I _C! dige manier met elkaar combineren. Bijvoorbeeld: hoe moet je 3D GPS-basislijnen, gedefinieerd in WGS84, combineren met waterpasmetingen gedefinieerd in een vlak loodrecht op de lokale verticaal; hoe moet een 3D-netwerk worden aangesloten aan een combinatie van 1D-, 2D- en 3D-aansluitingspunten. Om tegemoet te komen aan deze problemen en aan tal van andere wensen op zowel theoretisch als praktisch gebied, heeft het LGR een compleet nieuw vereffeningspakket ont wikkeld (SCAN-3, zie kader) als opvolger van het sinds 1980 in gebruik zijnde SCAN-2. Gecombineerd GPS- en waterpas netwerk Om de toepasbaarheid van GPS voor bodemdaling te onderzoeken, is door de NAM in 1994 en 1995 een ge combineerd GPS- en waterpasnetwerk gemeten. Deze net werken zijn door het LGR verwerkt en onderzocht, waarbij met name is gekeken naar de volgende aspecten: wat is, gezien vanuit het oogpunt van hoogtebepaling/ deformatie-analyse, de beste methode van verwerken van de ruwe GPS-meetgegevens; wat is de haalbare precisie voor hoogtebepaling met GPS; het ontwikkelen van een procedure voor de gecombi neerde verwerking van GPS- en waterpasdata. Voor wat betreft de beste verwerkingsmethode van de ruwe GPS-data zijn verschillende berekeningsvarianten door gerekend met de Bernse software en SCAN-3. Zonder in te gaan op de details van de verschillende berekeningen, wordt hier volstaan met de vermelding dat binnen de Bernse software de DIP-methode (Differential Ionosphere Parameters) de beste resultaten te zien gaf. In SCAN-3 is gekozen voor een oplossingsmethode met twee schalings- factoren voor de covariantiematrices (aparte schaling van planimetrie en hoogte). De procedure voor de gecombineerde verwerking van de netwerken valt uiteen in drie hoofdstappen: vereffenen van waterpas- en GPS-netwerken, alsmede van zelfstandige netwerken (per epoche); beide waterpasnetten en beide GPS-netwerken zijn apart gecombineerd (per waarnemingstype); Fig. 3. Verwerkings- Fig. 4. Schematische voorstelling van GPS- en waterpas netwerk. Stabiel punt Waterpasnetwerk '95 Waterpasnetwerk '94 GPS zakking tijdens de eigenlijke deformatie-ana lyse worden alle netwerken in een integrale vereffening verwerkt. Deze verwerkingsmethode is schema tisch weergegeven in fig. 3. Alle bere keningen zijn uitgevoerd als een vrije netvereffening, omdat er geen aan- sluitingspunten aanwezig zijn, die een hogere precisie hebben dan de geme ten punten. Voor het uitvoeren van de deformatie-analyse worden de netwer ken van de twee epochen gecombi neerd vereffend in één rekengang. Binnen de epoche-verwerking worden de GPS- en waterpasdata gescheiden behandeld. Beide netwerken worden apart, intern vereffend, waarbij een set van orthometrische hoogten (water passing) en een set van geometrische hoogten (GPS) worden verkregen. Onder de set van geometrische hoog ten vallen niet alleen de punten die met GPS zijn bepaald, maar ook de nabijgelegen peilmerken die via een waterpastraject met de GPS-punten zijn verbonden. Het zijn immers de peilmerken waarop de combinatie van GPS en waterpassing wordt uitge voerd. Van deze punten mag worden verondersteld dat ze beter zijn gefun deerd dan de meeste GPS-punten, die zijn verzekerd met behulp van RD- 120 >997-3 GEODESIA EPOCHE VERWERKING WATERPASDATA EPOCHE VERWERKING GPS-DATA COMBINATIE VEREFFENING Waterpasnetwerken '94 en '95 COMBINATIE VEREFFENING GPS-netwerken '94 en '95 Gecombineerde waterpasnetwerken '94 '95 Model aanpassing GPS (geometrische-) hoogteveranderingen variantiematrix GECOMBINEERDE VEREFFENING waterpasnetwerken en GPS hoogteveranderingen Nee -^^^1 uitend model O RESULTATEN Epoche-verwerking

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

(NGT) Geodesia | 1997 | | pagina 22