmeting een hel
dere en rustige atmosfeer vereist. Traditionele richtings
metingen kunnen daarom dagen en soms zelfs weken
duren.
Het gebruik van afstandmeters betekende al een grote
verbetering. De weersomstandigheden spelen hierbij een
minder grote rol en het aflezen van de meetgegevens is
objectiever dan bij richtingsmeting.
Het gebruik van GPS bij de RD luidde een ware revolutie
in. Met GPS is het mogelijk om met grote nauwkeurigheid
en onafhankelijk van het zicht de ligging van punten te
bepalen. Deze voordelen maakten het gebruik van GPS
al vroeg aantrekkelijk voor de RD. Sinds 1987 worden
dan ook praktisch alle metingen tussen RD-punten uitge
voerd met GPS.
Door als aansluitcoördinaten voor GPS-netten RD-coördi-
Veel onderzoek heeft geleid tot sterke verbetering van de
gebruiksvriendelijkheid en van de snelheid van land
meten met GPS. Vooral de ontwikkeling van snellere
meetmethoden liet ook de gebruikers van het RD-net
steeds vaker voor puntsbepaling met GPS kiezen. Van
zelfsprekend ondervonden zij dezelfde moeilijkheden als
de RD bij het aansluiten van GPS-netten aan RD-punten.
Om deze reden startte de RD in 1991 met de realisatie
van het GPS-kernnet. Het belangrijkste doel is om de
aansluiting van GPS-metingen aan het RD-stelsel te
vergemakkelijken. Evenals andere RD-punten bestaat
een kernnetpunt uit meerdere stationspunten (verzeke
ringen). Een stationspunt moet geschikt zijn om er een
GPS-antenne centrisch boven te plaatsen. Dit punt moet
aan een aantal voorwaarden voldoen
blijvend vrije horizon boven 15° elevatie;
gemakkelijk toegankelijk (liefst met de auto);
eenvoudig te lokaliseren in het terrein;
stabiele verzekering.
De onderlinge afstand tussen de kernnetpunten bedraagt
tien tot vijftien kilometer. Punten op viaducten blijken
vaak aan de voorwaarden te voldoen (fig. 1). Soms vol
doet een bestaand RD-punt en kan tot kernnetpunt
worden gepromoveerd. Het betreft dan vrijwel altijd een
terreinpunt in de vorm van een RD-steen.
Door de, voor GPS-metingen, bescheiden afstanden tus-
262
NGT GEODESIA 94 - 6
