de mens. Bollmann, hoogleraar karto-
grafie in Trier, schetste het onderzoek
dat aan zijn instituut plaatsvindt: kar-
tosemiotiek en beeldschermcommuni
catie. Onderdeel daarvan is ook het
kaartgebruik door middel van grafi
sche interactiemiddelen. Er moeten
operaties kunnen worden uitgevoerd
in de doelruintte, de zoekruimte, de
Fig. 1. Een vierlaags-semiotiek.
probleemruimte en de resultaatruim
te, door middel van acties in het kaart
beeld, de legenda en in andere externe
media. Van der Schans sprak over
modale en narratieve structuren in de
milieu-informatie, op basis van een
symmetrische semiotiek in vier lagen
(fig. 1), met een accent op het onder
scheid tussen waarnemingsperspectief
en vertelperspectief, en gericht op het
menselijk handelen. Van Nouhuys,
een politicoloog van Nederlandse
komaf die geheel in de milieu-infor
matie verzeild was geraakt, hield een
bijzonder aansprekend betoog over
verschillende semiotische aspecten.
Hij spitste dit toe op in ontwikkeling
zijnde semantische netwerken, waarin
oorzakelijke relaties een belangrijke rol
speelden.
In de volgende vier voordrachten lag
het accent wat minder op de semiotiek
als zodanig, maar vooral op het pro
bleem van de meta-informatie: hoe
maken we alle informatie toeganke
lijk? Sinowsky beschreef de proble
men van het kiezen van trefwoorden
in het Umweltforschungsinforma-
tionssystem UFIS (http://www.gsf.de/
UFIS/ufis). Dafiler gaf een inleiding
over Informationsraume: virtuele
landschappen die niet de wereld be
schrijven maar informatie over de
wereld, en die dan vanuit verschillen
de perspectieven worden getoond.
Daarbij werd gebruik gemaakt van
VRML, een ontwikkeltaal voor virtual
reality. Het zag er allemaal erg span
nend uit, maar bij de discussie kwam
wel naar voren dat visualisering haar
grenzen heeft en dat we moeten op
passen voor allerlei „Schnickschnack".
De voordracht van Hosenfeld over de
opbouw van thesauri bij een ecolo
gisch informatiesysteem bleef tech
nisch gezien heel wat dichter bij de
grond. Een voordracht die me zeer
aansprak, en dat niet alleen doordat de
spreker zijn enthousiaste betoog op
bouwde rond een van mij geleende
overheadsheet, was die van Ebbing-
haus. Hij besprak de problemen, ook
de geometrische, van de koppeling van
milieu-informatie aan het ATKIS-
systeem.
De laatste twee voordrachten waren
weer wat meer filosofisch. Kremers
schetste aanzetten tot een formalise
ring van contextmodellen. Hij stelde:
informatie gegevens context, en
gaf aan dat handelingspatronen voort
komen uit gegevens, context en conse
quentie. Strategieën berusten op een
wisselwerking van onderkennen, gelo
ven, wensen en intentie. Pietsch ging
in op verschillende typen landschap
pen (ook metaforische zoals investe
ringslandschappen, gegevensverwer
kingslandschappen en gebruikersland
schappen) en de wijze waarop die kun
nen worden gepresenteerd en waarge
nomen.
Bij de slotdiscussie kwam naar voren
dat geen van de deelnemers het nut
van semiotiek in twijfel had getrok
ken. Maar het is ook niet mogelijk om
er direct recepten aan te ontlenen. Be
langrijk is het denken vanuit het han
delen van de gebruiker (de pragmati
sche dimensie) en het opbouwen van
intelligente hulpmiddelen om met de
informatie om te gaan. Daarbij lopen
we echter wel op tegen de vraag, hoe
intelligent de gebruiker dan wel moet
zijn. Want de huidige informatieland
schappen worden ongelooflijk inge
wikkeld, dat bleek wel op deze boeien
de bijeenkomst, die ook een uitsteken
de indruk gaf van het hoge niveau van
het Duitse GIS-onderzoek.
René van der Schans
Door het gebruik van de autofocus-
technologie van de Pentax-fotocame-
ra's, heeft Pentax een waterpasinstru
ment ontwikkeld, dat echt tegemoet
komt aan de wensen van de gebruiker.
Om het instrument te bedienen, be
hoeft slechts op één knop te worden
gedrukt en vrijwel direct kunnen de
gegevens worden afgelezen. De ver
eiste scherpte wordt bereikt in minder
dan drie seconden, slechts een fractie
van de tijd van een conventioneel
waterpasinstrument. Het Pentax-ob-
jectief verzekert de gebruiker van een
kristalhelder beeld.
De instrumenten zijn uitgevoerd met
een complete waterproof telescoop
behuizing, dat gebruik in de regen
mogelijk maakt. Het afgedichte met
stikstof gevulde lenscompartiment
sluit condensatieproblemen uit in een
natte en vochtige omgeving.
Het autofocus-systeem wordt gevoed
door een kleine lithiumbatterij die
goed is voor ongeveer 6000 scherpstel-
lingen. De instrumenten zijn voorzien
van een conventioneel scherpstelsys-
teem, zodat bij een lege batterij toch
kan worden doorgewerkt tot vervan
ging hiervan mogelijk is.
Inlichtingen: Pentax Benelux bv,
telefoon (076) 522 61 50, fax (076)
522 83 62.
340
ï996-7/8
NGT GEODESIA
VOM GELANDE ZUR KARTE,
UND ZURÜCK
über Modelle von Gelande und Bildflache ANSI/SPARC
3-Schema Architecture:
mentale/digital
mentale/digitale
Texte, Zeichnungen
Conceptual Schema
Internal (Physical) Schema
Internal (Physical) Schema
External Schema
TECHNIEK
Wereldprimeur:
autofocus waterpas
instrumenten
