A
NGT GEODES1A
pliceert automatisch uitbreiding van
de mogelijkheden van GIS en de vra
gen die hieraan kunnen worden ge
steld. Het vervaardigen van DHM's
is al vele jaren mogelijk voor vlak en
glooiend terrein. Voor breuklijnen en
door de mens gemaakte objecten zo
als gebouwen was echter nog geen
goede oplossing voorhanden. Hier
voor is nu een algoritme gepre
senteerd voor de reconstructie van
gebouwen op basis van DHM-
metingen. Men dient dan wel een
bibliotheek met alle ijktypen gebou
wen beschikbaar te hebben.
Digitale aerotriangulatie
Binnen dit aandachtsveld werd een
overzicht gegeven van de geschiedenis
van aerotriangulatie met digitale foto-
grammetrie als nieuwste techniek
(Dieter Fritsch).
Door Wolfgang Förstner werd een
aantal ,,matching"-technieken en stra
tegieën in puntsoverdracht gepresen
teerd. Voorbeelden waren matching op
basis van de kleinste kwadratenmetho-
de (nauwkeurigheid van 0,1 pixelgroot
te) en „feature based matching" (nauw
keurigheid van 0,3 pixelgrootte). Een
beperking voor automatische aerotrian
gulatie en blokvereffening is de opspo
ring van gesignaliseerde paspunten. De
resultaten van digitale aerotriangulatie
van een klein testblok (28 foto's van
Forssa-testblok voor de OEEPE) wer
den gepresenteerd.
Andere lezingen betroffen onder andere
bloktriangulatie op basis van 3-lijn
beelden en ervaringen in het praktische
gebruik van digitale aerotriangulatie.
Verder kwamen ervaringen aan bod
met andere digitale systemen, zoals de
DSW 100 van Helava en het Image
Station van Intergraph. Beide systemen
zijn sinds enkele jaren operationeel.
Driedimensionale GIS-systemen
Uwe Lohr gaf een lezing over het To-
poSys laser scanningsysteem (vroeger
van firma Dornier, sinds dit jaar een
zelfstandige organisatie). Dit is een sys
teem dat een digitaal terreinmodel
(DHM) kan maken van kunstmatige
objecten.
Andere lezingen betreffende dit onder
werp waren:
eerste ervaringen met automatisch
genereren van DHM's in bebouwde
kommen;
van een DHM naar een topografisch
informatiesysteem;
3D-GIS van het oude deel van Re
gensburg;
3D kunstmatige landschappen, data
acquisitie, modellering en visualisa
tie;
verwerking van fotogrammetrisch
vervaardigde DHM's in GIS van
Ruhrkohl AG;
gebruik van GIS-methoden in land
schapsplanning en milieu-acceptatie
tests;
middenschalig digitaal karteerproject
in Indonesië;
gebruik van fotogrammetrische data
voor een GIS voor de bosbouw;
fotogrammetrie in de bosbouw een
instrument voor efficiënt inventarise
ren en planning.
Verder zijn de voor- en nadelen van de
compressietechniek JPEG met de con
sequenties van compressie (q-factor 0
tot 799) gepresenteerd.
Ook de organisatoren droegen bij via
enkele korte lezingen over nieuwe func
tionaliteiten in PHODIS, fotogramme
trische scanners, 3D-reconstructie van
gebouwen met gebruik van Linear Edge
Segments en een object-georiënteerde
DHM in GIS. In de middagen kon een
en ander via demonstraties worden ge
visualiseerd.
Jan de Jong
Nederlandse ARC/INFO-
gebruikersdag
Op 27 september 1995 werd te Rot
terdam weer een Nederlandse ARC/
INFO-gebruikersdag gehouden. Lezin
gen (van leveranciers, gebruikers en
„makelaar" Bridgis) alsmede demo-
markt vonden gretig aftrek. In Neder
land verspreidde Logisterion dan ook al
1200 ARC/INFO-, 150 ARCCAD- en
meer dan 1000 ARCVIEW-Iicenties
van producent ESRI (Environmental
Systems Research Institute) uit de
USA.
Topspreker was S. J. Camarata (USA)
van ESRI. Deze als ,,SJ" aangeduide
Amerikaan startte met de missie van
ESRI-oprichter en president Jack Dan-
germond. Men wil access and analyse
information faster, easier and better than
any other systemIn elke volgende re
lease zullen performance en kwaliteit
beter zijn. GIS op Internet zal nieuwe
wegen bieden, enzovoorts
Technisch nieuw voor ESRI is de
Spatial Database Engine (SDE), volle
dig relationeel en vooralsnog „Oracle-
oriented". Deze ontwikkeling werd
verder uit de doeken gedaan door
drs. ing. M. F. Herbold van Logiste
rion. GIS (high- en/of low-end) wordt
daarmee een applicatie op een open
database-omgeving. Het SDE-object-
I99S-"
model bevat geografische en adminis
tratieve gegevens in de ene database.
Voor snelle toegang (retrieval) wordt
ruimtelijk indexeren toegepast. Een se
lectie van 8000 punten uit 15 miljoen
punten kost 0,04 seconden. Ruimtelij
ke bevragingen op 1 miljoen percelen
vergen minder dan 0,03 seconden. Ge
dacht wordt hierbij aan missiekritische
systemen voor bijvoorbeeld alarmdien
sten: zoals het terrabyte-bestand dat alle
Nederlandse straten bevat en direct
toont vanwaar men belt.
Een deel van de presentaties kwam
uiteraard Amerikaans over. Met de
SDE stapt men na jaren inderdaad over
op een nieuw concept. Een nieuwtje
voor Logisterion zelf is het starten van
„Consultancy Services" los van GIS-
pakketleverantie. Een model van een
„GIS Optimalisatie Stappenplan" is
ontwikkeld met als fasen bewustwor
ding, inventarisatie, analyse en verbete
ringen. Pas als applicatiebouw een on
derdeel van de laatste fase zou zijn, ont
staat nog iets pakketafhankelijks. De
toekomst is echter aan „Open-GIS".
Adri den Boer
TECHNIEK
Variant van TOP25raster
Namens de Topografische Dienst in
troduceerde Bridgis op 1 oktober 1995
,,TOP25raster compact", een variant
van TOP25raster. De digitale topogra
fische kaart 1 25 000 in raster wordt al
door vele gebruikers toegepast in geo
grafische informatie systemen. TOP25-
raster compact bevat slechts twee van
de oorspronkelijk vier zoomlevels.
Daardoor is de omvang van het bestand
gereduceerd tot minder dan 10% van
de oorspronkelijke versie. Niettemin is
er nog steeds sprake van een zeer gede
tailleerd kaartbeeld.
De introductie van TOP25raster com
pact is een antwoord op problemen die
met name gebruikers van desktop map
ping (DTM) systemen ondervonden.
Door de omvang van 20 Mb per kaart-
blad was de eerste versie in deze syste
men niet goed bruikbaar. De nieuwe
variant biedt met 1,25 Mb per kaart-
blad veel meer mogelijkheden. Boven
dien is de prijs ongeveer een derde van
de prijs van de TOP25raster. Een bij
komend voordeel is dat TOP25raster
compact van geheel Nederland op één
CD-ROM kan worden geplaatst.
Inlichtingen: Bridgis BV, Desiree
Coppes, telefoon (08870) 13047, fax
(08870) 15787.
527
