AARDGERICHT RUIMTE-ONDERZOEK
Het transportbandenstelsel is een nachtmerrie voor een
3D-tekenaar: de meetnauwkeurigheid van 0,1 mm, een
walsstraat van 800 m lengte, de derde grootste haven van
Nederland, bijna 100 ertshopen jaarlijks te meten, een
waterverbruik van 2 miljoen m3 per jaar, een eigen
grondslagnet van 150 punten, daarnaast nog 60 NAP-
punten, enzovoorts.
We 35 deelnemers werden op 21 juni 1994 in het
Hoogovens-bezoekerscentrum ontvangen door PR-
functionaris Hans Akkerman, die ons een algemene in
leiding gaf over Hoogovens. Het bedrijf omvat „slechts"
twee hoogovens, maar houdt zich bezig met een zeer
brede range van activiteiten. De grootste fabrieken op het
terrein zijn de gieterij, de walserij en nog enkele andere
nabewerkingsfabrieken. De produkten variëren van staal
platen en -knuppels tot blikjes en paperclips. Daarnaast
wordt er cement gemaakt, gas teruggewonnen uit het
produktieproces (waarmee de elektriciteitscentrale voor
het bedrijf weer grotendeels kan worden gestookt). Dit
alles kregen we nog eens verbeeld door een dynamische
filmimpressie, waarbij bleek dat de muziek voor een staal
bedrijf toch weer anders is dan voor bijvoorbeeld een
luchthaven (die we vorig jaar bezochten). Een en ander
inspireerde Gerard Castricum (oud-Hoogovenmedewer
ker) tot het volgende gedicht:
In staalland
Tussen hekken spreekt men
taal van staal
van tonnen erts
van ijzer
de bewaking voorbij
spreekt men van vuur
van zuur
van opslag en van blik
waarin men zich spiegelt
In staalland spreekt men woorden
die ongekend zijn bij de buitenwacht
die zich betrekkelijk uit
in geuren en kleuren
in eigen taaikalibers
In staalland ten slotte
tellen de uren door
stampend in ploegen.
Wie luistert hoort de taal
van vloeiend staal gesproken I
Vervolgens gaf Theo Peters, hoofd van de geometrie-
groep van Hoogovens, een overzicht van de vele verschil
lende meetactiviteiten. De geometriegroep valt onder het
bedrijfsonderdeel IMA: „Installatiegedrag, Meting en
Advies" maar in de wandeling vaak vertaald met „IMA
Meet Alles". En dat bleek ook. De geometriegroep (vijf
personen) houdt zich bezig met de digitale topografische
basiskaart, inclusief hoogtegegevens, vastlegging van
alle kabel- en leidingentracés, inhoudsbepaling van erts-
hopen, controlemetingen en deformatiemetingen van
terreinen en constructies, uitlijnen van (te plaatsen) in
stallaties in de fabrieken (de daarbij gehanteerde toleran
ties van 0,1 a 0,2 mm veroorzaakte een rumoerige reactie
onder de toehoorders), de vormbepaling van objecten
met behulp van een Leica ECDS-systeem (met nauw
keurigheden tot 0,05 mm!).
Het meten gebeurt vaak onder moeilijke omstandig
heden: hitte, stof, weinig ruimte. De groep heeft allerlei
hulpstukken zelf gemaakt om in zo'n omgeving praktisch
en toch effectief metingen te kunnen verrichten.
NGT GEODESIA 94 - 10
Gehuld in een lange groene stofjas plus knalrode helm,
en met een hoorsetje (de fabrieken zijn te groot en lawaai
ig voor een rondleider om op stem iedereen te bereiken)
gingen wij daarna per bus het hele terrein rond, deskun
dig toegelicht door Hans Akkerman. We hebben elke
hoek gezien. En we hebben heel wat staaltaal geleerd:
gaswassing, slakzand, continugloeilijn, gietknuppels,
doorschuifovens, wandelovens, olivijn, dompelverzinklijn,
stofbestrijdingsdienst en stolpgloeiovens. We zijn rond
geleid in de gieterij, waar volcontinu staalplaten en stalen
balken (de knuppels dus) worden gegoten en waar de
hitte op sommige plekken zeer voelbaar is. We bezochten
de warmbandwalserij, waar gloeiende platen staal door
een reeks walsen worden uitgewalst tot dunne blikplaat.
Het waterverbruik voor de koeling is fenomenaal,
evenals de fonteinen die ontstaan als het koelwater in
aanraking komt met het hete staal. We zagen in de prak
tijk hoe nauw het erop aankomt dat de machines exact in
positie moeten staan; het tempo waarmee de uitgewalste
plaat door de laatste walsen gaat (70 km/uur!), maakt de
kleinste afwijking tot een groot probleem. Het zag er alle
maal even georganiseerd en efficiënt uit. En dat de micro
foon in de bus soms stoorde „omdat die niet tegen staal
constructies kon", valt dan licht te vergeven.
Hoogovens had het bezoek perfect georganiseerd en
verzorgd, en we zijn er onder de indruk vandaan gegaan.
De uitdrukking „op staal gefundeerd" heeft voor ons op
deze bijeenkomst een extra dimensie gekregen.
Ad van der Meer
Op donderdag 8 september 1994 werd ter gelegenheid
van het verschijnen van het rapport Earth Oriented
Space Research at Delft University of Technology" een
feestelijke bijeenkomst gehouden op de Faculteit der
Geodesie van de TU Delft. Het rapport, uitgegeven door
de Delft University Press en samengesteld door Ambro-
sius, Haagmans en Vermaat, bestrijkt de periode van
1990 t/m 1993. Het onderzoek dat ten grondslag ligt aan
het rapport, is gezamelijk uitgevoerd door de Faculteit der
Geodesie en de Faculteit der Luchtvaart- en Ruimtevaart
techniek, beide van de TU Delft. De „Space Research
Organization in The Netherlands" (SRON) nam het leeu-
wedeel van de financiering voor zijn rekening, terwijl
speciale TU-fondsen, de BCRS en de ESA de overige
geldelijke steentjes bijdroegen.
Het welkomstwoord werd uitgesproken door de plaats
vervangend decaan, prof. Van Schilfgaarde, die de veel-
reizende dekaan prof. Bogaerts voor zijn afwezigheid
verontschuldigde. Vele speciale genodigden waren aan
wezig, onder wie vertegenwoordigers van de financie
rende instellingen.
Vervolgens gaf prof. Wakker, rector magnificus van de
TU en naast prof. Rummei, die helaas niet aanwezig kon
zijn, initiatiefnemer van het project, een historisch getint
overzicht. Het doel van het onderzoek is meerledig. Met
name wil men meer inzicht krijgen in de beweging van de
aardkorst, het zwaartekrachtsveld, de oceaanstromingen
en' de schommelingen in de aardrotatie. Met verve
schetste Wakker hoe het allemaal begonnen was zo rond
1976 met een toevallige ontmoeting in de trein, die vrij
wel onmiddellijk leidde tot een perfecte samenwerking.
Vening Meinesz werd genoemd om de illustere lijn met
het verleden te beklemtonen. In diverse bewoordingen
benadrukte Wakker de toonaangevende rol van Neder-
431
