A
Van de 4e Nauwkeurigheidswater
passing kan worden vermeid dat de
standaardafwijking ten opzichte van
Amsterdam langs de grens ongeveer
7 mm bedroeg. In de secundaire
waterpasnetwerken bedraagt de stand-
daardafwijking ten opzichte van de
aangehouden Ondergrondse Merken
ongeveer 5 mm.
Fig. 5.
Verticale
bewegingen van
peilmerken in
de periode
1926-1995 in
de provincies
Noord-Holland en
Zuid-Holland.
entreegeld de hoogtegegevens en wijzigingen toegestuurd
door middel van lijsten. Thans kan men zich zowel abon
neren op peilmerkkaarten en -lijsten, als op een videotex-
systeem, NAPTEX genaamd. Tegen betaling wordt de
abonnee dan regelmatig van nieuwe kaarten en lijsten voor
zien, terwijl hij door raadpleging van NAPTEX zich de
meest actuele hoogte-informatie kan verschaffen en tevens
de geschiedenis van het peilmerk kan raadplegen. Overi
gens kan men op aanvraag ook de geschiedenis van peil
merken in lijstvorm ontvangen. Modernisering van de
peilmerkkaart en NAPTEX (o.a. via Internet) zijn in voor
bereiding. Sinds 1989 geeft de afdeling NAP een jaar-
bericht uit, waarin vermeld staat welke werkzaamheden
het afgelopen jaar zijn uitgevoerd en welke er voor het
komende jaar staan gepland.
Een inventarisering van de hoogtemetingen in ons land
in het verleden laat zien dat hoogte-informatie niet alleen
gebonden is aan een vaste plaats op aarde, maar dat die
informatie ten opzichte van de aarde kan veranderen. Voor
de peilmerken komt dit tot uitdrukking in veranderende
hoogten in de peilmerklijsten of in de historische over
zichten van het NAP. Deze veranderingen reflecteren bewe
gingen van de bovenste aardlagen. Basis vormden daarvoor
de in verticale zin als stabiel aangehouden Ondergrondse
Merken en het datumpunt in Amsterdam. Fundamenteel
onderzoek en kinematische bewegingsanalyses leverden het
bewijs dat ook de aardlagen waarin de Ondergrondse Mer
ken zijn gefundeerd, in hoogte veranderen en dat Neder
land aan de rand rond de 2 dm per eeuw kantelt. Hierbij
zakken relatief de kustregio's en stijgen de zuidoostelijke ge
bieden. Dat heeft als gevolg dat ook het gebied Amsterdam
met het datumpunt - afhankelijk van het referentiemodel -
sterk verandert (fig. 5). Voor de lokaal aangesloten secun
daire waterpassingen geldt dat ze momenteel geen uniforme
referentie meer hebben, de samenhang is licht verstoord.
Voor de toekomst werden recentelijk voor een betere
hanteerbaarheid zowel de gegevens uit het nationale HIS
als de gegevens uit het bewegingsonderzoek in één systeem
geïmplementeerd, het Geografisch InformatieSysteem Bo-
demBeWeging (GISBBW). Het systeem maakt de verticale
bodembeweging binnen de grenzen van Nederland en de
relatie met de zeespiegelvariaties, de incidentele waterover
last, de verdroging van het land op bepaalde plaatsen en de
mogelijke klimaatverandering zichtbaar. De resultaten zijn
van nationaal belang en zijn door deelname aan internatio
nale projecten en door presentatie en publikatie op con
gressen en symposia naar buiten gebracht.
De 5e Nauwkeurigheidswaterpassing
De berekende resultaten van bewegingen van Ondergrond
se Merken en peilmerken hebben geleid tot een omslag in
het geologisch/geodetisch denken:
bodembewegingen zijn in Nederland zo opmerkelijk, dat
er rekening mee moet worden gehouden: een statische
verwerking van gegevens op nationale schaal is niet meer
verantwoord;
Aanvankelijk werden de waterpassin
gen per traject gearchiveerd en gepu
bliceerd. Maar vrij spoedig (eind vori
ge eeuw) ging men over tot het aan
leggen van losbladige registers per
verkenmerk (later peilmerk genaamd),
per gemeente en per provincie. De pu
blikatie geschiedde in elf boekdelen,
twee per provincie (de zogenaamde
rode en blauwe boekjes), terwijl de bij
houding van deze publikatie gebeurde
door wijziginglijsten en aanvullingen.
Vanaf 1960 werd overgestapt op een
archivering middels een kaartsysteem
per peilmerk per topografisch blad
1 25 000. De publikatie werd ge
wijzigd, de klant kon voortaan een
peilmerkkaart bestellen (waarvoor per
bestelling diende te worden betaald)
en kreeg na betaling van een eenmalig
mm/|aar
99
NGT GEODESIA
1996-3
NAP in verandering
Archivering en informatie
verstrekking
