lang. De HTW gaat uit van een systematische verdichting
van het puntenveld van de Rijksdriehoeksmeting. In dat
kader komen de grondslagelementen ter sprake.
Geometrische kwaliteit
De geometrische kwaliteit bestaat uit twee componenten,
namelijk precisie en betrouwbaarheid. De precisie beschrijft
de spreiding van bijvoorbeeld de coördinaten van een punt
ten gevolge van toevallige afwijkingen. In de praktijk wordt
de precisie van punten vaak beschreven met behulp van
standaardellipsen. De betrouwbaarheid beschrijft de grootte
van de fouten die bij een bepaalde meetopzet kunnen wor
den opgespoord en de invloed van eventueel niet-ontdekte
fouten op de berekende coördinaten van een puntenveld.
Fouten kunnen worden opgespoord als bij een meetproject
meer waarnemingen worden verricht dan strikt nood
zakelijk is voor de berekening van de coördinaten. Deze
overtalligheid maakt het mogelijk door middel van toetsing
eventuele fouten te signaleren en op te sporen.
Precisie en betrouwbaarheid worden samen ook wel nauw
keurigheid genoemd. Als in een meetproject geen fouten
aanwezig zijn, is de precisie een voldoende maat voor de
beschrijving van de geometrische kwaliteit. Daarom is het
van belang dat de betrouwbaarheid wordt gewaarborgd
door toetsing van de meetresultaten. Eén van de belang
rijkste uitgangspunten van de HTW is dan ook dat bij elke
meetopzet steeds sprake is van overtalligheid om controle
en toetsing mogelijk te maken.
Geometrische kwaliteitsbeheersing
In de HTW heeft de geometrische kwaliteitsbeheersing
betrekking op twee aspecten, namelijk het produkt en het
proces. De kwaliteitsbeschrijving van produkten is geba
seerd op puntenvelden. Een puntenveld is een verzameling
van punten waarvan de coördinaten in één coördinaten
stelsel bekend zijn. Voorbeelden van puntenvelden zijn de
GBKN (in het RD-stelsel) of een kadastraal veldwerk (in
een lokaal stelsel). Voor de beschrijving van de kwaliteit
van puntenvelden is een zogenaamd kwaliteitsmodel opge
zet. Het kwaliteitsmodel is het instrument voor de kivali-
teitsbeheersing van het produkt. Daarnaast wordt de geo
metrische kwaliteit gewaarborgd door de kwaliteit van de
landmeetkundige meet- en verwerkingsprocessen te be
heersen. Een goede kwaliteitsbeheersing van een proces
waarborgt in belangrijke mate de kwaliteit van het resul
taat, dat wil zeggen het produkt. Per toepassing wordt daar
om de kwaliteitsbeheersing van het proces beschreven.
Elk meetproject begint met het vaststellen van de kwali
teitsspecificaties van het op te leveren produkt in termen van
het kwaliteitsmodel. Op basis hiervan wordt een meetont-
werp gemaakt. Dit houdt in dat wordt beschreven welke
meetmethode wordt toegepast, welke metingen moeten
worden uitgevoerd, aan welke eisen deze metingen moeten
voldoen en hoe de metingen worden verwerkt, gecontro
leerd en aangesloten. Vervolgens worden de metingen uit
gevoerd waarbij, afhankelijk van het type metingen, ook de
nodige kwaliteitscontroles plaatsvin
den. Bij de verwerking van de me
tingen wordt door gebruikmaking
van de methoden van de geodetische
rekentechniek een toetsing van de me
tingen uitgevoerd. Dit houdt in dat
een statistische test wordt uitgevoerd,
waarbij wordt beoordeeld of de resul
taten van de metingen voldoen aan de
gestelde eisen. Deze kwaliteitscontrole
wordt gekenmerkt door een grote
mate van objectiviteit. In de HTW
wordt dan ook waar mogelijk deze
toetsing uitgevoerd. Tenslotte kan, in
dien gewenst, de kwaliteit van het op
geleverde eindprodukt worden onder
worpen aan een onafhankelijke kwali
teitsbeoordeling. In de HTW worden
verschillende mogelijkheden beschre
ven voor deze eindcontrole.
Kwaliteitsmodel van
puntenvelden
Bij de beheersing van de geometrische
kwaliteit van landmeetkundige pro
dukten en processen spelen puntenvel
den een belangrijke rol. In de praktijk
is voornamelijk informatie over de
relatieve ligging van punten van be
lang (bijvoorbeeld bij de bepaling van
de oppervlakte van percelen of het
ontlenen van maten aan de kaart).
Men is dus vooral geïnteresseerd in de
geometrische kwaliteit van de onder
linge ligging van punten. Het kwali
teitsmodel is daarom gebaseerd op de
beschrijving van de relatieve precisie
van de coördinaten van punten. Deze
beschrijving sluit nauw aan bij de ge-
dachtengang die ook al in de HTW'56
werd gevolgd.
het model maakt het mogelijk de geometrische kwali
teit van coördinaten te beschrijven en daarmee bijvoor
beeld de geometrische kwaliteit van een digitale kaart;
het model brengt een standaardisatie tot stand voor de
kwaliteitsbeschrijving van coördinaten. Dit vergemak
kelijkt de uitwisseling van kwaliteitsgegevens;
bij de aansluiting van nieuwe metingen aan bestaande
puntenvelden kan een goede toetsing worden uitge
voerd als instrument voor de kwaliteitsbeheersing bij
de bijhouding. De geometrische kwaliteit van de aan-
sluitingspunten wordt immers eenduidig en duidelijk
beschreven;
het model kan worden gebruikt bij de beoordeling van
de kwaliteit van produkten.
1996-7/8
NGT GEODESIA
Doeleinden kwaliteitsmodel
296
