ro cd fische informatiesystemen te onderkennen zijn. Ik deel deze in in vijf categorieën (fig. 1), die ik nu achtereen volgens kort aansnijd. Fig. 1. Op grond van de toepassingen kunnen vijf soorten geogra fische informatiesystemen worden onderscheiden. Dynamische systemen Bij dynamische systemen worden gegevens continu inge wonnen en in real-time verwerkt, ten einde het systeem naar een bepaalde bestemming te leiden. Bekende voor beelden van dynamische systemen zijn de voertuig navigatiesystemen. Eén van de geo-gegevensbestanden wordt hierbij vaak gevormd door een digitaal bestand van wegen en vaarrouten. Signaliseringssystemen Bij signaliseringssytemen worden met behulp van senso ren bepaalde processen gevolgd, al dan niet in real-time, en wanneer lijkt dat een ongewenste toestand wordt be reikt, wordt onmiddellijk alarm geslagen. Te denken valt aan een ,,mist-GIS", waarover in NGT Geodesia 1994 no. 5 is gerapporteerd. Hierbij wordt uit metingen nabij snelwegen afgeleid of mistbanken te verwachten zijn, waarvoor automobilisten ogenblikkelijk moeten worden gewaarschuwd. Veel gegevens, ingewonnen door aardobservatiesatellie ten, worden gebruikt voor de bewaking van landbouw- arsenalen en natuurgebieden. Be wakingssystemen Hierbij worden bepaalde processen gevolgd en vindt er een periodieke rapportage plaats. Een voorbeeld hiervan is het jaarlijks bepalen van duinprofielen uit luchtopna men en het beoordelen uit deze gegevens of ingrijpen noodzakelijk is. Registratieve systemen Hierbij vindt een opslag plaats van gegevens rondom een bepaald thema, bijvoorbeeld eigendom. Het systeem is in staat om allerlei vragen aangaande dit thema te be antwoorden. De nadruk bij deze systemen ligt op een zorgvuldige opname en bijhouding van de gegevens. Kadastrale systemen behoren onder andere tot deze groep. A nalyse-systemen Dit soort systemen ondersteunt beleidmakers, beslissers en onderzoekers in het maken van vaak complexe keu zen, zoals het al dan niet uitbreiden van Schiphol op grond van milieu-overwegingen en geluidsoverlast, of het bepalen van de locatie van een autosnelweg. Wanneer de daarvoor vereiste gegevensbestanden aanwezig zijn, kunnen onder gebruikmaking van allerhande modellen, die een afspiegeling vormen van de werkelijkheid, ruimte lijke analyses worden uitgevoerd. Naast planologische toepassingen worden analyse-systemen ook gebruikt bij tal van andere zaken, zoals onderzoek naar de ver spreiding van ziekten onder mens, dier en plant, gegeven bepaalde milieufactoren. Wanneer we als geodeten denken aan GISsen, hebben we vooral de registratieve systemen op het oog. Dit zijn relatief eenvoudige systemen, omdat de kwaliteit van de informatie die door het systeem moet worden geleverd, vooraf goed kan worden gedefinieerd. Het is mijn stellige overtuiging dat het denken van geodeten over geo- informatie zich voornamelijk beperkt tot registratieve systemen. Dit mag overigens geen verwondering wek ken, daar de opleidingen voornamelijk zijn opgezet om juist de kadasters te bedienen. De analyse-systemen zullen echter steeds belangrijker worden, want de huidige computers kunnen door hun grote snelheid worden ingeschakeld om voor steeds gro tere problemen analyses uit te voeren en verschillende alternatieve scenario's door te rekenen. Consumptie van geo-gegevens Ik ben nu toegekomen aan de tweede van de drie vragen die ik in het begin heb gesteld: waarom koopt een ge bruiker geo-gegevens. Daartoe moet eerst worden opge merkt dat de afgelopen decennia drie belangrijke ont wikkelingen te zien hebben gegeven met betrekking tot geo-informatie: vernieuwing van meetsystemen, zoals GPS- en re mote sensing-satellieten; verandering in verwerkingsmethodieken en opslag, met name van analoog naar digitaal; veranderende behoefte bij de consumenten. Wanneer zich technische veranderingen aandienen, is men eerst geneigd om daarmee het bestaande produktie- proces op onderdelen te verbeteren. Nog niet zo lang ge leden zetten we vol trots computers in om kaarten te teke nen. En nog steeds denken we vanuit het concept van de kaart, waarbij de digitale opslag slechts een intermediair vormt om op een gemakkelijke wijze het bestand op te poetsen. Maar de techniek verandert ook de aanpalende vakgebieden en de vakgebieden van de consumenten. Naderhand beseft men, soms door schade en schande, dat ook de consument heeft geconstateerd dat er techno logische veranderingen hebben plaatsgevonden, waarop hij op zijn beurt heeft ingespeeld. Voor de gebruiker vormen de gegevens halffabrikaten waaruit hij voor hem relevante informatie wenst af te lei den. Op grond van deze informatie worden beslissingen genomen en maatregelen getroffen, die vaak grote ge volgen hebben. Daarom is een goed inzicht in de kwaliteit van de informatie noodzakelijk. Aan de vraagzijde constateren we een steeds grotere behoefte aan recente gegevens over een breed terrein NGT GEODESIA 94-10 407

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

(NGT) Geodesia | 1994 | | pagina 3