heeft afgesloten voor het gebruik van
datasets van onder meer Kadaster,
TDN en Kamers van Koophandel
(opnieuw: de informatiefabrieken).
De inkomsten uit de verkoop van ge
gevens zijn, als we de informatiefa
brieken buiten beschouwing laten, te
verwaarlozen. De inkomsten van de
verkoop aan commerciële partijen zijn
nihil.
De meeste geïnterviewde instanties
hebben nog geen vastgesteld beleid ten
aanzien van commercialisering van
geo-datasets. Er zijn wel beleidsnoti
ties waarin het onderwerp is geagen
deerd en in veel organisaties is het on
derwerp in discussie. De praktijk van
de berekening van prijzen is zeer di
vers. In de praktijk komen als varian
ten voor: van het gratis verstrekken
van datasets, een prijs die verband
houdt met de gemaakte kosten, een
prijs die geen enkel verband houdt
met de gemaakte kosten tot het bere
ken van een „marktprijs" die geba
seerd is op de vraag.
De discussie over commercialisering
blijkt dus nog voornamelijk theorie.
De praktijk is nog nauwelijks tot ont
wikkeling gekomen. Het Ravi-bestuur
is op tijd met een bezinning op dit
onderwerp. Discussie over commer
cialisering moet transparantie ten aan
zien van het aanbod opleveren: welke
instanties stellen welke datasets onder
welke condities beschikbaar aan wie?
inzicht geven in de vragers en de prijs die zij bereid zijn te
betalen voor het gebruik van datasets.
Beperkingen aan het gebruik hinderen
de gebruiker
Hoewel commercialisering nog in de kinderschoenen staat,
leggen leveranciers van geo-datasets forse beperkingen op
aan het gebruik van de dataset. Voorbeelden hiervan zijn
binding van het gebruik aan projecten, organisatie(-onder-
delen) en taken. Daarnaast staat in ieder leveringscontract
een verbod op doorlevering. De redenen voor deze beper
kingen zijn in de eerste plaats de bescherming van de eigen
positie als leverancier van de betreffende dataset (dit is
immers een voorwaarde voor commercialisering) en in de
tweede plaats de wens om grip te houden op het gebruik
van de dataset. Een gebruiker die uit diverse bronnen een
nieuw geo-informatie-product wil maken en dit wil door
leveren aan derden, moet echter een woud van beperkingen
kappen om dit mogelijk te maken. Tevens kunnen vraag
tekens worden gezet bij de handhaafbaarheid. Een medium
als Internet maakt razendsnelle duplicatie en verspreiding
mogelijk. Daarnaast kunnen datasets na bewerking hun
leven voortzetten in nieuwe verrijkte informatieproducten.
Aan de ene kant zijn beperkingen aan het gebruik van geo-
datasets een voorwaarde voor commercialisering. Aan de
andere kant hinderen beperkingen de gebruiker in zijn ge
bruik van de dataset. Wellicht zijn er afspraken nodig over
de beperkingen die partijen elkaar opleggen en de zin daar
van.
Het ontbreekt aan
marktkennis
Doordat er niet of nauwelijks ervaring
is opgedaan met de commercialisering
van geo-informatie, bestaat er weinig
kennis over de markt voor geo-data
sets. Levering tegen maximaal ver-
strekkingskosten levert de overheden
als leveranciers nauwelijks prikkels op,
die hen attent maken op de werkelijke
behoefte en koopkrachtige vraag van
gebruikers en potentiële gebruikers.
Komt er wel een vraag naar geo-infor-
matie tot ontwikkeling of is er geen
markt voor geo-datasets? Wie zijn de
vragers en wat zijn zij bereid te betalen
voor geo-informatie? Onbekendheid
met de vraag naar geo-datasets belem
mert een goede aanpak van commer
cialisering. Marketing-onderzoek kan
307
Pinnen voor
verstrekte
informatie.
Bijzondere positie
van verzelfstandigde
instanties
Organisaties die op de één of andere
wijze verzelfstandigen, krijgen over het
algemeen de opdracht hun organisatie
op een meer bedrijfsmatige leest te
schoeien. Hierbij kan de productie
van datasets een primaire taak zijn zo
als bij het Kadaster en de TDN, maar
dat hoeft niet. Enerzijds leidt verzelf
standiging ertoe dat organisaties vaak
gedwongen zijn prijzen te vragen, an
derzijds komt met de verzelfstandiging
het instrumentarium mee om geld in
rekening te kunnen brengen. Niet zel
den gaat het om organisaties die voor
de datasets die worden geleverd mono
polist zijn. Organisaties die het verste
zijn met commercialisering, zijn dan
ook over het algemeen op de één of andere wijze intern of
extern verzelfstandigd en hebben daarbij een kostendek
king-doelstelling meegekregen. Interessant is de vraag of
een verzelfstandiging van een overheidspartij leidt tot een
ander verrekeningsmechanisme voor zijn geo-datasets dan
gewone uitwisseling tussen overheidsorganisaties.
GEODESIA
1997-7/8
