Geometrische kwaliteit in perspectief*)
Alle hout is geen timmerhout
mathematical geodesy, quality control, background
mathematische geodesie, kwaliteitsbeheersing, achtergronden
Het Nationaal Geodetisch Plan 1995 pleit ervoor de
geodesie te zien als één ondeelbaar geheel, maar het plan
bevordert juist een tweedeling door aan de ene kant de
geometrist en aan de andere kant de geo-informant te
onderscheiden. De geodesie heeft maar één basis, de
geometrie, de rest is daarvan afgeleid. De basis van de
geodesie moet voortdurend worden voorzien van nieuwe
impulsen, maar de geodesie kan van de basis alleen niet
leven.
Mijn jongste zoontje is nu vijf jaar
oud, maar ik herinner mij goed de tijd
dat hij nog geboren moest worden.
Dat was een drukke tijd, want in onze
eengezinswoning moest op zolder een
nieuwe studiekamer voor mij worden
gemaakt. De oude was voor de baby
bestemd. Hoewel zelf klussen bepaald
niet mijn hobby is, had mijn vrouw
mij overtuigd dat een nieuwe zolder
kamer best door mijzelf gebouwd
kon worden. Aldus toog ik naar de
doe-het-zelf-zaak en kocht het beno
digde materiaal: elektriciteitsleidingen
en -draden, stopcontacten, houten pa
len, gipsplaten en veel schroeven. Ik
veronderstelde goed materiaal te heb
ben gekocht, maar bij het in elkaar zet
ten bleken de houten palen enigszins
gekromd te zijn. Kunt u zich het pie
pen en kraken voorstellen toen ik met
veel geweld probeerde de schroeven
zodanig vast te draaien, dat het ge
kromde hout toch een recht geheel
ging vormen? Het werd mij duidelijk
dat ik een leek was en dat een goede
timmerman deze problemen niet zou
hebben gehad. Hij zou bij de juiste
zaak het goede hout voor een redelijke
prijs hebben gekocht. Waarom had ik
er geen timmerman bijgehaald? Om-
ir. H. Velsink,
docent aan
de Hogeschool
van Utrecht,
opleiding
Geodesie.
dat ik dacht dat het goedkoper was om het zelf te doen.
Maar klopt dat wel? Alleen als de vele werkuren en de
ergernis die het klussen mij kostten, niet in geld worden
uitgedrukt. Echter, als een timmerman wordt gevraagd het
werk te doen: hoe moet ik als leek beoordelen of hij zijn
werk efficiënt en doelmatig uitvoert en of hij het geheel
netjes afwerkt zoals het hoort? Een oud spreekwoord zegt
immers: alle hout is geen timmerhout, ofwel: niet elke
timmerman is een goede.
Timmerman en geodeet
Er is een duidelijke parallel te trekken tussen de timmer
man en de geodeet. Een belangrijk werkterrein van de
geodeet betreft het opmeten van topografische objecten.
Uit de metingen kunnen de positie, vorm en grootte van de
objecten worden afgeleid (fig. 1). Dit meten was vroeger
een vak, maar wordt steeds meer een vaardigheid die elke
doe-het-zelver zich kan eigen maken. Of het nu het meten
met een total station, het verwerken van fotogrammetri-
sche opnames, het interpreteren van remote sensingbeelden
of het meten met GPS-ontvangers betreft, het bedienings
gemak van de apparatuur neemt voortdurend toe. Net als
bij timmerwerk, gaat ook bij het uitvoeren van geodetische
metingen weieens iets mis als een leek het doet.
Laten we eens kijken wat er zoal mis kan gaan.
Een leek is zich minder dan een geodeet bewust van de
precisie van de metingen. Het gevolg is dat metingen van
allerhande kwaliteit met elkaar worden gecombineerd. Uit
het resultaat denkt de leek vervolgens informatie met elke
denkbare precisie te kunnen halen. Evenzo kan het gebeu
ren dat, als van een punt de NAP-hoogte bekend is, pas als
het te laat is wordt geconstateerd dat de betreffende hoogte
een fout bevat. Het ontbreken van details op een kaart of
het niet actueel zijn ervan kan grote ergernis veroorzaken,
maar slechts zelden wordt de conclusie getrokken dat geo
detische vakkennis de ergernis had kunnen voorkomen.
GEODESIA
1997-2
KEYWORDS
TREFWOORDEN
Bewerking van een
voordracht tijdens
de Geodesie-
studiedag over
„Geometrie Geo-
informatie
Geodesie!?" in
oktober 1996.
