Geodetische deformatie-analyse
Strategie voor het bepalen van bodemdaling
uit waterpasmetingen
Gebruikte strategie
NGT GEODESIA
1996-9
surveying, deformation analysis, theory
landmeetkunde, deformatie-analyse, theorie
KEYWORDS
TREFWOORDEN
Overal ter wereld treden deformaties op, waaronder
bodemdaling (fig. 1). Deze bewegingen kunnen zowel
natuurlijke als menselijke oorzaken hebben. Het kennen
van deze bewegingen is van groot belang, teneinde tijdig
maatregelen te nemen. Men kan hierbij denken aan het
verhogen van dijken, maar ook aan minder zichtbare
maatregelen zoals het aanpassen van het grondwaterpeil.
Sinds een aantal jaren wordt door de Faculteit der Geo
desie van de TU Delft onderzoek verricht op het gebied
van de geodetische deformatie-analyse. In de afgelopen
jaren heeft in samenwerking met de Nederlandse
Aardolie Maatschappij (NAM) en de Meetkundige
Dienst (MD) van de Rijkswaterstaat het accent gelegen
op het bepalen van bodemdaling uit waterpasmetingen.
Hierbij is een strategie voor de verwerking van dergelijke
metingen afgeleid. Dit artikel geeft een beschrijving van
deze strategie.
Deformatie-analyse kan op meerdere
manieren worden aangepakt, afhanke
lijk van de doelstellingen. Er kan een
onderscheid worden gemaakt tussen
absolute en relatieve deformatie-ana
lyse. Bij absolute deformatie-analyse
worden de deformaties beschreven ten
opzichte van buiten het deformerende
gebied liggende, en dus stabiele, refe
rentiepunten. In de meeste gevallen
zal deze aangenomen stabiliteit wel ge
controleerd moeten worden. Bij rela
tieve deformatie-analyse is een derge
lijke stabiele referentie niet beschik
baar.
Er kan ook onderscheid worden ge
maakt naar verwerkingsmethode. In
de eerste plaats is er de statische aan
pak. Er wordt gekeken naar het ver
schil tussen twee statische situaties
(epochen), meestal het begin en het
eind van de periode waarin de defor-
ir. P. Joosten,
werkzaam bij
de Factdteit
der Geodesie van
de TU Delft.
matie heeft plaatsgevonden. Een tweede methode is de
kinematische aanpak. In dit geval wordt gepoogd de defor
maties te beschrijven met behulp van kinematische para
meters zoals snelheden en versnellingen. Het resultaat zal
een model zijn, dat het gedrag van een object in de tijd be
schrijft. De derde methode, de dynamische aanpak, is ge
richt op het beschrijven van de optredende deformaties als
functie van krachten die op het object werken.
Indien we de bodemdaling ten gevolge van de gaswinning
in Groningen als voorbeeld gebruiken, kunnen we de
mogelijke methoden van aanpak verduidelijken aan de
hand van tabel 1. De in dit artikel beschreven strategie is
een voorbeeld van een kinematische absolute deformatie
analyse.
De strategie is gebaseerd op de Delftse standaardprocedure
voor de analyse van netwerken. Bij deze procedure worden
eerst eisen geformuleerd, waaraan het resultaat zal moeten
voldoen. Op basis van deze eisen wordt een verkennings
berekening uitgevoerd. Het resultaat is een netontwerp dat
praktisch realiseerbaar is en waarvan de kwaliteit voldoende
is om de doelstellingen te halen. Vervolgens worden de me
tingen conform de planning uitgevoerd. Tenslotte wordt
Fig. 1.
Voorbeeld van
een mogelijke
deformatie.
347
