De grondslag van kwaliteit;*)
Inleiding
door ir. M. J. P. M. Lemmens, universitair docent fotogrammetrie en remote sensing,
Faculteit der Geodesie, Technische Universiteit Delft.
SUMMARY
The foundation of quality
The main notion proposed in this article is that the task of geodesists should not end with the production
and delivery of data alone. It is argued that geodesists can have an important role in the entire process
from data to geo-information, in particular with respect to quality aspects.
Keywords: GIS, quality control, background.
Trefwoorden: GIS, kwaliteitsbeheersing, achtergronden.
Een jaar of vier geleden achtte ik het dienstig mijn
gedachten te laten gaan over de kwaliteit van geo-
informatie. Dit resulteerde in een artikel [1] en een pre
sentatie op het EGIS-congres te Brussel. De aanleiding
was dat ik alom een sterke behoefte constateerde naar
kwantitatieve normen om de informatie die men met
behulp van GISsen produceert, te beschrijven, terwijl de
geodeet weinig leek aangedaan door dit onderwerp. Als
je je eenmaal op dat hachelijke terrein waagt, word je niet
lang daarna gevraagd om een bijdrage te leveren aan een
mini-serie in NGT Geodesia [2], Vervolgens houdt men je
voor een expert, die nuttige dingen kan zeggen op een
symposium. Hieraan, en aan niets anders, is het te wijten
dat dit artikel nu voor u ligt.
De hoofdstelling die ik naar voren wil brengen, is de
volgende:
Gezien vanuit de gebruiker is niet de kwaliteit van de geo-
gegevens essentieel, maar de kwaliteit van de informatie die uit
de gegevens wordt afgeleid.
Er dreigen in het verwerkingsproces van gegevens tot
informatie, ongeacht de kwaliteit van de geo-gegevens,
allerlei valkuilen, zoals:
uitvoeren van ongeoorloofde bewerkingen;
mengen van hoog kwalitatieve geodetische gegevens
met gegevens waarmee men het minder nauw heeft
genomen;
aanwezigheid van tegenstrijdigheden in verschillende
gegevensbestanden.
Nu verwacht u wellicht dat ik hier methoden presenteer
hoe men, gegeven de kwaliteit van de geo-gegevens en
van het verwerkingsproces, bepaalt wat de kwaliteit van
de geproduceerde informatie is. Niets is echter minder
waar, want dit probleem is nog lang niet opgelost en vergt
nog veel fundamenteel onderzoek. Veel belangrijker is
het om aan te geven dat besef nodig is dat de taak van
de geodeet niet ophoudt bij het afleveren van de ge
gevens. Hij moet het volledige traject van gegevens naar
geo-informatie mede gestalte geven. Daarmee krijgt dit
artikel meer het karakter van een reflectie op de stand
van zaken dan een weergave ervan.
Lezing gehouden tijdens het symposium „GIS, data en geo
deet", georganiseerd door de NVG op 24 mei 1994 te Amers
foort.
406
Om meer zicht op het onderwerp te krijgen, stellen we
achtereenvolgens de volgende vragen aan de orde:
waartoe dient geo-informatie;
waarom koopt een gebruiker geo-gegevens;
wat is het produkt van de geodeet.
Laat ik om te beginnen en om de gedachten te prikkelen
enkele boude uitspraken doen:
Geodeten moeten het denken vanuit het concept „kaart"
verlaten en overstappen op het concept „geo-informatie".
De geodeet heeft met veel succes de wereld gereduceerd
tot een puntenveld. Van lieverlee is hij echter gaan geloven
dat de wereld een puntenveld is, te beschrijven als een ver
zameling coördinaten.
De geodeet grossiert voornamelijk in coördinaten, maar
iedereen kan tegenwoordig met een beetje goede wil op
nauwkeurige wijze en tegen een relatief geringe prijs coör
dinaten produceren.
Het primaire produkt van de geodeet is niet een digitaal
bestand van geo-gegevens, maar zit tussen zijn oren.
De geodesie is thans een vakgebied dat de vorm heeft van
een binnenband; volop is men bezig in de marge, die ook
nog eens van elastiek is, maar de kern is leeg. Dit is het
zwarte gat in de geodesie.
Geo-informatie
Thans zijn we aangeland bij de eerste vraag: waartoe
dient geo-informatie. Hiervoor is het nodig om kort stil te
staan bij het begrip GIS. GIS is een woord dat bij ver
schillende mensen verschillende associaties oproept.
Kenmerkend voor een GIS is dat het een computer
systeem is, dat in staat is om ruimtelijke gegevens op te
slaan, te bewerken, te reproduceren, te analyseren en te
presenteren. Sommigen beschouwen ook de gegevens
zelf als een onderdeel van een GIS. Dit is niet zo ver
wonderlijk, omdat gegevens de bron vormen van elke
GIS-activiteit. Anderen gaan zelfs zo ver, dat zij ook de
organisatie waarbinnen de computersystemen en ge
gevensbestanden zijn ingebed, tot het GIS rekenen.
Voorts achten sommigen het nodig om onderscheid te
maken tussen GIS en LIS, waarbij in dezelfde adem LIS
op een hoger plan wordt gesteld dan GIS. Dit onder
scheid is kunstmatig, omdat het slechts een gradueel
verschil aanduidt. Hoewel de gegevens in een LIS een
hogere precisie hebben en gedetailleerder zijn dan van
een GIS, is dit voor veel gebruikers van geo-informatie
niet essentieel.
Het is van veel groter belang om te onderkennen dat op
grond van de toepassingen meerdere soorten geogra-
NGT GEODESIA 94 - 10
