Vormverandering van gletsjers
Een halve eeuw fotogrammetrisch volgen van een
Groenlandse gletsjer in het kader van het broeikaseffect
en de zeespiegelstijging
Projectinformatie
NGT GEODESIA
1995-4
deformation analysis, environment, applications
deformatie-analyse, milieu, praktijk
KEYWORDS
TREFWOORDEN
Tegenwoordig wordt veel onderzoek verricht om het
verband te bepalen tussen het broeikaseffect en een even
tuele zeespiegelstijging. Een voorbeeld hiervan is het
Greenland Ice Margin Experiment (GIMEX) [8],
Het centrale doel van het GIMEX-project is het bepalen
van de bijdrage van de Groenlandse Ijskap aan een toe
komstige verandering van de zeespiegel [2]. Een belangrijk
onderwerp hierbij is het bepalen en volgen van recente
veranderingen van de Groenlandse Ijskap om zo een beter
inzicht te krijgen in de huidige massabalans.
Het grootste deel van het GIMEX-
onderzoek bestaat uit het modelleren
van de energiebalans van het oppervlak
van de Groenlandse Ijskap met name
om en rond de Leverett-gletsjer (fig. 1)
[12, 13]. Hiervoor zijn meteorologi
sche meetcampagnes uitgevoerd door
de Universiteit Utrecht en de Vrije
Universiteit Amsterdam zowel op het
ijs als in de toendra's. Door het verza
melen en interpreteren van gegevens
over klimaat- en ijsrandveranderingen
kunnen uitspraken worden gedaan over
de invloed van het klimaat op de ijs-
rand van de Groenlandse Ijskap. Deze
uitspraken dragen bij aan het onder
zoek naar het broeikaseffect.
Metingen ten behoeve van de bepaling
van ijsrandveranderingen zijn uitge
voerd langs landmeetkundige en foto-
grammetrische weg. Dit geodetische
deel van het GIMEX-onderzoek is uit
gevoerd bij de Faculteit der Geodesie
van de TU Delft [5]. Dit artikel is geba
seerd op dat onderzoek. De doelstelling
is om, uitgaande van beschikbare lucht
foto's uit de jaren 1943, 1968 en 1985,
de positie-, de hellingshoek- en de volu
meverandering van de Leverett-gletsjer
te bepalen. In te winnen hoogtege-
gevens in de vorm van DHM's en pro
fielen moesten worden bepaald met een standaardafwijking
van 1 m. Door de vlakheid van het gebied mocht de precisie
van de planimetrie geringer zijn, namelijk 5 m.
In dit artikel wordt eerst algemene informatie gegeven over
gletsjers en hun positiegedrag ten gevolge van klimaatver
anderingen. Vervolgens wordt beschreven welke metrische
informatie over het onderzoeksgebied bekend is. Daarna
wordt besproken op welke wijze en met welke precisie en
betrouwbaarheid gletsjerveranderingen zijn vastgesteld. Ten
slotte volgen conclusies en aanbeve
lingen. Fig. 2 geeft schematisch de ge
volgde procedure weer.
ir. C. M.
Roelfsema,
Geodan
Geodesie BV.
A. van Voorden
M. Sc.,
Faculteit der
Geodesie,
TU Delft.
drs. F. van
Tatenhove,
Vakgroep Fysische
Geografie en
Bodemkunde,
Universiteit van
Amsterdam.
Voor het onderzoek was het eerst nood
zakelijk om het gedrag van een gletsjer
te bestuderen en vervolgens is vastge
steld welke metrische gletsjerinformatie
beschikbaar was.
Ijskappen en gletsjers
De aarde is voor 10% bedekt met land-
ijs. Tijdens de laatste ijstijd was het
landijs drie keer zo uitgestrekt dan op
dit moment. Het totale volume aan ijs
is nu ongeveer 14 miljoen km3, dit is
minder dan 0,8% van de totale water-
hoeveelheid op aarde. Als de Groen
landse Ijskap zou smelten, zou de zee
spiegel 6,7 m stijgen [6], Klimaatver
anderingen kunnen op langere termijn
invloed hebben op de omvang van de
ijsmassa's. Als landijs topografie-bedek-
kend is, wordt het wel een ijskap ge
noemd. Aan de rand van een ijskap
bevinden zich gletsjers. Voor een beter
begrip is het nodig om meer te weten
over de massabalans van een ijskap
(fig. 3). Daarbij wordt de ijskap ver
deeld in de accumulatiezone en de
ablatiezone (zie kader). De grens tussen
193
