ro cd
fische informatiesystemen te onderkennen zijn. Ik deel
deze in in vijf categorieën (fig. 1), die ik nu achtereen
volgens kort aansnijd.
Fig. 1. Op grond van de toepassingen kunnen vijf soorten geogra
fische informatiesystemen worden onderscheiden.
Dynamische systemen
Bij dynamische systemen worden gegevens continu inge
wonnen en in real-time verwerkt, ten einde het systeem
naar een bepaalde bestemming te leiden. Bekende voor
beelden van dynamische systemen zijn de voertuig
navigatiesystemen. Eén van de geo-gegevensbestanden
wordt hierbij vaak gevormd door een digitaal bestand van
wegen en vaarrouten.
Signaliseringssystemen
Bij signaliseringssytemen worden met behulp van senso
ren bepaalde processen gevolgd, al dan niet in real-time,
en wanneer lijkt dat een ongewenste toestand wordt be
reikt, wordt onmiddellijk alarm geslagen. Te denken valt
aan een ,,mist-GIS", waarover in NGT Geodesia 1994
no. 5 is gerapporteerd. Hierbij wordt uit metingen nabij
snelwegen afgeleid of mistbanken te verwachten zijn,
waarvoor automobilisten ogenblikkelijk moeten worden
gewaarschuwd.
Veel gegevens, ingewonnen door aardobservatiesatellie
ten, worden gebruikt voor de bewaking van landbouw-
arsenalen en natuurgebieden.
Be wakingssystemen
Hierbij worden bepaalde processen gevolgd en vindt er
een periodieke rapportage plaats. Een voorbeeld hiervan
is het jaarlijks bepalen van duinprofielen uit luchtopna
men en het beoordelen uit deze gegevens of ingrijpen
noodzakelijk is.
Registratieve systemen
Hierbij vindt een opslag plaats van gegevens rondom een
bepaald thema, bijvoorbeeld eigendom. Het systeem is in
staat om allerlei vragen aangaande dit thema te be
antwoorden. De nadruk bij deze systemen ligt op een
zorgvuldige opname en bijhouding van de gegevens.
Kadastrale systemen behoren onder andere tot deze
groep.
A nalyse-systemen
Dit soort systemen ondersteunt beleidmakers, beslissers
en onderzoekers in het maken van vaak complexe keu
zen, zoals het al dan niet uitbreiden van Schiphol op
grond van milieu-overwegingen en geluidsoverlast, of het
bepalen van de locatie van een autosnelweg. Wanneer
de daarvoor vereiste gegevensbestanden aanwezig zijn,
kunnen onder gebruikmaking van allerhande modellen,
die een afspiegeling vormen van de werkelijkheid, ruimte
lijke analyses worden uitgevoerd. Naast planologische
toepassingen worden analyse-systemen ook gebruikt bij
tal van andere zaken, zoals onderzoek naar de ver
spreiding van ziekten onder mens, dier en plant, gegeven
bepaalde milieufactoren.
Wanneer we als geodeten denken aan GISsen, hebben
we vooral de registratieve systemen op het oog. Dit zijn
relatief eenvoudige systemen, omdat de kwaliteit van de
informatie die door het systeem moet worden geleverd,
vooraf goed kan worden gedefinieerd. Het is mijn stellige
overtuiging dat het denken van geodeten over geo-
informatie zich voornamelijk beperkt tot registratieve
systemen. Dit mag overigens geen verwondering wek
ken, daar de opleidingen voornamelijk zijn opgezet om
juist de kadasters te bedienen.
De analyse-systemen zullen echter steeds belangrijker
worden, want de huidige computers kunnen door hun
grote snelheid worden ingeschakeld om voor steeds gro
tere problemen analyses uit te voeren en verschillende
alternatieve scenario's door te rekenen.
Consumptie van geo-gegevens
Ik ben nu toegekomen aan de tweede van de drie vragen
die ik in het begin heb gesteld: waarom koopt een ge
bruiker geo-gegevens. Daartoe moet eerst worden opge
merkt dat de afgelopen decennia drie belangrijke ont
wikkelingen te zien hebben gegeven met betrekking tot
geo-informatie:
vernieuwing van meetsystemen, zoals GPS- en re
mote sensing-satellieten;
verandering in verwerkingsmethodieken en opslag,
met name van analoog naar digitaal;
veranderende behoefte bij de consumenten.
Wanneer zich technische veranderingen aandienen, is
men eerst geneigd om daarmee het bestaande produktie-
proces op onderdelen te verbeteren. Nog niet zo lang ge
leden zetten we vol trots computers in om kaarten te teke
nen. En nog steeds denken we vanuit het concept van de
kaart, waarbij de digitale opslag slechts een intermediair
vormt om op een gemakkelijke wijze het bestand op te
poetsen. Maar de techniek verandert ook de aanpalende
vakgebieden en de vakgebieden van de consumenten.
Naderhand beseft men, soms door schade en schande,
dat ook de consument heeft geconstateerd dat er techno
logische veranderingen hebben plaatsgevonden, waarop
hij op zijn beurt heeft ingespeeld.
Voor de gebruiker vormen de gegevens halffabrikaten
waaruit hij voor hem relevante informatie wenst af te lei
den. Op grond van deze informatie worden beslissingen
genomen en maatregelen getroffen, die vaak grote ge
volgen hebben. Daarom is een goed inzicht in de kwaliteit
van de informatie noodzakelijk.
Aan de vraagzijde constateren we een steeds grotere
behoefte aan recente gegevens over een breed terrein
NGT GEODESIA 94-10
407