opnamen, die veelal wat kleinschaliger zijn. De meeste
foto's zijn uit de periode 1944/45, een aantal uit vroegere
jaren en er zijn wat „nagekomen exemplaren" uit 1946 en
1947. Ze bedekken niet het hele Nederlandse grondgebied;
sommige gebieden waren niet interessant voor oorlogs
doeleinden en zijn daarom nooit gevlogen. De toegang
tot de collectie wordt gevormd door overzichtskaarten
1 200 000 waarop de „runs" zijn aangegeven; vaak zijn er
meerdere runs over hetzelfde gebied en het is soms een heel
gepuzzel om de juiste foto's te vinden. De meeste foto's zijn
van hoge kwaliteit en haarscherp. Door de hoge scherpte
van de foto's zijn inslagkraters goed terug te vinden, kun je
zien waar vliegtuigen zijn neergestort, en ook waar (inder
tijd) verdedigingswerken lagen - allemaal dingen die in het
huidige landschap niet of nauwelijks zichtbaar zijn. Het is
overigens wél goed om je te realiseren dat de fraaie foto's
van bijvoorbeeld Hengelo van september 1944 hoogst
waarschijnlijk zijn gebruikt om het bombardement van de
stad op 6 en 7 oktober 1944 mee te plannen
De foto 's krullen
je tegemoet.
Van de foto's bestaan geen negatieven. Ze zitten opeen
gepakt in ongeveer duizend kartonnen doosjes, die niet
zuurvrij zijn en daarom de foto's steeds verder aantasten.
Ze zitten vaak in elkaar gekruld in een doosje en ze zijn
soms met grote moeite los te krijgen. Het conserveren van
de foto's is wel een grote wens van de bibliotheek, maar is
erg kostbaar. Ten eerste moeten alle doosjes worden ver
vangen door zuurvrije exemplaren. Dat zou op zichzelf nog
wel haalbaar zijn. Maar het belangrijkste is dat de foto's
moeten worden gevlakt zodat ze niet verder verschrompe
len - en eigenlijk zou je ze dan gelijk moeten scannen om
de originelen te beschermen tegen beschadigingen als ge
volg van raadplegen. Dat zal echter vele miljoenen guldens-
kosten en de universiteit, die zich op kerntaken moet rich
ten, heeft daar het geld niet voor. De Rijks Kunsthistori
sche Dienst heeft de collectie weliswaar opgevoerd in een
rapport over te behouden academisch erfgoed, maar zolang
dat niet leidt tot fondsen, zal er vermoedelijk niet veel ge
beuren.
Topografische Dienst
De andere helft van de foto's kwam bij de Topografische
Dienst (TDN) terecht, waar ze sindsdien worden bewaard
in de Fototheek. Deze foto's (en dat geldt natuurlijk ook
386
De collectie bij
de Bibliotheek
van de LUW
is op afspraak op
vrijdagmiddag
te bezoeken;
hiervoor contact
opnemen met
mevr. L. Missel,
telefoon (0317)
482701.
Voor een bezoek
aan de Fototheek
van de TDN
kan een afspraak
worden gemaakt
via de heer
Graver,
telefoon (0591)
69 63 40.
voor die bij de LUW) zijn een goede
opvulling van het gat tussen de regu
liere fotovluchten van vóór en na de
oorlog. De TDN bezit kaarten
1 50 000 waarop de locatie van alle
foto's is aangetekend; de originele
„run-kaarten" zijn niet meer aan
wezig. De foto's zijn op eenzelfde ma
nier opgeslagen als bij de LUW. De
collectie is deels overlappend, deels
aanvullend op die van de LUW; een
onderlinge vergelijking heeft echter
nooit plaatsgevonden, omdat de foto's
niet systematisch zijn gecatalogiseerd.
Dat wordt - gezien de hoge kosten en
het beperkte belang voor de TDN -
eigenlijk ook niet haalbaar geacht.
En elke keer weer
schade...
Het komt regelmatig voor dat er bij
stadsuitbreidingen en bij andersoor
tige werken in de grond plotseling
wordt ontdekt dat er (mogelijk) een
vliegtuigbom ligt. Dat kost doorgaans
heel veel geld: de inspanning om het
ding op te ruimen, de vaak grote over
last voor de omgeving, plus het feit dat
het werk in kwestie vaak dagen of
weken moet worden stilgelegd. Keer
op keer blijkt dat er geen vooronder
zoek wordt gedaan. Vooral de onbe
kendheid met de foto-archieven lijkt
daar debet aan te zijn. Toch is het
wrang dat er steeds opnieuw grote
schade wordt geleden bij de toevallige
ontdekking van een bom, terwijl de
huidige beheerders geen geld hebben
om het archief voor iedereen toegan
kelijk te maken en systematisch voor
onderzoek mogelijk te maken.
[1] Lomans, Pieter, Gekrulde
handtekeningen van een ander
land. De Volkskrant, 26 oktober
1996.
[2] Staal, G. en R. P. G. A. Voskuil,
Een blik op bezet Nederland.
Studium Generale
Landbouwhogeschool,
Wageningen 1980.
1997-9
GEODESIA
Literatuur
