Naast deze twee methoden is er nog een derde inwinnings-
techniek waarop de aandacht moet worden gevestigd: SAR-
interferometrie. Deze techniek, die net als laseraltimetrie
gebruikmaakt van een actief systeem, bevindt zich thans in
de ontwikkelingsfase, maar heeft krachtige potenties; zie
hiertoe ook de reeks over SAR-interferometrie in dit tijd
schrift [2]. In het tweede deel van deze mini-serie, eveneens
verzorgd door de MD, wordt het vergelijkend onderzoek
gepresenteerd, waaruit naar voren is gekomen dat vliegtuig-
laseraltimetrie vele goede eigenschappen heeft voor het
opbouwen van landsdekkende hoogtebestanden met een
hoge puntdichtheid.
Het opnameproces is onderwerp van deel drie. Hierin
vormt het pad van opdracht naar hoogtebestand, zoals
afgeleverd aan de klant, het onderwerp. Door klanten
wordt geklaagd dat bedrijven onderdelen van dit inwin-
ningsproces beschouwen als bedrijfsgeheim. Mogelijk dat
met dit deel van de mini-serie een tip van de sluier wordt
opgelicht. Geodan Geodesie bv is binnen Nederland het
bedrijf dat de langste ervaring heeft opgebouwd met
vliegtuig-laseraltimetrie. Dit bedrijf is daarom gevraagd dit
onderdeel te verzorgen.
In deel vier komen de nauwkeurigheidsaspecten aan bod.
Wanneer we als geodeten denken aan de kwaliteit van geo-
informatie, dan richten we in eerste instantie vooral op de
precisie. De puntprecisie bij DHM's vormt slechts één kant
van het kwaliteitsverhaal. Daarnaast spelen ook de resolutie
(puntdichtheid) en de mate waarin het opgenomen reliëf
het gewenste reliëf representeert, een belangrijke rol. De
subfaculteit Geodesie TU Delft zal dit onderdeel ver
zorgen.
Omdat het inwinnen van geo-informatie geen doel op
zichzelf is, maar altijd een toepassingsgebied vooronder
stelt, is het belangrijk om als aanbieder inzicht te hebben
in de behoeften van de afnemer. Daarom is het vijfde en
laatste deel van de mini-serie gereserveerd voor de gebrui
ker en de eisen die hij stelt aan de hoogtebestanden voor
zijn toepassingen.
Toekomst
Regelmatig verkent Nederland de grenzen van het tech
nisch mogelijke. Dat is ook het geval bij vliegtuig-laser
altimetrie. Hoewel deze inwinningstechniek al volop ope
rationeel is, verkeert hij op dit moment nog in een Sturm
und Drang-periode; er vindt een sterke groei van het ge
bruik plaats, maar er is nog veel onderzoek nodig om de
techniek volwassen te maken. Met name voor het verwijde
ren van ongewenste objecten in het hoogtebestand en voor
het geïntegreerd verwerken van de meetgegevens moet nog
veel worden ontwikkeld. Het valt te verwachten dat regis
tratie en gebruik van de signaalsterkte van gereflecteerde
laserpulsen de mogelijkheid bieden om een deel van de
ongewenste objecten uit de bestanden te verwijderen.
Bovendien heeft een hoogtebestand van een gebied wegens
de vele ruimtelijke activiteiten een beperkte geldigheids
duur. Daarom dient elk hoogtebestand regelmatig te wor
den geactualiseerd, waarvoor in de
toekomst wellicht nieuwe operationele
technieken beschikbaar komen, die
kunnen concurreren met vliegtuig-
laseraltimetrie. Daarnaast zullen be
slist nieuwe gebruiksmogelijkheden
opduiken. Eén zo'n mogelijkheid is
het opbouwen van 3D-stadsmodellen
voor bijvoorbeeld telecommunicatie
en stedebouwkundige doeleinden.
Met name de combinatie met 2D-
topografische bestanden biedt veel
perspectief. Fig. 1, overgenomen uit
[3], toont een reconstructie van
Hoogeveen in de vorm van een blok-
kendozenmodel, waarbij een combi
natie van TOPlOvector-gegevens en
laseraltimeter-hoogten, opgenomen
met een gemiddelde puntdichtheid
van een punt per zestien vierkante
meter, is gebruikt. Gezien deze ont
wikkelingen is het te verwachten dat
na afronding van deze mini-serie nog
lang niet het laatste woord over het
Actueel Hoogtebestand Nederland is
gezegd.
[1] Han, C. S., Vliegtuig-laser-
scanning, een onderzoek naar de
toepasbaarheid van een moderne
remote sensing inwinningstechniek
voor het meten van digitale
terreinmodellenNGT Geodesia
1995 no. 2, p. 89 -93.
[2] Klees, R. A. P., R. F. Hanssen,
S. Usai, SAR-interferometrie (I).
Geodesia 1997 no. 4,
p. 155 - 162.
[3] Lemmens, M. J. P. M.,
H. Deijkers, P. A. M. Looman,
Building detection by fusing
airborne laser-altimeter DEMs and
2D digital maps. IAPRS, vol. 32,
part 3-4W2, 3D Reconstruction
and Modelling of Topographic
Objects, 1997.
432
1997-10
GEO DES IA
Literatuur
