76
NGTGEODESIA
relatie met de kartografie is steeds een bijzondere geweest.
Tot de opvallende ontwikkelingen van de laatste decennia
behoort voor de geodesie het betreden van de maritieme om
geving en de ruimte buiten de aarde, die elk om speciale
voorzieningen vragen of die bieden. De geodesie is een kleine
beroepsgroep gebleven, waarbinnen de grote variatie van
taken op gespannen voet staat met de omvang daarvan.
De eigentijdse neiging van de geodesie tot marktgericht den
ken vraagt enige bespiegeling. In de geodesie moet het
marktbegrip ruim worden opgevat. In economische termen
is er immers nauwelijks sprake van een markt voor weten
schappelijke geodetische produkten en diensten. Verder zijn,
als gevolg van de huidige sterke betrokkenheid van de over
heid als opdrachtgever en als afnemer, veel van de geo
detische produkten en diensten geen artikelen waarvan de
prijs wordt bepaald door het vrije mechanisme van vraag en
aanbod. Het is te bedenken dat de geodesie weliswaar over
specifieke kennis en vaardigheden beschikt, maar dat de
produkten en diensten die daaruit voortkomen, niet uniek
behoeven te zijn. Uniek in de zin dat andere beroepsgroepen
die produkten en diensten niet zouden kunnen leveren. Bij
een ruime opvatting van het marktbegrip mag in de geodesie
niet alleen van de bestaande vraagzijde worden uitgegaan,
maar moet vooral ook worden getracht een beeld te vormen
Fig. 1.
Marktsectoren
van geodetische
produkten en
diensten.
van de toekomstige behoeften van de
samenleving en van wat de geodesie ter
vervulling van die behoeften zou kun
nen aanbieden.
Geodetische produkten en diensten
worden thans in hoofdzaak gebruikt
op de volgende toepassingsgebieden of
markten (fig. i):
a. beschrijving en het onderzoek van
de aarde als natuurlijk object;
b. inrichting (inclusief de planning
daarvan) en het beheer van de ruim
te op aarde;
c. plaatsbepaling op en rond de aarde.
Deze indeling van de geodetische markt
is ingegeven door de verschillende ge
aardheid van de klantenkringen.
Marktsector (a) omvat voornamelijk het
aardwetenschappelijk onderzoek, maar
ook de beheersing van het leefmilieu.
Marktsector (b) heeft betrekking op
veranderingen van de natuurlijke om
geving door menselijk ingrijpen. Dit
toepassingsgebied bestrijkt in Neder
land het overgrote deel van de huidige
geodetische activiteiten. Marktsector
(c) dient de navigatie; van statische
niet-geodetische plaatsbepaling te land
tot de actuele baanbepaling van aard-
satellieten.
Afhankelijk van de beoogde toepassing
maakt de geodesie gebruik van gedeel
telijk zelf geschapen infrastructurele
voorzieningen: de geodetische infrastruc
tuur. Kenmerkend voor een geodetisch
infrastructurele voorziening is dat zij
voor meerdere partijen en voor meer
dere toepassingen bruikbaar is. De geo
desie kent diverse vormen van voor
zieningen, die aldus als infrastructureel
zijn aan te merken. In de eerste plaats
zijn daar de referentiesystemen voor
horizontale positie en hoogte. Tot de
geodetische infrastructuur zijn echter
ook de normen te rekenen, die worden
gehanteerd bij de overdracht van ge
gevens en kennis en die vooral worden
gebruikt voor de bewaking van kwali
teit en doelmatigheid. Zij vertegen
woordigen het normatieve aspect van de
geodetische infrastructuur (fig. 2).
Sprekend over de organisatie en de
structuur van de geodesie in Nederland
behartigt de overheid direct of indirect
de belangen van ons land en zijn in
woners op de drie beschreven toepas
singsgebieden. Zij wordt daarmee voor
een aantal min of meer specifieke taken
gesteld. Soms houdt de overheid de uit
voering van zulke taken of van delen
daarvan onder zich, in andere gevallen
