NGT GEODESIA
1996-2
Op de beurs werd de voor Barcelona
(ICA) samengestelde „UK National
Map Exhibition 1995" opnieuw ge
toond. Naast fraai kleinschalig mate
riaal was er bijvoorbeeld ook een stro-
kenkaart 1 2000 (een „customized
Superplan" van Ordnance Survey)
voor het beheer van de Channel Tun
nel Terminal.
Bij deze beschaafde pr-cultuur be
hoorde ook de prijsuitreiking voor de
beste lezing en de verkiezing van de
(UK-)GIS-journalist van het jaar. In
het Jaarboek en aan de tentoonstel-
lingswand prijkt zelfs een „Roll of
Honour" met de winnaars sinds 1990.
Een idee voor de winnaars van het
beste artikel in NGT Geodesia?
Adri den Boer
Fifth International
Symposium On Land
Subsidence
Het Fifth International Symposium
On Land Subsidence (FISOLS 95)
werd gehouden van 16-20 oktober
1995 in Kijkduin. Het symposium
werd georganiseerd door de Interna
tional Association of Hydrological
Sciences (IAHS), de United Nations
Educational Scientific and Cultural
Organization (UNESCO), the Inter
national Association of Geodesy
(IAG) en de Nederlandse Commissie
voor Geodesie (NCG). Zoals uit deze
lijst al blijkt, had het symposium een
multidisciplinair karakter. Het was de
eerste keer dat de geodesie vertegen
woordigd was.
Het hoofddoel van het symposium
was: „Het verzamelen van specialisten,
wetenschappers, ingenieurs en autori
teiten, op alle relevante vakgebieden
ten einde het optreden van bodem
daling, de oorzaken en gevolgen hier
van te bestuderen, inclusief mogelijke
tegenmaatregelen". Om dit doel te
realiseren, zijn door de organisatie zes
thema's geselecteerd, aangevuld met
een case-studie. De thema's, die wer
den gepresenteerd aan de hand van
voordrachten en postersessies, zijn:
Bodemdaling ten gevolge van de
onttrekking van vaste stoffen
In deze sessie werden problemen be
handeld, veroorzaakt door de winning
van vaste stoffen, zoals zout, minera
len en kolen. Onderwerpen die aan de
orde kwamen, waren:
ontstaan van „sink-holes" en bo
demdaling door de winning van
zouten;
bodemdaling door de onttrekking
van mineralen;
bewegingen ten gevolge van fluctu
aties in het waterniveau in onder
grondse lagen (mijnwater);
bodemzetting ten gevolge van tun
nelbouw.
Bodemdaling ten gevolge van de
onttrekking van vloeibare stoffen
De onttrekking van vloeibare stoffen,
zoals grondwater, olie en gas, is één
van de belangrijkste oorzaken van bo
demdaling. Veelal wordt onderscheid
gemaakt tussen bodemdaling door de
onttrekking van grondwater en de
onttrekking van vloeibare delfstoffen
als olie en gas. Veel van deze effecten
tonen overeenkomsten.
Natuurlijke oorzaken van
bodemdaling
Bodemdaling door natuurlijke oor
zaken kan lokaal en regionaal plaats
vinden. Tektonische bewegingen
strekken zich uit over grote tijdspan
nen, terwijl lokale effecten op korte
termijn tot instortingen kunnen lei
den. Uit alle presentaties bleek dat een
integrale aanpak van de problemen
noodzakelijk is. Er is sterke behoefte
aan uitgebreide databases, zoals gede
tailleerde lange-termij ngegevens over
de opgetreden daling, geofysische
data, materiaaleigenschappen en seis
mische data.
Meettechnieken
Dit was voor geodeten de interessant
ste sessie. Van oudsher is waterpassen
de meest gebruikte meettechniek voor
het bepalen van bodemdaling. Steeds
meer ruimtetechnieken worden tegen
woordig toegepast, met GPS als wel
bekend voorbeeld. In de presentaties
kwamen de volgende vier onderwer
pen aan de orde:
case-studies om bodemdaling te be
palen met herhaalde waterpascam
pagnes;
case-studies om bodemdaling te be
palen met GPS-waarnemingen;
testen van nieuwe geodetische
(ruimte) technieken;
combinatie van meerdere meettech
nieken.
Theorie en modelvorming
Vooral geologische modellen werden
besproken. Drijfveer achter de ont
wikkeling van deze modellen is om
bodemdaling (of zelfs aardbevingen en
andere rampzalige gebeurtenissen) te
kunnen voorspellen. Een probleem
hierbij is het ontbreken van voldoende
gegevens om modellen te verifiëren en
te verbeteren. Vaak wordt teruggegre
pen op een beperkt aantal geregistreer
de case-studies of worden aannamen
gedaan in de hoop dat deze in de toe
komst wel geverifieerd zullen worden.
Omgevingseffecten en tegen
maatregelen
Duidelijk werd hoezeer bodemdaling
invloed kan hebben op de omgeving,
zowel op de natuurlijke omgeving als
op infrastructurele werken. De gevol
gen zijn velerlei:
schade aan duinen en dijken;
problemen bij het reguleren van op
pervlaktewater;
binnendringen van brak water van
uit zee;
schade aan gebouwen, wegen, pijp
leidingen, enz.
Uit de presentaties blijkt dat maat
regelen die de oorzaken aanpakken,
moeilijk te nemen zijn. Men legt zich
vooral toe op het onderkennen van
bodemdaling en het oplossen van de
optredende problemen. Soms wordt
het verband tussen de optredende da
ling en grondwateronttrekking wel ge
legd. Dan is men in staat door een ge
coördineerde grondwateronttrekking
de bodemdaling te beperken.
Peter Joosten
Van pionier tot partner - 50 jaar
ingenieursbureau Van Steenis
Samengesteld en geschreven door Karei
Hubert, uitgegeven door Parados Publis
hers BV in opdracht van Ingenieurs
bureau Van Steenis BV te Houten, 60
p., ill.
In november 1995 bestond Inge
nieursbureau Van Steenis 50 jaar. Re
cent gebeurde er veel binnen het be
drijf. Het werd van een coöperatieve
