1
l nu J
JJ
l)
NGT GEODESIA
1995-4
tie: eenvoudige tot uiterst complexe
uitspraken over tijd, plaats (geometrie)
en materie (thematiek). De structuur
daarvan zal hier niet worden bespro
ken. Ook over de vorm waarin de uit
spraken worden vastgelegd en overge
dragen, zijn in de schema's nog geen
uitspraken gedaan. Dit valt te onder
zoeken als aspect van het informatiever
zorgingsproces.
Informatieverzorgingsproces
In dit artikel is, net als door de subcom
missie NGP, de term informatieverzor
ging gekozen om de gebruiksgericht-
heid te benadrukken, maar zij omvat
ook inwinning, opslag en bewerking.
Het proces is ondersteunend ten op
zichte van het probleemoplossings- of
hypothesetoetsingsproces. Het bestaat,
net als deze processen, uit een groot
aantal zeer verweven onderdelen. Op
grond van formele en materiële overwe
gingen kan het beknopt worden samen
gevat in het WDGM-model [9].
Ruimtelijke informatie is in zowel
mentale, grafische als digitale vorm op
te slaan, te verwerken en over te dragen.
Dit leidt tot de basissystemen en -pro
cessen die in fig. 5 zijn afgebeeld, in
matrixvorm en als diagram. De matrix-
vorm maakt ook de evolutie duidelijk:
ook zonder computer, schrift en teke
ning konden en kunnen we in de we
reld ingrijpen. De grafische en digitale
„schil" hebben elk nieuwe mogelijkhe
den verschaft en zijn voor de huidige
maatschappij onmisbaar geworden. De
prijs is echter een sterk toegenomen
complexiteit [10].
De drie processen samen
gevoegd
Het veranderingsproces van de wereld,
het probleemoplossingsproces en het
informatieverzorgingsproces, heel glo
baal samen weergegeven in fig. 2, kun
nen nu wat meer gedetailleerd worden
samengevat in fig. 6. Voor het tonen
van alle relaties uit de voorgaande sche
ma's zou minstens een driedimensiona
le structuur nodig zijn; omdat zoiets
moeilijk te tekenen en te lezen is, wordt
hier volstaan met een sterk vereenvou
digd schema.
In horizontale richting zien we een aan
tal stappen van het probleemoplossings
proces en de hypothetisch-deductieve
methode gecombineerd: er wordt eerst
via een experiment wat meer getoetste
kennis verzameld voordat er definitief,
in het groot, plannen worden gereali
seerd. Deze menging van beide typen
Fig. 3.
Het probleem
oplossingsproces,
gericht op verant
woord ingrijpen
in de wereld.
De nummering
geeft de volgorde
van de verschillende
activiteiten aan, de
lijndikte van de
kaders dehard
heidvan wereld
en gedachten.
processen komt veel voor, denk maar aan het werken met
allerlei prototypen (schaalmodellen, proefpolders).
In verticale richting is de informatieverzorging afgebeeld.
Deze verandert voortdurend van inhoud en structuur, afhan
kelijk van de verschillende fasen van het probleemoplossings
proces. Bij hypothesevorming en planning bijvoorbeeld
wordt even niet naar de wereld gekeken, maar uitsluitend
naar de informatie die in onze hersens, op papier of in digi
tale bestanden beschikbaar is. Aan het begin van het proces is
er een informatiestroom van de wereld in de richting van het
probleemoplossingsproces. Halverwege is er vooral een
stroom vanuit dit proces naar de grafische en digitale opslag
en verwerkingsmiddelen: in een probleemoplossingsproces
wordt informatie niet alleen toegepast, maar ook geprodu
ceerd! Aan het eind wordt de beschikbare informatie terug
vertaald naar ingrepen in de wereld.
De vier horizontale banden stellen de informatiebases voor,
verzamelingen van opgeslagen en over te dragen informatie
[11]. Deze informatiebases bevinden zich niet alleen op pa
pier en in de computer, zoals vaak wordt gedacht, maar ook
in de hoofden van de mensen en in de wereld zelf [12], De
kennis van de mensen is meestal redelijk stabiel en de meeste
voorwerpen treffen we gelukkig elke dag weer op dezelfde
plek aan. Informatie-overdracht vindt, behalve tussen de
informatiebases onderling, ook plaats binnen de informatie
bases. Een beperkte selectie van deze overdrachten is als
horizontale pijlen in het schema afgebeeld. Men draagt mon
deling informatie over, met de bijpassende gebaren of hande
lingen (MM-processen), men stuurt elkaar brieven, tekenin
gen of kaarten toe (GG-processen) of men verzendt digitale
bestanden (DD-processen). Dit alles meestal in combinatie.
Probleemoplossingsproces en informatieverzorgingsproces
zijn in hoge mate met elkaar verweven. Het één kan niet
zonder het ander. Een informatieverzorgingsproces ontaardt
wanneer het niet plaatsvindt „onder curatele van een pro
bleem" [13]. Anderzijds loopt een probleemoplossingsproces
in het honderd wanneer de informatieverzorging niet goed is
geregeld. De verwevenheid is echter geen reden om beide
1GEGEVENS- 2. PROBLEEMSTELLING
INWINNING
"SCHADE EN SCHANDE"
r N
beelden
'gedachten
van
over
gewenste
toestand
toestand
nu
V
3. DIAGNOSE,
PROGNOSE
toestand
dan
4. DOELSTELLING
6. TOETSING
OP FUNCTIONEREN
EN MAAKBAARHEID
"verwachte "V
toestand
zonder
maatregelen
(prognoses)
(verwachte
toestanden
na mogelijke
ingrepen
(plannen)
5. PLANNING,
ONTWERP
9. CONTROLE
OP UITVOERING,
NAKAARTEN
7. UITVOERING
VAN MAATREGELEN
f beelden
toestand
van
na
toestand
ingreep
na
ingreep
gedachten
over
gewenste
toestand
dan
PROBLEEMOPLOSSINGSPROCES
8. GEGEVENS-
INWINNING
10. EVALUATIE
187
