Vliegtuig-laserscanning
Een onderzoek naar de toepasbaarheid van een moderne
remote sensing inwinningstechniek voor het meten
van digitale terreinmodellen
Vliegtuig-laserscanning, een
operationele moderne remote sensing
inwinningstechniek
Vergelijking vliegtuig-laserscanning met
fotogrammetrische hoogte-inwinning
NGT GEODESIA
1995-2
remote sensing, dems, system analysis
remote sensing, dhm's, systeemanalyse
KEYWORDS
TREFWOORDEN
Het toenemende gebruik van geografische informatie
systemen (gis) bij verschillende overheidsinstanties en
het bedrijfsleven heeft een stijgende vraag naar actuele
ruimtelijke informatie tot gevolg. Naast topografische
en thematische ruimtelijke informatie speelt digitale
hoogte-informatie een belangrijke rol als geografisch
basisbestand bij diverse Gis-activiteiten. Hoogtegegevens
worden onder andere gebruikt voor morfologische studies,
hydrologische modellering, natuurbeheer en het
monitoren van kust- en oeverafslag. Daarnaast is de
beschikbaarheid van actuele hoogtegegevens nodig voor
het vaststellen van peilbesluiten, het uitvoeren van
onderzoek naar verdroging, aanleg en beheer van
infrastructurele werken zoals wegen, spoorwegen en
dijken en voor telecommunicatieprojecten.
Fotogrammetrie en landmeetkunde
waren tot nu toe de enige meettechnie
ken die worden ingezet om actuele en
nauwkeurige hoogtegegevens in te win
nen. In 1993 heeft Geodan Geodesie
een nieuwe operationele hoogte-inwin-
ningstechniek geïntroduceerd in Ne
derland: vliegtuig-laserscanning. Vlieg
tuig-laserscanning is speciaal ontwik
keld voor de inwinning van hoogtege
gevens in uitgestrekte gebieden en biedt
een interessant alternatief voor de be
staande hoogte-inwinningstechnieken.
Vliegtuig-laserscanning resulteert in
een digitaal terreinmodel (dtm) met
een hoogtenauwkeurigheid van 15 cm
en beter. De gemiddelde dichtheid be
draagt 12 m2, wat inhoudt dat per
hectare ruim 800 metingen worden
verricht. Voor speciale toepassingen
kan met een gemiddelde dichtheid van
4 m2 zelfs gedetailleerder worden ge
meten.
In dit artikel wordt ingegaan op het
concept achter vliegtuig-laserscanning
en wordt een kwalitatieve vergelijking
ir. C. S. Han,
technisch directeur
bij Geodan
Geodesie BV.
getrokken met de fotogrammetrische hoogte-inwinning.
Daarnaast worden de resultaten van twee in 1994 uitgevoerde
projecten besproken.
Vliegtuig-laserscanning is een methode waarbij een laser
straal vanuit een vliegtuig het aardoppervlak aftast. De laser
stralen worden met een hoge frequentie uitgezonden, wat
resulteert in een nauwkeurig digitaal terreinmodel met een
zeer grote dichtheid aan hoogtegegevens.
Eind jaren tachtig zijn de eerste ervaringen opgedaan met
lasertechnologie vanuit een vliegtuig. In het ontwikkei-
stadium werd gebruik gemaakt van een laserprofiler. Met
behulp hiervan werd de hoogte van het terrein direct onder
het vliegtuig bepaald met een hoge nauwkeurigheid (15 cm
en beter) [1]Het systeem was echter niet geschikt voor het
uitvoeren van een hoogtekartering van een uitgestrekt ge
bied. Op basis van de vraag naar gebiedsdekkende hoogte
informatie is het principe van vliegtuig-lasertechnologie
verder ontwikkeld tot een scannende laser (zie kader).
De laserscanner wordt in het vliegtuig gemonteerd, waarbij
gebruik wordt gemaakt van een standaard luchtfotocamera-
ophanging. In het algemeen wordt op een hoogte van 900 m
gevlogen. Bij een vlieghoogte van 1000 m of hoger wordt de
betrouwbaarheid van de metingen minder ten gevolge van de
zwakker wordende reflecties.
Produktieproces, snelheid van beschikbaarheid en inzet
baarheid van de hoogtegegevens, flexibiliteit van de inwin
ningstechniek en de produkt/prijsverhouding zijn aspecten
waarop vliegtuig-laserscanning en fotogrammetrie onderling
kunnen worden vergeleken. Het totale proces vanaf het
nemen van voorbereidingen voor de vliegtuigopname tot het
opleveren van de eindprodukten is voor de beide inwin-
ningstechnieken in grote lijnen vergelijkbaar. De aanpak per
deelproces, de doorlooptijd en de flexibiliteit van beide meet
methoden verschillen daarentegen aanmerkelijk.
89
