GIS in verkeer en vervoer
Inleiding
door drs. A. H. Zandee, projectleider GIS bij AGV te Nieuwegein.
SUMMARY
GIS in traffic and transport
The geographic component is of great importance in traffic and transport. Until recently commercial GIS
systems were little used in this area, because of their limited analytical functionality when compared with
specialized traffic and transport software. At present suited GIS software becomes available. An overview
of the state-of-the-art of GIS in traffic and transport is given.
Keywords: GIS/LIS, software, applications.
Trefwoorden: GIS/LIS, programmatuur, praktijk.
De verkeer- en vervoermarkt heeft GIS in vergelijking met
andere disciplines zoals milieu en ruimtelijke ordening,
relatief gezien pas laat ontdekt. Als men de cijfers mag
geloven, lijkt het er echter op dat men nu met een inhaal
race bezig is. Het tijdschrift GIS World meldde onlangs
dat „transportation GIS" sinds 1990 een groei van maar
liefst 51,6% heeft doorgemaakt. Hiermee bekleedt
„transportation GIS" nu de vijfde plaats in de top 5 van
de GIS-industrie, na de overheid, de nutsvoorzieningen,
de dienstensector (banken, verzekeringen, enz.) en de
(petro)chemische bedrijfstak.
Een ander verschijnsel is dat op alle internationale con
ferenties GIS in verkeer en vervoer sinds 1992 een apart
thema is. Een goede illustratie van de commercieel inte
ressante GIS-markten gaf het congres „GIS in business"
(met een workshop „GIS in Transport") dat van 31 ja
nuari t/m 3 februari 1994 in Amsterdam haar Europese
primeur beleefde.
Legenda
Aantal voertuigen per dag per rij
richting in de periodes 7.00 -
10.00 uur, 12.00 - 14.00 uur en
15.30 - 18.30 uur.
2 000 - 3 500 voertuigen
3 500 - 7 500 voertuigen
7 500 - 12 500 voertuigen
112 500 - 13 500 voertuigen
113 500 - 17 500 voertuigen
117 500 - 19 000 voertuigen
Klasse-indeling voertuigen
f I lichte motorvoertuigen
■i zware motorvoertuigen (ongeleed)
zware motorvoertuigen (geleed)
Verkeersintensiteit gedurende verschil
lende periodes. Kaart vervaardigd met
ARC/INFO. Bron: digitaal topografisch
bestand (RWS-MD). Tabel visueel ver-
keersonderzoek (RWS-AVV).
GIS-kaartuitvoer van verkeersonderzoek door de Rijkswaterstaat.
412
In dit artikel wordt ingegaan op de GIS-toepassingen op
het gebied van verkeer en vervoer, en een aantal op
de verkeer- en vervoerproblematiek toegespitste GIS-
functies. Alvorens hierop in te gaan, is het echter goed de
achtergronden voor de late keuze van GIS te belichten.
De eerste reden is dat GIS is ontwikkeld als algemeen
instrument voor ruimtelijk gegevensmanagement en
-analyse. Het uitvoeren van complexe berekeningen, zo
als het schatten van intensiteiten, kortom „verkeersfunc-
tionaliteit" is binnen GIS vooralsnog niet mogelijk, een
uitzondering in de vorm van het pakket TransCAD daar
gelaten. Bovendien is een GIS-functie als routezoeken
niet zo interessant voor verkeerskundigen, omdat men
hiervoor zelf al programmatuur heeft, die men beter acht
en die vaak ook nog eens vele malen sneller is.
De tweede reden is de sterke automatiseringstraditie
binnen de verkeerskundige wereld. Men zou dan ook
kunnen stellen dat de wet van de remmende voorsprong
lange tijd heeft gegolden, men kon met de eigen instru
menten goed uit de voeten. Pas recentelijk ervaart men
de presentatie-mogelijkheden en met name de combina
tiemogelijkheden met andere gegevens van verkeers
modellen als beperkt, zeker in vergelijking met de stan
daard-mogelijkheden die GIS op dit terrein biedt.
Kortom, de gegevensmanagement- en presentatie-func
tionaliteit van GIS is in hoge mate complementair met de
specifieke rekenkundige bewerkingen van programma's
voor verkeersmodellering en verkeersongevallenanalyse.
Interfacing" van verkeerskundige programmatuur met
GIS is dan ook zeer gebruikelijk. Het is één van de
redenen waarom veel wordt gewerkt met een „Low End"
GIS-pakket, zoals ATLAS*GIS. De toegevoegde waarde
van de „High End"-pakketten, zoals ARC/INFO, blijkt,
mede om bovengenoemde redenen, vooralsnog te ge
ring.
Toepassingen
Verkeer en vervoer is een breed vakgebied (van planning
en ontwerp tot beheer en exploitatie), maar bovendien
een discipline met veel raakvlakken met andere vakge
bieden. Dit resulteert in een breed veld van groot- en
kleinschalige toepassingsgebieden bij overheid en be
drijfsleven. Hieronder volgt een selectie.
Integraal gegevensmanagement
Onomstreden is de functionaliteit van GIS als het gaat om
het efficiënt organiseren van gegevens. Voor het gebruik
van bijvoorbeeld verkeersmodellen zijn gegevens om
trent inwoners en arbeidsplaatsen per modelzone nodig.
Deze modelzones gaan echter veelal dwars door be-
NGT GEODESIA 94-10
