De geoïde voor Nederland
Waterpassen met GPS nu mogelijk dankzij
zeer nauwkeurige geoïde
Projectbeschrijving
NGT GEODESIA
1996-5
physical geodesy, geoid, height measuring
fysische geodesie, geoïde, hoogtemetingen
KEYWORDS
TREFWOORDEN
|2%|> :<#11ÏÏ5
Voor nauwkeurige hoogtemetingen met GPS moet
men beschikken over een geoïde met een precisie op
centimeterniveau. l ot voor kort was de geoïde voor
Nederland bekend met een precisie op decimeterniveau.
Daarom is dit voorjaar een nieuw model voor de geoïde
voor Nederland berekend. In dit artikel wordt ingegaan
op de ontwikkelde berekeningsmethode van de geoïde,
de data-verzameling, de geoïde-resultaten en de
kwaliteitsanalyse.
Met de opkomst van GPS ontstond
een nieuwe mogelijkheid om naast het
traditionele waterpassen hoogten te
bepalen. De hoogten uit GPS zijn ech
ter niet dezelfde hoogten als de in
Nederland gebruikte NAP-hoogten
(orthometrische hoogten). De relatie
tussen de GPS-hoogten h en de NAP-
hoogten H wordt gelegd door de
geoïdehoogte N middels fig. 1):
H h - N (1)
Door de wens waterpasmetingen aan
te vullen of te vervangen door GPS-
metingen was een precies geoïdemodel
nodig om de gewenste precisie voor de
NAP-hoogten (cm-orde) te verkrijgen.
In 1985 is voor de laatste keer de
geoïde voor Nederland bepaald [7].
De precisie hiervan bedroeg ongeveer
1-2 dm binnen Nederland. Om een
hogere precisie te bereiken, is eind
jaren '80 een gezamenlijk project op
gestart van de Meetkundige Dienst
van de Rijkswaterstaat en de Faculteit
der Geodesie van de Technische Uni
versiteit Delft. Doel van dit project
was om de geoïde binnen Nederland
zo goed mogelijk te bepalen, waarbij
men dacht aan een precisie van 1—2
cm. Al snel was duidelijk dat een
dr. ir. E. J. de
Min,
Faculteit der
Geodesie,
TU Delft; thans
Meetkundige
Dienst van de
Rijkswaterstaat,
Advies en
Onderzoek
Plaatsbepaling.
Fig 1.
Verschillende
referentievlakken
en hoogten.
nieuw zwaartekrachtnet in Nederland moest worden ge
meten om dit doel te bereiken. In de periode 1989-1994
zijn daarom ruim 7800 nieuwe zwaartekrachtpunten be
paald in Nederland. Naast deze verbeterde gegevens was
het voor de cm-precisie ook nodig de berekeningsmethode
en de berekeningstechnieken te verbeteren. Deze verbete
ringen zullen in dit artikel worden beschreven, evenals het
geoïde-resultaat en de kwaliteit ervan.
Het gehele project kan worden opgesplitst in drie delen:
het meten van preciese zwaartekrachtpunten in Neder
land met een kleine onderlinge afstand:
het verrichten van GPS- en waterpasmetingen om de
geoïde te kunnen controleren en eventueel te verbeteren;
de methode en technieken die worden gebruikt voor de
geoïdeberekening.
Zwaartekrachtnet
Toen in 1989 was besloten dat de zwaartekracht opnieuw
zou worden gemeten, is eerst een proefproject gemeten in
het Peel-gebied [5]. Uit dit project bleek dat, teneinde de
fout in de geoïde ten gevolge van de zwaartekrachtdata
binnen Nederland kleiner dan 1 cm te houden, een afstand
tussen de meetpunten van ongeveer 2,5 km nodig is. Om
dat voor elk van de punten ook de NAP-hoogte nodig is
om zwaartekrachtanomalieën te kunnen uitrekenen, is
GPS-hoogte
NAP-hoogte
aardoppervlak
geoide (NAP)
geoidehoogte
ellipsoide
191
